Сызбаға өлшемдерді түсіру. Графика және жобалау, 10 сынып, сабақ жоспары.

Сабақ басында:

• Оқушылармен танысу/ тексеріс жүргізу/ оқушылардың зейінін шоғырландыру.
• Оқушылармен бірге сабақ мақсаттарын/ оқу мақсаттарына көз жүгірту.

Керекті материалдар тізімімен таныстыру, тарату.

(Ұ) Қарапайым заттың тік бұрышты және аксонометриялық проекцияда орындалған, өлшемдері берілмеген мысалды қарастыру.

Өлшемдерді түсірудің ерекшеліктерін қайталау.

Сыныппен талқылау:

• Сызбада өлшемдер қалай қойылады?
• Көріністен кейін қандай қашықтықта бірінші өлшем қойылады? Екінші және одан кейінгі өлшемдер ше?
• Бұрыштық және сызықтық өлшемдердің айырмашылығы қандай?
• Сызбадағы заттарға қойылған өлшемдер масштабына сәйкес байланысты болама?
• Үлкейту және кішірейту масштабы қандай жағдайда қолданылады?

Сызбадағы тікбұрышты проекцияға өздігімен өлшемдерді түсіріңіз.

Сабақтың соңында оқушылар рефлексия жүргізеді:

• Нені білдім, нені үйрендім;
• Нені толық түсінбедім;

Жұмысты немен жалғастыру қажет;

Сабақ басында:

• Оқушылармен танысу/ тексеріс жүргізу/ оқушылардың зейінін шоғырландыру.
• Оқушылармен бірге сабақ мақсаттарын/ оқу мақсаттарына көз жүгірту.

Керекті материалдар тізімімен таныстыру, тарату.

Ең алдымен оқушыларға сызбаға өлшемдерді түсіру жайлы түсіндіріп кетеміз. Сызбада кескінделген нәрсенің шамасын көрсету үшін өлшем сызықтарын жүргіземіз де, оның үстіне өлшем сандарын жазамыз. Өлшем сандары сызбаның масштабына байланыссыз болады: олар сызбасы сызылған нәрсенің нақты өлшемдерін көрсетеді. Сызбадағы өлшемдердің жалпы саны мүмкіндігінше аз болуы, бірақ нәрсені жасап шығару және оның өлшемдерін бақылау үшін жеткілікті болуы керек. Нәрсенің бір бөлігінің өлшемдерін әр кескінде қайталаудың қажеті жоқ.

Өлшемдерді сызықтық және бұрыштық деп екіге бөледі. Сызбада сызықтық өлшемдерді миллиметрмен көрсетеді; өлшем бірліктері жазылмайды. Бұрыштық өлшемдерді градус, минут және секундпен есептеп, өлшем бірліктерін көрсетіп жазамыз: 30º45º´20´´; 0º50´; 75.

Өлшем сандарының биіктігін 5 мм етіп жазған дұрыс. Өзара параллель көршілес өлшем сызықтарының аралығы 7 мм-ден және өлшем сызығы мен оған жақын нұсқа сызығының аралығы 10 мм-ден кем болмауы керек.

Өлшем сызықтарын мүмкіндігінше сызбадан тыс орналастыру керек. Өлшем сызығы мен шығару сызығының өзара қиылыспауын қадағалау қажет. Шығару сызығын нұсқамадан әрі 1...5 мм-ге созады. Диаметрдің өлшем санының биіктігіндей, өлшем сызығына 65º бұрыш жасап көлбейтін кесіндімен қиылысатын диаметрі 4 мм-ге тең шеңберден тұрады.

Радиусты анықтайтын өлшем санының алдына радиус белгісі қойылады.

Сызықталған ауданда мүмкіндігінше өлшем сызығын жүргізбеуге тырысу керек. Ал егер осы ауданда өлшем сызығын жүргізу қажет болса, шығару сызығын жүргізіп, өлшем санын оның баспалдағына жазу керек.

Бұрыштың өлшемін көрсету үшін өлшем сызығының центрі бұрыштың төбесінде жататын доға түрінде жүргізеді. Бұрыштың төбесі арқылы өтетін горизонталь сызықтан жоғары орналасқан бұрыштың өлшем сандары доғаның сырт жағына жазылады да, ал аталған горизонталь сызықтан төмен орналасқан бұрыштың өлшемдері доғаның ішкі жағына жазылады.

Егер сызықталған ауданда өлшем санын жазуға мәжбүр болсақ, онда шығару сызығын жүргізіп, оны сәкісіне жазу керек. Радиус неғұрлым ұлкен болып, оның центрі қағаз бетінен тыс орналасқан жағдайда өлшем сызығын сынық сызық түрінде көрсетуге болады.

Сабақтың соңында оқушылар рефлексия жүргізеді:

• Нені білдім, нені үйрендім;
• Нені толық түсінбедім;

Жұмысты немен жалғастыру қажет;