Мәтіндік ақпараттарды кодтау принциптері. Информатика, 10 сынып, сабақ жоспары.

Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі:

10.1B Деректерді ұсыну

Мектеп:

Күні:

Мұғалім:

Сынып: 10

Сабақтың тақырыбы

Мәтіндік ақпараттарды кодтау принциптері

Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаты

10.2.3.1 Unicode және ASCII символдарын кодтау кестесін салыстыру

 Сабақ мақсаттары

Unicode және ASCII таңба кодтау кестелерін салыстыру

Жетістік критерийлері

• ASCII кодтау кестесін пайдалана отырып, ақпаратты кодтап біледі;
• Excel электрондық кестесінің CODE ( ) және SIMV ( ) мәтіндік функцияларын пайдалана отырып ақпаратты кодтау және декодтау мүмкіндігі бар;
• Unicode және ASCII таңбаларын кодтаудың кестелерін салыстыра алады.

Тілдік мақсаттар

•  Таңба - Символ - symbol
•  Кодтау - Кодирование - coding
•  Кері кодтау - Декодирование - decode
•  Әліппе - Алфавит - alphabet
•  Кодтау кестесі -Таблица кодирование - Table coding
•  ASCII - Ақпарат алмасу үшін американдық стандартты код - англ.  American Standard Code for Information Interchange - американский стандартный код для обмена информацией
•  Unicode - халықаралық кодтау стандарты - the new international standard character encoding-новый международный стандарт кодирования символов
•  ондық сан - десятичный - Dec
•  сегіздік – восьмеричный - Oct
•  шестнадцатеричный - шестнадцатеричный - hex

 екілік – двоичный - Bin

Құндылықтарға баулу

Топтық жұмыста бір-біріне құрметпен қарау.

Өмір бойы білім алуға дайындау.

 Пән аралық байланыс

Ағылшын тілі, математика

Бастапқы білім

Логикалық операцияларды біледі, логикалық өрнектерге ақиқат кестелерін құрады.

Сабақ барысы

Сабақтағы жоспарланған жаттығу түрлері

Амандасу. Сабақты ұйымдастыру.

3 топқа бөлу (сандар, графиктер, мәтін)

Миға шабуыл әдісі арқылы өткен сабақты қайталау:

Компьютер қандай ақпарат түрлерімен жұмыс істей алады? (сандық, графикалық, мәтіндік, аудио, бейне).

Ақпарат компьютердің жадында қалай ұсынылған? (екілік кодта).

Графикалық ақпаратты аналогтан дискретті түрге ауыстыру жолы қандай? (кеңістік іріктеу арқылы сурет пикселдерге бөлінеді).

Дыбысты цифрлық формаға қалай түрлендіру керек? (Уақытты іріктеуді пайдалану).

Адам компьютердің көмегімен қандай ақпаратты жиі өңдейді деп ойлайсыз?

Қазіргі уақытта әлемдегі жеке компьютерлердің көбісі (саны мен уақыты бойынша) мәтіндік ақпараттарды өңдейді.

Слайдта көрсетілген ребус бойынша оқушылар сабақтың тақырыбын біледі

Мұғалім оқушыларды оқу мақсатымен, міндеттерімен, сөздік қорымен таныстырады және жаңа тақырыпты түсіндіреді.

Информатика мұғалімі мәтіндік ақпаратты кодтау және кері кодтау туралы түсіндіреді.

Бізге белгілі кейбір фактілерді еске түсірейік:

Мәтін жазылған таңбалар жиынтығы әліпби деп аталады. Алфавиттегі таңбаның саны – ол оның күші.

Ақпаратты анықтау формуласы: N = 2ⁱ,

N – әліпбидің күші (таңбалардың саны),

i – биттердің саны (символдың ақпараттық салмағы).

256 таңбадан тұратын әліпбиде сізге барлық қажетті таңбаларды қоюға болады.

Мұндай әліпби жеткілікті деп аталады

 себебі 256 = 2⁸, 1 таңба – 8 бит.

