Мәтіндік, дыбыс және бейне пішімдер. Информатика, 7 сынып, қосымша материал. 3.

Графиктiк файлдар форматтары

.BMP - суреттер мен фотографияларды сақтауға негiзделген файлдың форматы.

.JPG - түрлi түстi фотографиялардың форматы. Бұл формат қара-ақ түстi бейнелер үшiн тиiмсiз.

.GIF – аз түстi бейнелер үшiн ең тығыз графиктiк формат (сурет иллюстрациялар үшiн)

.TIF – полиграфиялық сығылған формат. Ол қосымша ақпараттарда көрiнбейтiн қосымша слой-каналдардағы бейнелердi файлға сақтауға мүмкiндiк бередi.

.PSD – Photoshop-та сақталынған және өңделген бейне.

Графикалық редактор – графикалық бейне түрiндегi суреттердi салуға және оларды өңдеуге арналған арнайы бағыттағы бағдарлама. Қазiргi кезде нүктелiк (немесе растрлық) және векторлық деп аталатын графикалық редакторлардың екi түрi белгiлi. Нүктелiк графикалық редакторларда кез келген сурет пиксельдер деп аталатын нүктелерден тұратын кiшкене бейнелер (мозаика) арқылы салынады, ал нүктелердiң әрқайсысы түрлi түске бояла алады.

Paint (Paintbrush)- Windows жүйесiнiң стандартты бағдарламалар тобына кiретiн қарапайым нүктелiк графикалық редактор. Paint өзiнiң мүмкiндiктерi жағынан профессионалды графикалық редакторлардан бiршама төмендеу болғанымен ол едәуiр күрделi әрi тартымды, түрлi-түстi және ақ-қара суреттердi, сұлбаларды, сызбаларды (чертеждер) даярлауға мүмкiндiк бередi. Бұл редакторды игеру онша қиын емес, оның құрамында сурет салу, сызу және оларды өңдеуге арналған стандартты қарапайым аспаптар жиыны бар, дайындалған бейнелер файлдардың кең тараған графикалық форматында сақталады.

Графикалық редакторлар: Adove Photoshop, CorelDRAW

Графикалық программалардың көмегімен жұмыс жасайтын барлық кескіндер екі классқа бөлінеді: пикселдік және векторлық..

Photoshop – бұл фотография мен суреттердi редакторлеу мен құруға негiзделген программа.

Adobe Photoshop программасы – Adove фирмасының өнімі, нүктелі графика бағдарламасы, яғни бұл программадағы бейнелер нүктелерден, пиксель деп аталатын ұяшықтардан тұрады. Бұл аббревиатура ағылшынның екі сөзінен picture element құралған бейнелер элементі деген мағынаны білдіреді.

Пикселдік (нүктелік) кескінді массивтік кескін деп атайды. Әр пикселге түс беріледі. Пикселдік кескіннің ең жақын аналогі мозайка болып табылады. Пикселдік кескін пикселдеден тұратындай мозайкада жеке түрлі-түсті әйнекшелерден тұрады-смальта. Аз көлемді смальталармен жекеленген бөліктер көзге көрінбей мозайкалық кескінді құрайды – адам көзі кескінді біртұтасқып қабылдайды. Бұл құбылыс визуалды құбылыс деп аталады және ол компьютерлік графикада үлкен роль атқарады.

Кескін кез-келген компьютердің мониторанда — пиксельдік, және ол үлкейткін әйнектен өтке жақсы көрінеді.

Басу құрылғыларының көбі қағаз бетіне пикселдік кескін басып шығарады.

