Кестелік деректерді графикалық түрде ұсыну. Информатика, 7 сынып, қосымша материал 2.

1 топ

Гистограммалар

Жұмыс парағында бағандарға немесе жолдарға реттелген деректер гистограммаларға тұрғызылуы мүмкін. Гистограмма әдетте мына диаграммада көрсетілгендей көлденең ось бойындағы санаттарды және тік ось бойындағы мәндерді көрсетеді:

Гистограмма түрлері

• Топтастырылған гистограмма Топтастырылған гистограмма мәндерді екі өлшемдік (2-D) гистограммаларда көрсетеді. Көрсетілетін санаттары бар болғанда осы диаграмманы қолданыңыз:
  • Мәндердің ауқымдары (мысалы, элементтердің санақтары).
  • Ерекше шкала реттеуі (мысалы, әбден келісемін, келісемін, бәрібір, келіспеймін, мүлде келіспеймін деген сияқты тармақтары бар Лайкерт шкаласы).
  • Ешқандай нақты реті жоқ атаулар (мысалы, элемент атаулары, географиялық атаулар немесе кісілердің есімдері).
• Жинақталған гистограмма Жинақталған гистограмма мәндерді екі өлшемдік жинақталған гистограммада көрсетеді. Осы диаграмманы бірнеше деректер қатары бар болғанда және жиынға көңіл аудару қажет болғанда пайдаланыңыз.
• 100% жинақталған гистограмма 100% жинақталған гистограмма 100% көрсету үшін жинақталған екі өлшемдік гистограммада мәндерді көрсетеді. Екі немесе бірнеше деректер қатары бар болғанда және барлықтарының үлестеріне көңіл аудару қажет болғанда, әсіресе егер жиын әр санат үшін бірдей болғанда, осы диаграмманы қолданыңыз.

Жолақ диаграммалар

Жұмыс парағындағы бағандарға немесе жолдарға реттелген деректерді жолақ диаграммамен бейнелеуге болады. Жолақ диаграммалар жеке элементтер арасындағы салыстыруды көрсетеді. Жолақ диаграммада санаттар әдетте тік ось бойлай, ал мәндер көлденең ось бойлай орналастырылады.

Жолақ диаграмма пайдаланылатын жағдайлар:

• Білік белгілері ұзын болып тұр.
• Көрсетілетін мәндер ұзақтық мәндері болып тұр.

Жолақ диаграммалар түрлері

• Топтастырылған диаграмма Топтастырылған жолақ диаграмма жолақтарды екі өлшемдік формада көрсетеді.
• Қабатты тізім Топтастырылған жолақ диаграмма бүкіл екі өлшемдік жолақ диаграммаларда жеке элементтердің қатынасын көрсетеді.
• Үлестік сызықтық диаграмма Үлестік сызықтық диаграмма санаттар бойынша әр мәннің жиындағы пайыздық үлесін салыстыратын екі өлшемдік жолақ диаграммаларды көрсетеді.

2 топ

Сызбалар

Жұмыс парағындағы бағандарда немесе жолдарда реттелген деректер сызбада тұрғызылады. Сызбада, санат деректері көлденең ось бойлай бірқалыпты үлестірілген, ал барлық мәндер деректері тік ось бойлай бірқалыпты үлестірілген. Сызба жалғастырған деректерді уақыт бойынша бірдей масштабталған осьтік көрсете алады және сондықтан айлар, тоқсандар немесе қаржы жылдар сияқты тең интервалдарда деректерде көрсетілетін тенденция үшін идеалды.