8 биттің өлшем бірлігі 1 байт атауы деп белгіленеді

 1 байт = 8 бит.

Компьютер мәтініндегі әр таңбаның екілік коды - 1 байт жады.

Мәтін туралы ақпарат компьютердің жадында қалай көрінеді?

Кодтау - әр таңбаға 0-ден 255-ке дейінгі бірегей ондық коды беріледі

немесе оған сәйкес екілік код 00000000-нан 11111111-ге дейін.

Осылайша, адам таңбаларды оның пішіні мен компьютері олардың кодтары бойынша ерекшелейді.

Әр таңбаға қандай 8-биттік екілік код тағайындалады?

Компьютер алфавитінің барлық белгілері 0-ден 255-ге дейін нөмірленеді.

Әр нөмір 00000000-нан 11111111 дейінгі сегіз-биттік екілік кодқа сәйкес келеді. Бұл код жай ғана екілік белгілердегі таңбаның сериялық нөмірі.

Компьютер алфавитінің барлық таңбаларына дәйекті нөмірлер тағайындалған кестеде кодтау кестесі деп аталады.

Компьютерлердің әр түрлі түрлері үшін әр түрлі кодтау кестелері пайдаланылады.

ДК үшін халықаралық стандарт - ASCII кесте (аски деп оқылады) (Американдық стандартты ақпарат алмасу коды).

ASCII код кесте екі бөлікке бөлінеді.

Халықаралық стандарт - кестенің тек бірінші жартысы, яғни, 0 (00000000), 127 (01111111) сандарындағы таңбалар.

ASCII кодтау кестесінің құрылымы

ASCII код кестесінің бірінші жартысы

Кодтау кестесінде әріптер (бас әріптер мен кіші әріптер) алфавиттік тәртіпте орналасады және сандар өсу тәртібімен реттеледі. Осындай символдарды орналастыру кезінде лексикографиялық тәртіпті сақтау дегеніміз алфавитті дәйекті кодтау қағидаты деп аталады.

Орыс алфавитінің әріптері үшін дәйекті кодтау принципі де байқалады.

ASCII код кестесінің екінші жартысы

Өкінішке орай, қазіргі уақытта Кириллдің (KOI8-P, Windows, MS-DOS, Macintosh және ISO) бес түрлі кодтауы бар.

Осыған орай, ресейлік мәтінді бір компьютерден екіншісіне, бір бағдарламалық жасақтамадан екіншісіне ауыстыру жиі кездеседі.

Хронологиялық тәртіпте компьютерлердегі орыс әріптерін кодтаудың алғашқы стандартының бірі KOI8 болды («Ақпарат алмасу коды, 8-бит»).

Бұл кодтау 70-ші жылдары компьютерлердің ЕС компьютерлерінде қолданылған және 80-ші жылдардың ортасынан бастап UNIX операциялық жүйесінің бірінші орысша нұсқаларында қолданылған.

90-шы жылдардың басынан бастап, MS DOS операциялық жүйенің үстемдік уақыты CP866 коды («СР» «Code Page», «Код беті» дегенді білдіреді) болып қалады.

Mac OS-мен жұмыс істейтін Apple компьютерлері өздерінің Mac-кодтарын пайдаланады.

Бұдан басқа, Халықаралық стандарттау ұйымы (International Standards Organization, ISO) ISO 8859-5 деп аталатын тағы бір кодты орыс тілі үшін тағы бір стандарт ретінде бекітті.

Ең жиі қолданылатын Microsoft Windows кодтауы CP1251 аббревиатурасымен белгіленген.

Кейде басқа компьютерден алынған орыс алфавитінің әріптерінен тұратын мәтін оқылмайды - монитор экранында сіз түсініксіз сөздерді көресіз.

Себебі, компьютерлерде ресейлік кейіпкерлердің басқа кодтауы пайдаланылады.

Мәтінді оқу үрдісі - бұл жазбаның кері нұсқасы, оның нәтижесінде жазбаша мәтін ауызша сөйлеуге айналады.

Оқу - жазбаша мәтінді кері кодтау болып табылады.