Видео жазуға арналған форматтар: VHS — аналогты видео. Бұл формат бұрынғы ескі видеокассеталарды жазу үшін арналған формат. Қазіргі кезде аліде қолданылады. DV (Digital Video) — бұл видеоформат сандық видены жазуға арналған. записи, мысалы MiniDV-камералар. Мұнда видеосигналды қысу коэффиценті кішкене (5:1), сондықтан үлкен (жадыда кӛп орын алатын) жоғары сападағы видеоағын болып табылады. Алынған бейнені кӛру үшін оны компьютерде кӛп ӛңдеуге (қысу немесе конверттеу) тура келеді. Егер қазіргі уакытттағы стандартты қысу жайлы айтатын болсақ, онда келесі фомат түрлерін белгілеуге болады: MPEG (Moving Pictures Expert Group) — бұл халықаралық комитет атауы, осы қысу стандарттарын жасаумен айналысады. Оның әртүрлілігі: MPEG-1 — бұл формат компакт-дисктерді қысуға арналған(CD-ROM). Видео сапасы— кәдімгі қарапайым видеомагнитофондікі, ӛлшемнің рұқсаты 352х240, мұндай форматта фильм жазылған диск VCD (VideoCD) деп аталады. MPEG-2 — бұл формат DVDге, санды телевидениеге арналған. Бұл форматтағы видеоларды DVD-, HDD-, Flash-камералары түсіреді. Мұнда кейбір басқада заманауи форматтар негізделеді. Олар жайлы ары қарай жалғастырамыз. MPEG-3 – дәл қазіргі уақытта қолданыстан шыққан формат. Тек сіздер мұны дыбыстық қысу MP3 (MPEG Audio Layer 3) форматымен шатастырмаңыздар. MPEG-4 — бұл форматты жиі жай ғана MP4 деп атайды. MPEG-2 форматына қарағанда видеоағыны кішілеу болғанымен, бейне суреттер жоғары сапалы. Сондықтан бұл форматты кӛптеген заманауи DVD- ойнатқыштар ойната алады. Бұл форматтардың арасындағы айырмашылықты түсіну үшін келесі сандар тізбегіне назар аударыңыздар: ұзақтығы 1,5 сағаттық DV форматындағы видеожазба жобамен 20 Гб орын алады, MPEG- 2 форматындағы жазба — 4,7 Гб (кӛлемі DVD), ал MPEG-4 форматындағы видео жазба — 700 Мб (кӛлемі CD). HD (High Definition) – бұл жаңа формат видеоны жазу және ойнатуы жағынан ӛте анық және бейнені жоғары сапада кӛрсете алады. Бұл форматтың үш жағы бар: HD1 рұқсат етілген 1280х720, HD2 — 1440х1080 және FullHD — 1920×1080, MPEG-2 кодегіне негізделген. Соңғы уақытта кӛптеген үй бейнекамералары HD форматында жазады. Жазылған бейненің сапасы жоғары, бірақ оны толықтай бағалау үшін түсірілген жазбаларды үлкен диагональды теледидардан немесе монитордан аттас HD класынан қараған жӛн. Айтар болсақ тағыда кӛптеген форматтар кездеседі. Оларға: AVI (Audio Video Interleave) — аудио және видео кезектері. Ӛзімен бірге медиа-контейнері бар, құрамында MPEG1 бастап, MPEG4 ден аяқталатын және тағада басқа форматтары бар. WMV (Windows Media Video) — бұл форматтағы видео Microsoft компаниясының программалық қамтамаларымен кӛруге арналған . VCD (Video CD) — бұл стандарт ақпараттарды компакт-дискіде сақтауға арналған. VCD форматы тек арнайы VCD-ойнатқыштарда, кейбір DVD- ойнатқыштарда және ДК де ғана ойнатылады. Бейне сапасы VHS бейнелеріне сәйкес. MPEG-1 кодегінде кодталады. SVCD (Super Video CD) – бұл формат жақсартылыған әрі кеңейтіген VCD ретінде жасалған. MKV (Матрешка немесе Matroska) — бұл да контейнер. Видео, аудио, субтитрлар, мәзір және ойнатқыштан құралған. Ашық коды бар, әлі кӛп таралмаған, бірақ болашағы зор формат. Ал енді интернетте қолданылатын бейнеформаттар жайлы айта: FLV (Flash Video) — бұл формат бейнеклиптерді Интернетте орналастыруға және жіберуге арналған. Және айта кету керек, бұл формат YouTube, RuTube, Google Video т.