Жасанды интеллект. Информатика, 11 сынып, дидактикалық материал.

 Жасанды интеллект

 Адам мен машинаның бірлескен қызметі өте актуалды. Компьютерадамға кеңесші болу қажет, жағдайды тез талдап іс-әрекет варианттарынкісіге ұсыну керек. Ал адам келтірілген вариаттардан керегін таңдайды.

 Қазір жасанды интеллект - шешімді жасау мен қабылдау үшін адамныңқызметін күшейтетін, өзін-өзі үйрететін құрал-сайман.

 Орын ауыстыру, билет сату (яғни тізбекті және дәлдікті орындауы мендәл нәтижесін алуы қажетті есептер) есептерді шешу үшін формалданғанорындаушының басқаруы алгоритмдық пайдаланушы үшін бағдарлама түрдеорындалады. Осында пайдаланушының қолында нақты анықталғанкомандалар жүйесі мен орта болады, олар шешілетін есептің жәнебасқарудың сипатына әсер етеді. Бірақ, формалдауға жатпайтын есептердебар. Осындай есептер типіне эвристикалық есептерді, тиімді басқаруесептерді, бейнені айырып тануды, мәтінді машиналық аударуын және т.б-дыжатқызуға болады. Бұл есептер интеллектке жатады, осындай есептердіңкомпьютерлік құралдар көмегімен шешу проблемасы кибернетикабағытының зерттеу ядросын құрастырады, оны жасанды интеллект депатайды.

 Жасанды интеллект (ЖИ) – компьютерлік құралдар арқылы жекеақыл-ой іс-әрекеттерін орындау. ЖИ жеке ғылыми бағыт ретінде XXғасырдың екінші жартысында пайда болды (бұл көбінесе, кибернетиканыңдамуына тәуелді болатын). Басқару талдау, салыстыру, ақпаратты өңдеу,болжамды жасау, жорамалдың дұрыстығын дәлелдеу (яғни интеллектуалдықызметіне жататын операциялар) негізінде шешімді қабылдауменбайланысты болады.

 Жасанды интеллект жүйелері – арнайы логикалық жүйелер арқылыкомпьютерлік бағдарламада жүзеге асырылған адам интеллектің жекеаспектісін ұдайы өндіретін техникалық жүйелер.Жасанды интеллект жүйелерінің қолдану салалары:-роботтехникасы;- сараптамалық жүйелер;- есептерді әмбебап шешушіні жасау;- бір тілден екінші тілге аудару, мәтінді рефераттау;- пайдаланушыны компьютермен ыңғайлы диалогын қамтамасыз ететінинтеллектуалды интерфейсты жасау.

 Өткен ғасырдың соңғы он жылдығында интеллектуалды жүйелердамуының келесі маңызды бағдарлары анық көрінді:

 1. Шығармашылық үдерістерді еліктейтін жүйелер. Музыкалықшығармаларды жасау, ойын есептерді (шахмат, дойбы, домино) шешу,автоматтандырылған аударма, теоремаларды дәлелдеу, бейнелерді айырыптану, ойлауды еліктеу және т.с.с.

 2. Білімдерге негізделген (сараптау жүйесі) ақпараттық жүйелер, яғнижабдықтарды күйге келтіру, тәжірибелі емес пайдаланушыларға кеңес беру,оқыту және т.б.

 3. Интеллектуалды ақпараттық жүйелер – заттық салада есептердішешуге арналған математикалық және алгоритмдық модельдерге негізделгенүлкен және өте үлкен бағдарламалар. Олардың мүмкіндігі: басқарудыоңайлату және адамның жұмыс көлемін азайту үшін пайдаланушыменмағыналы сұхбат жүргізу.

 4. Роботтық техника. «Интеллектуалдығы» жағынан бірнеше роботбуындарын ажыратады. Бірінші буын – алдын ала бекітілген жәнеөзгермейтін бағдарлама бойынша істейтін робот-манипуляторлар (мысалы,станокқа дайындамаларды әперетін). Екінші буын – бейімделген роботтар.Осындай роботтар әртүрлі датчиктермен (бұрышөлшеуіштер, тензометрлер,газ талдаушылар және т.б.) жабдықталған. Роботтардың алғашқы екі түрі -өнеркәсіптік роботтар, олар арнайы ортада (зауыт цехында) жұмыс істеугеарналған. Ұқсас проблемалар іздестіру роботтар да пайда болады, бұл ерекшебағдарламалар Ғаламторда құжаттарды индексациялауға арналған.