Қазақстанның дәстүрлі тоқыма өнері. Қазақ кілемдері. Алаша. Кілем тоқу. Гобелен. Қазіргі кілемдер үлгілері. Көркем еңбек (қыздар), 9 сынып, презентация.

Қазақстанның дәстүрлі тоқыма өнері. Қазақ кілемдері. Алаша.

9 сынып Көркем еңбек (қыздар)

1 Бөлім Сәндік қолданбалы өнер

Оқу мақсаттары

9.1.2.1 өнер туындыларының тарихи және мәдени шығармаларындағы материалдар мен стильдерді жариялауда көпшілік назарының әсерін қарастыра отырып, салысытрмалы талдауды жасау;

Сәндік қолданбалы өнер.

Сәндік қолданбалы өнер деп тек қана тәжірибелік жағынан емес, эстетикалық мәні жағынан да маңызы көркем жасалған өндірістік немесе қолөнер арқылы өмірге келген көркем туындыны айтады. Адам өмірінде сәндік қолданбалы өнер шығармалары үлкен орын алады. Қазақ жерінде ХV ғасырда қолөнер ұлттық дәстүр тұрғысынан дамыған.

Сәндік – қолданбалы өнерге: алаша, тоқыма бұйымдар, ағаштан жасалған бұйымдар, темірден түйілген бұйымдар, барлық адам қолынан шыққан қолөнер бұйымдарын жатады.

СҚӨ

түрлері

Миға шабуыл

Тоқыма өнерінің түрлері

Кілем тоқу

Алаша

Гобелен

Кесте тоқу

Ши тоқу

Ілмекпен тоқу

Кілем тоқу өнері

Кілем - әсемдік үшін, сондай-ақ үйдің жылылығын сақтау, дыбысты бәсеңдету үшін пайдаланылатын түрлі-түсті ою-өрнек салып тоқылған бұйым. Кілем бір немесе бірнеше қабатты, түкті немесе тықыр болып келеді. 

- Түкті кілем бірнеше қабаттан тұрады. Мұндай кілемнің негізі және арқауы жекеленген жіптерден, бірақ бір-біріне тығыз орналасқан түйіндерден тұрады.

- Тықыр кілем (кілем, палас, сумаха, шпалер, терме алаша және т.б.) бір өріс жібінен бір қабатты екі жақты тығыз етіп тоқылады. Түгі қырқылмаған (түз ақшалы), кейде түгінің жартысы қырқылып, жартысы қырқылмаған аралас кілемдер де шығарылады.

Тақыр кілем

Түкті кілем

Алаша

Алаша — әртүрлі түске боялған мақта, жүн жіптерінен өрмекпен тоқылатын төсеніш мүлік. Екі әдіспен тоқылады.

Бірі — түрлі-түсті жіптерді жарыстыра жолақтап тоқу.

Екіншісі — әр түсті бой жіптерді санап отырып, теріп тоқу арқылы көп мәнерлі өрнектер түсіру (қ. Өрмек тоқу).

Алғашқысын қақпа Алаша деп, соңғысын терме Алаша деп, кейде кілем Алаша деп те атайды. Алашадан төсеніш, тұс кілем, қоржындар жасайды. Алаша — қазақ тұрмысында ең жиі қолданылатын мүлік.

Гобелен тоқу өнері

Гобелен— қолдан тоқыған кілем-сурет. Түрлі түсті жібек және жүн жіптерден бөлек бөлек тоқылып, кейін біріктіріледі. Тар мағынада - 1662 ж. құрылған Париж мануфактурасының өнімі; бояушы Гобелендер есімімен аталған.

Гобелен өнерінің дамуына үлес қосқан суретшілер: Қ.Тыныбеқов, И.Ярема, Б.Зәуірбекова, Ә.Бапанов, С.Бапанова, Л.А. Анисимов, К.Жұбаниязова, Е.П. Николаева, Б.Өтепов, Ш.Қожаханов, т.б. 80-жылдардан бастап Гобелен қоғамдық орындарды безендіруге кеңінен қолданылды. аталған.

Жасалуы қарапайым

ГОБЕЛЕН

Қауіпсіз жасалады

Материалдар, жабдықтар жеткілікті

Экономикалық шығыны көп емес

Балалардың жас ерекшеліктеріне сай

Еңбек шығыны көп емес

Сын тұрғысынан ойлануға арналған сұрақтар:

Қазіргі кілемдер