Сызықтық диаграммалар түрлері

• Сызба және таңбалауыштары бар сызба Таңбалауыштармен немесе таңбалауышсыз көрсету үшін жеке деректер мәндері, әсіресе көп деректер нүктелері бар болғанда және көрсетілген реті маңызды болғанда, сызба уақыт бойынша тенденцияны немесе бірдей аралықта орналасқан санаттарды көрсете алады. Егер көптеген санаттар мен мәндер мөлшерлі болса, сызбаны таңбалауыштарсыз пайдаланыңыз.
• Жинақталған сызба және таңбалауыштары бар жинақталған сызба Таңбалауыштармен немесе таңбалауышсыз көрсету үшін жеке деректер мәндері, жинақталған сызба уақыт бойынша әрбір мәннің үлесінің тенденциясын немесе бірдей аралықта орналасқан санаттарды көрсете алады.
• Үлестік жинақталған сызба және таңбалауышы бар үлестік жинақталған сызба Таңбалауыштармен немесе таңбалауышсыз көрсету үшін жеке деректер мәндері, үлестік жинақталған сызба уақыт бойынша әрбір мәннің үлестерінің пайыздық тенденциясын немесе бірдей аралықта орналасқан санаттарды көрсете алады. Егер көптеген санаттар мен мәндер мөлшерлі болса, үлестік жинақталған сызбаны таңбалауыштарсыз пайдаланыңыз.
• ЕСКЕРТУЛЕР :
  • Диаграммада бірнеше деректер қатары болғанда сызбалар жақсы жасалады— егер тек бір деректер қатары болса, онда нүктелік диаграмманы пайдалануды қарастырыңыз.
  • Жинақталған сызба қажет болмауы мүмкін деректерді қосады. Сызбалардың жинақталғанын қарау оңай болмауы мүмкін, сондықтан орнына басқа сызба түрін немесе жинақталған аумақ диаграмма пайдалануды қарастырыңыз.

Дөңгелек және сақиналы диаграммалар

Жұмыс парағында бір бағанға немесе жолға реттелген деректер дөңгелек диаграммамен тұрғызуға болады. Дөңгелек диаграммалар элементтердің өлшемін бір деректер қатары, элементтердің қосындысына шамалас түрде көрсетеді. Дөңгелек диаграммадағы деректер нүктелері тұтас дөңгелектің пайыздық қатынас түрінде көрсетіледі.

Дөңгелек диаграмма пайдаланылатын жағдайлар:

• Тек бір деректер қатарлары бар.
• Деректерде ешбір мән теріс сан емес.
• Деректерде ешбір мән нөлге тең емес.
• Тұтас дөңгелектің көрсетілген бөлектерінің барлығы жеті санаттан көп емес.

Дөңгелек диаграммалар түрлері

• Дөңгелек Дөңгелек диаграммалар жиындағы әрбір мәннің үлесін екі өлшемді формада көрсетеді.

Сақиналы диаграмма

Жұмыс парағында бір бағанға немесе жолға реттелген деректер сақиналы диаграммамен тұрғызуға болады. Дөңгелек диаграмма сияқты, сақиналы диаграмма тұтас диаграммаға бөлектер қатынасын көрсетеді, бірақ бірнеше деректер қатары бар болуы мүмкін.

Шеңбер диаграммалар түрлері

• Сақиналы диаграмма Сақиналы диаграммалар деректерді сақина ішінде көрсетеді, әр сақина деректер қатарын көрсетеді. Егер пайыздар деректер белгілерінде көрсетілсе, әр сақина жалпы үлестік болады.
• ЕСКЕРТУ : Сақиналы диаграммалар оңай оқылмайды. Оның орнына жинақталған гистограмманы немесе жинақталған жолақ диаграмманы пайдаланғыңыз келуі мүмкін.

3 топ

Аумақтық диаграммалар

Жұмыс парағындағы бағандарға немесе жолдарға реттелген деректерді аумақтық диаграммамен бейнелеуге болады. Аумақтық диаграммалар уақыт бойынша өзгерісті тұрғызу үшін және тенденция бойынша жиынға назар аудару үшін пайдаланылады. Тұрғызылған мәндердің қосындысын көрсету арқылы аумақтық диаграмма тұтас диаграммаға бөлімдердің қатынасын да көрсетеді.

