Пирамида анықтамасы және оның элементтері. Геометрия, 11 сынып, дидактикалық материал.

Пирамида (көне грекше: πυραμίς — зәулім) — жақтарының бірі көпбұрыш (пирамида табаны), ал қалған жақтары (бүйір жақтары) төбесі (пирамида төбесі) ортақ болып келетін үшбұрыштардан тұратын көпжақ. АВСD пирамиданың табаны, S – төбесі. Төбесінен табан жазықтығына түсірілген перпендикуляр пирамида биіктігі деп аталады. SO-пирамиданың биіктігі. Пирамиданың төбесін табанының төбелерімен қосатын кесінділер пирамиданың бүйір қырлары д.а. SA, SB, SC, SD бүйір қырлары.

Үшбұрышты Төртбұрышты Алтыбұрышты

пирамида. пирамида пирамида.

Бүйір жақтарының санына қарай пирамида үшбұрышты, төртбұрышты, т.б. болып бөлінеді. Табаны дұрыс көпбұрыш болатын және биіктігі оның табанының ортасы арқылы өтетін пирамида дұрыс пирамида деп аталады. Дұрыс пирамиданың бүйір жақтары өзара тең теңбүйірлі үшбұрыштардан тұрады; осы үшбұрыштардың биіктігі дұрыс пирамиданың апофемасы деп аталады. Апофема (гр. апотһема — қабырғаға түсіремін) дұрыс пирамида апофемасы оның бүйір жағы болатын үшбұрыштың L биіктігіне тең.

L – апофема.

Дұрыс пирамида. Табаны А₁А_2...Ап – дұрыс көпбұрыш, бүйір жақтары теңбүйірлі үшбұрыштар. Пирамиданың бүйір бетінің ауданы деп оның барлық бүйір жақтарының аудандарының қосындысын айтады.

Пирамиданы табанына параллель жазықтықпен қиған кезде екі бөлікке бөлінеді: бірі — берілген пирамидаға ұқсас пирамида, екіншісі — қиық пирамида деп аталады.

Қиық пирамиданың параллель жазықтықтарда жататын жақтары табандары деп, ал қалған жақтары бүйір жақтары деп аталады.

Мәтінмен оқып танысқан соң, оқушылар бірлесе отырып, мынадай сұрақтарға жауап береді (жазып түсіндіреді). Қандай көпжақты пирамида деп атайды? Пирамиданың табаны, бүйір жақтары, қырлары, биіктігі деген не? Қандай пирамида дұрыс пирамида деп аталады? Дұрыс пирамиданың апофемасы деген не? Қандай денені қиық пирамида дейді? Оның элементтерін атаңыз.