Бірдей мәтінді сол тілде кодтаудың көптеген жолдары бар.

Рефлексия

1. Сіз не үйрендіңіз?

2. Мен не білгім келеді?

3. Ұсыныстар:

90-жылдардың соңынан бастап, кодтаудың стандарттау мәселесі Unicode деп аталатын жаңа халықаралық стандарт енгізу арқылы шешілуде.

Бұл 16-биттік кодтау, яғни. онда әрбір таңба үшін 2 байт бөлінеді.

Әрине, бір уақытта есте сақтау көлемі екі еселенеді

Мұндай кодтау кестесі 65536 таңбаға дейін қосуға мүмкіндік береді.

Unicode стандартының толық сипаттамасы бар, жойылған және жасанды түрде жасалынған әлемдік алфавиттерді, сондай-ақ көптеген математикалық, музыкалық, химиялық және басқа да белгілерді (символдарды) қамтиды.

Тәжірибелік жұмыс:

Тапсырма 1-2

Топпен жұмыс істеу. Таңбаны кодтау және таңбаны кері кодтау.

MS Excel және MS Word бағдарламаларында жұмыс істеу.

Әрбір топ басқа топтарға сұрақтар ойластырың және кодтаң. Ал басқа команда бұл мәселені шешіп, оларға жауап беруі керек.

Тапсырма 3.

1. Оқушылар Excel-дегі жұмбақтарды жеке-жеке анықтауы керек.

2. Жұмбақтар ойластырыңыз және жауаптарын ағылшын және орыс тілінде кодтаңыз (қасыңыздағы сыныптасыңызға жауабын шешуге беріңіз)

Жауап: акула, аяғында, борсық, сұр қарлығаш, қабыршақ, шаян

Тапсырма 4

4 жолдан тұратын өлеңді кодтау.

Бір өлең сынып бойынша шашылып таратылады, әр оқушы өзінің өлең жолын кері кодтау арқылы шешеді және сыныптастар арасынан өз өлең жолына тиісті тобын іздейді (өлеңді жинайды).

Тапсырма 5. (Сыни ойлауға арналған)

Алдыңғы сұрақтарға жауап берулері керек. Әрбір топ өзінің идеяларын жазады. Келесі командаға береді. Егер шешімдер бір-біріне сәйкес келетін болса, белгі қояды.

Жауаптар үлгісі:

(Юникодты кодтауда барасында тек мәтін және сандық таңбалар ғана кездеспейді. Онда сіз төмендегілерді таба аласыз: математикалық формулалар, грек иероглифтері (белгілері), фракталдық графика және т.б.)

Топ студенттері бірөбірін бағалайды.

Жұмбақтар ойластырыңыз мен жауаптарын ағылшын және орыс тілінде кодтаңыз (қасыңыздағы сыныптасыңызға жауабын шешуге беріңіз)

Рефлексия

1. Сіз не үйрендіңіз?

2. Мен не білгім келеді?

3. Ұсыныстар:

Қосымша ақпарат

Дифференциация - Сізге неғұрлым қолдау көрсетуді қалайсыз?

Сіз неғұрлым қабілетті оқушыларға қандай міндеттерді қоюды жоспарлайсыз?

Сабақ бойынша рефлексия

Сабақ мақсаты болды ма/оқу мақсаты шынайы ма?

ОМ барлық оқушылар жетті ма?

Егер жоқ болса, себебі неде?

Сабақта дифференциация дұрыс жасалды ма?

Сабақтың уақыттық кезеңдері тұрақты болды ма?

Сабақ жоспарынан ауытқу болды ма және неге?

Жалпы баға:

Сабақтың қандай екі қыры жақсы өтті (оқыту мен оқуды да ойлаңыз)?

1:

2:

Сабақты жақсартуға не көмектесе алады (оқыту мен оқуды ойлау керек)?

1:

2:

Сынып туралы сабақта не таптым немесе жеке оқушылардың жетістіктері / қиындықтары? Сіз кейінгі сабақтарда неге назар аударуыңыз керек?