Ақпаратты өлшеу тәсілдері. Информатика, 8 сынып, дидактикалық материал, 1 сабақ.

Информатика пәнінің негізгі объектілері ақпарат және ақпараттық процестер. Ақпаратты өлшеудің 2 тәсілі бар: алфавиттік (әліпбилік) және мазмұндық.

Алфавиттік әдісте хабарламадағы таңбалар тізбегі –хабарламаны құратын таңбалар санын есепке алынады. Бұл тәсіл хабарламаның мазмұнымен байланысты емес.

Хабарламаның әрбір символы белгілі бір ақпаратқа ие. Ол символдың ақпараттық салмағы деп аталады. Сондықтан мәтіннің ақпараттық көлемі мәтінді құрайтын барлық таңбалардағы ақпараттық салмақтардың қосындысына тең.

Хабарламаны жазу үшін пайдаланылатын әртүрлі таңбалардың жиынтығы алфавит деп аталады. Алфавиттік өлшем - бұл алфавиттің қуаты деп аталатын бүтін сан. Алфавит тек белгілі бір тілдің әріптерін ғана емес, мәтінде қолдануға болатын барлық басқа таңбаларды: сандар, тыныс белгілерін, әртүрлі жақшаларды, бос орын және т.б. қамтиды.

Сонымен қатар, ақпаратты өлшеудің келесі бір тәсілі – мазмұндық тәсіл. Мұнда мәселе өзгеше шешіледі. Ақпаратты субъективті тұрғыдан қарайтын болсақ, онда ақпарат дегеніміз адамның білуі және білімі болып табылады. Демек, адамның білімін толықтыратын болса, хабар ақпараттылыққа ие (нөлден тыс ақпарат бар). Мысалы, ертеңгі ауа райы болжамы ақпараттық хабар болып табылады және кешегі ауа райы туралы хабарлама ақпараттылыққа жатпайды: біз мұны білеміз.

Бір хабарламаның ақпараттық мазмұны әр түрлі адамдар үшін әртүрлі болуы мүмкін екенін түсіну оңай. Мысалы: 2 × 2 = 4 бірінші сынып оқушысына көбейту кестесін оқып-үйрену үшін ақпараттылық болып табылады және орта мектептің оқушысы үшін бұл ақпаратқа жатпайды. Егер хабар адамға түсініксіз тілде жазылса, ол туралы ақпарат да болмайды.

Хабарламада адам үшін ақпараттық мазмұнға ие, егер онда қамтылған ақпарат жаңа және түсінікті болса.