с аумақтарда бейнеклиптерді орналастыру үшін қолданылады. SWF (Shockwave Flash) — бұл анимациялық кеңейтілім Adobe Flash бағдарламасында жасалған. Және де flash форматындағы бейнеклиптер браузерлерде Flash Player кӛмегімен ойнатылады. Сондықтан флеш-роликтер Интернете кеңінен таралған. Ендеше FLV кенейтілімін— ол, SWF — флеш- ролик емес флеш-видео деп айтамыз. RM, RA, RAM — кеңейтілімдері RealVideo форматы, RealNetworks компаниясы ұсынған, Интернетте телевизиялық трансляцияларды кӛрсетуге арналған формат. Файл кӛлемі аз әрі сапасы тӛмендеу болғанымен телевизиялық каналдарды on-line кӛруге мүмкіндік береді. MOV — Quick Time – аудио және видео форматтарды сақтауға арналған. 80- жылдардың аяғында Apple фирмасы ұсынған. Бастамасын алғашқы Macintosh компьютерлерінде қолдануға арналып жасалған еді, соңына қарай барлық ӛлшемдері Microsoft Windows операциялық жүйесіне аударылды. Қысу дәрежесі ӛте жоғары болғанымен, бірақ алынған фильм сапасы тӛмендеу. DVD жазбасына қатысы бар кеңейтулер: VOB (Versioned Object Base) — бұл кеңейтілімді контейнер, құрамында бірнеше видео (MPEG-2 форматты) және аудио ағыны бар,мәзір мен фильмдердің субтитрынан турады. Бұл негізгі файлдар DVD-дискте фильммен бірге орналасқан. IFO — файлдары DVD-дискте, фильм жайлы ақпараттармен бірге мәзірі, VOB-файлдарды жіберу реті, DVD ойнатқышқа қажетті қызметтік файлдардан тұрады. Бұл құрылым DVD-диска жазып немесе конвертирования жасап жатканда орындалады. m2v, m2p — бұл VOB-файлдардың құрылуы және и DVD дискты жазу барысындағы MPEG-2 форматты видео. Мобильді және ықшамды құрылымдарға арналған бейне форматтар PMP (Portable Multimedia Player) — ықшамды мультимедиялық ойнатқыштарға арналған вейнеклиптер. 3GP (3rd Generation Phone) — үшінші дәрежелі мобильді телефондарға арналған видео және аудио файлдар. Дайын 3gp форматтағы видео роликтер басқа форматағы видео роликтерге қарағанда ӛлшемдері аз келеді. Бірақ ӛкінішке орай ол бейненің сапасына қатты әсер ететінінде еске сала кетеміз. Интернетте жұмыс жасауға қолайлы негізгі форматтар олар MPEG4, FLV және SWFт.с.с олар ӛте аз орынды алады. Барлық форматтар компьютерде кӛңіл толарлықтай жұмыс жасай алуы үшін, арнайы кодектер (видео ӛңдейтін кішірек бағдарламалар) орнатылуы керек. Мысалы, кодектер тізімінде K-Lite Codec Pack кодегі барлық қиындықтардың алдын алатын, әмбебап аудио және видео ойнатқыш болып есептеледі [4]. Аудио, видео файлдардың дамуын бақылый отырып осы саладағы бағдарламалық қамсыздандырудың үлкен кӛлемі қазіргі тұтынушыларға ұсынынылатынын байқауға болады, және қолданыс үшін қандайда бір аудио видео форматты нақты нұсқасы ретинде ұсыну ӛте қиын себебі ақпараттық және компьютерлік технологиялар әр екі үш жыл сайын сапалы дыбыс пен кӛріністі ұсыну үшін аудио видео форматтардың жақсартылған жаңа түрлерін ұсынуда.

Қолданылған ресурстар:

http://mybiblioteka.su/tom2/9-60678.html

http://portal.kazntu.kz/files/publicate/2013-06-19-11626_0.pdf