Аумақтық диаграммалар түрлері

• Аумақ Екі өлшемдік формада көрсетілген, аймақтық диаграммалар әрбір мән үлесінің уақыт бойынша өзгерістері мен басқа санат деректерін көрсетеді. Әдетте, бір қатардағы деректерді басқа қатардағы деректер жасырып қалатындықтан, жинақталмаған аумақтық диаграммадан гөрі, сызбаны пайдалануды қарастырыңыз.
• Жинақталған аумақтық Жинақталған аумақтық диаграммалар әр мәннің бойынша өзгерістері мен үлесінің бағытын немесе басқа санатты деректерді екі өлшемдік пішімде көрсетеді.
• 100% жинақталған 100% жинақталған аумақтық диаграммалар уақыт бойынша әр мәннің пайыздық үлесінің бағытын немесе басқа санатты деректерді көрсетеді.

Нүктелік диаграммалар

Жұмыс парағындағы бағандар мен жолдарға реттелген деректерді нүктелік диаграммасымен көрсетуге болады. Бір жолға немесе бағанға x мәндерді орналастырыңыз, содан кейін тиісті y мәндерін іргелес жолдарға немесе бағандарға енгізіңіз.

Нүктелік диаграммада екі мәнді осьтер бар: көлденең (x) және тік (y) мәнді осьтер. Ол x және y мәндерін бір деректер нүктелеріне біріктіріп, оларды тұрақсыз аралықтармен немесе топтармен көрсетеді. Нүктелік диаграммалар әдетте ғылыми, статистикалық және инженерлік деректерге ұқсас сандық мәндерді көрсету және салыстыру үшін пайдаланылады.

Нүктелік диаграмма пайдаланылатын жағдайлар:

• Көлденең осьдің шкаласын өзгерту қажет.
• Білікті логарифмдік шкала ету қажет.
• Көлденең осьдің мәндері біркелкі орналаспаған.
• Көлденең осьдегі деректер нүктелері тым көп.
• Мәндердің топтасқан жиынтығын немесе жұптасқан деректер туралы қосымша ақпаратты толығырақ ашып көрсету үшін нүктелік диаграмманың тәуелсіз шкалаларын реттеу қажет.
• Деректер нүктелерінің арасындағы айырмашылықтардың орнына, деректердің үлкен жиындарының арасындағы ұқсастықтарды көрсету қажет.
• Уақытына қарамастан деректер нүктелерінің көп мөлшерін салыстыру қажет — нүктелік диаграммаға неғұрлым көп деректер енгізілген сайын, салыстыру нәтижелілігі де соғұрлым арта түседі.

Нүктелік диаграммалардың түрлері

• Нүктелік Бұл диаграмма деректер нүктелерін мәндердің жұптарын салыстыру үшін байланысқан сызықтарсыз көрсетеді.
• Таңбалауыштары әрі жазық сызықтары бар нүктелік диаграмма және жазық сызықтары бар нүктелік диаграмма Бұл диаграмма деректер нүктелерін байланыстыратын жазық қисықты көрсетеді. Жазық сызықтарды таңбалауыштармен де, таңбалауыштарсыз да көрсетуге болады. Деректер нүктелері көп болған жағдайда таңбалауыштары жоқ жазық сызықты пайдаланыңыз.
• Таңбалауыштары әрі тік сызықтары бар нүктелік диаграммаТік сызықтары бар нүктелік диаграмма Бұл диаграмма деректер нүктелерінің арасындағы сызықтарды қосатын түзу сызықты көрсетеді. Түзу сызықтар таңбалауыштармен немесе оларсыз көрсетілуі мүмкін.

Басқа диаграммалар

Жұмыс парағындағы бағандарға немесе жолдарға реттелген деректерді жапырақ диаграмманы тұрғызуға болады. Жапырақ диаграммалар бірнеше деректер қатары мәндерінің жиынтығын салыстырады.

Жапырақты диаграммалар түрі

• Жапырақты және таңбалауыштары бар жапырақты диаграмма Жеке деректер нүктелері үшін таңбалауыштармен немесе оларсыз берілетін жапырақты диаграммалар мәндердің орталық нүктеге қатысты өзгерістерін көрсетеді.
• Боялған жапырақты диаграмма Боялған жапырақты диаграммада деректер қатары қамтылған аумақ түспен боялады.