Қазақстандық суретшілердің шығармашылығындағы портрет. Көркем еңбек (қыздар), 6 сынып, дидактикалық материал.

Үлестірмелі материал №1

Қазақ бейнелеу өнерінде суретші Ә.Қастеевтың шығармашылыға ерекше орын алады.Қазақстанның халық суретшісі Ә. Қастеевтің шығармашылығы республика көлеміне кеңінен таныс. Ол өзінің сапалы өмірін Отанының көркем образын жасауға арнаған. Ә. Қастеев тақырыптық картина, портрет, пейзаж және кітап иллюстрациясы тақырыптарында жемісті еңбек етті. Ә. Қастеевтің шығармашылығысы мен өмірінің өзіндік ерекшеліктері бар. Ол 1924 жылы Жаркент қаласының жанындағы ауылда шаруа отбасында дүниеге келді. Ә. Қастеев әкесінен жастай қалып іні қарындастарын өсіруге апасына көмек көрсетті. Ә. Қастеевтің апасы бау, басқұр тоқитын шебер адам болған. Қастеевтің суретші болуына және халықтың сәндік қол өнеріне қызығуына өзінің туған апасының ықпалы зор болды. Ә,Қастеевтің таланты Қазан ревалюциясынан кейін бағаланып ол Алматы қаласына суретші Н. Т. Хлудовтың шеберханасына оқуға жіберілді. Суретшінің алғашқы шығармалары 30 жылдардың алғашқы кезеңінде көріне бастады. «Топтық портрет», «Көгілдір киім киген қыз», «Тігінші», «Тоқымашы», «Қарындас портреті», «Автопортрет» шығармалары осы кезде жазылды. Бұл шығармалар суретшінің әртүрлі жұмыс кезеңінде жұмыс аралығында салған тақырыптары мен тапсырыстарының  бейнелері болады. Суретші бұл картиналарды кейіпкерлердің бас бейнесін көрсетіп қана қоймай, картина адам фонындағы киіз үй, жан-жануар, қазан-ошақ және тағы басқа қоршаған табиғатты қосып көрсетеді. Халық суретшісі Ә. Қастеевтің турксиб шығармасы көпшілікке танымал шығарма. Картинада сол кезеңдегі ерекше бір құбылыс Түркістан – Сібір темір жолының құрылысын көрсетуге арналады. Картинада қазақтың сары даласы темір жолмен келе жатқан паровоз және оны күтіп тұрған адамдар көрінісі бейнеленген. Ә. Қастеев тақырыптың суреттермен қатар табиғат көрінісін бейнелейтін пейзаждар сарғап суреттер. «Тау пезажы», «Медеу келбеті» картиналары осыларға қосылады.

Ә. Қастеевтің шығармашылығының бір бөлігі қазан революциясынан кейінгі халық өмірін бейнелейтін кескіндеме шығармалары. Олардың қатарына мына картиналар жатады: «Бие сауу», «Құдықтың басындағы бай мен жарлы», «Қалың малға сатылған қыз», «Шөп шабу», «Колхоздың сүт фермасы», «Колхоз тойы», «Колхоз қырманы».

Суретші Ә. Қастеев халық батыры, Амангелді Иманов тақырыбына өз шығармасынан ерекше орын берген. Бұл шығармалар қатарына «А.Имановтың портреті», «Амангелдінің шабуылы» атты композициялары жасады.

Мартова Анна Михайловна, 1902-1957

Казахстанская художница, портретистка. Родилась в городе Верном. Училас в студии Н.Г.Хлудова.В 1932-1936 училась в Институте повышения квалификации работников искусств в Ленинграде. С 1942 жила и работала в Алмате.Излюбленным жанром Анны Михайловны являлся портрет, работы включают в себя портреты таких великих людей Казахстана, как И.Алтынсарина и Ч.Валиханова.

Черкасский Абрам

1886-1967

Черкасский Абрам Маркович. Художник, живописец и педагог. Народный художник Казахской ССР (1963). Заслуженный деятель искусств Казахской ССР (1956). Родился в городе Белая Церковь, недалеко от Киева, Украина. Интерес к рисованию пробудился очень рано. Учился в Киевской художественной школе. В 1900-е студент художественного училища Киева, а с 1909 - 1917 гг. учился в Петербургской Академии художеств, где его учителями были Н. Н. Дубовский, Н. С. Самокиш и Я. Ционглинский. С 1917 жил в Виннице. В 1926 – 1937 гг. - преподаватель и с 1935 г. - профессор Киевского художественного института. Многие произведения, созданные Черкасским за этот период, несут на себе отпечаток увлечения импрессионистической живописью, стремлением к свежести, красоте в передаче изображаемого. Этим тенденциям художник остался верен до конца своих дней. В 1937 - 1940 из-за Сталинской политики был осужден, как польский шпион и сослан в Карлаг под Карагандой. В 1940 вернулся в Киев, в 1941 семья эвакуировалась в г. Актюбинск. Из Актюбинска вызван в Алма- Ату на должность преподавателя в Алматинском художественном училище, в 1941 - 1960 - профессор в Алматинском художественном училище им. Н. В. Гоголя. Черкасский написал многочисленные картины, портреты, пейзажи и натюрморты. Любимым жанром у Черкасского остаётся пейзаж. По колориту среди многочисленных работ в этом жанре заслуживают большего внимания "Полдень" (1957 г.) и "Цветущий май" (1960 г.). Картины Черкасского хранятся в фондах Государственного музея искусств Казахстана им. А. Кастеева, Государственном музее Украинского искусства в Киеве.

Сабур Абдрасулович МАМБЕЕВ

казахский живописец, народный художник Казахстана (1980). Его произведения («У юрты», 1958) проникнуты тонким лиризмом, построены на мягких созвучиях пятен цвета. Учился в Институте живописи, скульптуры и архитектуры им. И. Е. Репина в Ленинграде (1947-1953) у М. И. Авилова. Для жанровых композиций художника («В горах», 1956-1957, Музей искусства народов Востока, Москва; «В моем городе», 1960, Казахская художественная галерея им. Т. Г. Шевченко, Алма-Ата) и его портретов («Девушка в чёрном», 1964, там же), проникнутых тонким лиризмом, характерны мягкие созвучия светоносных цветовых пятен. Председатель Союза художников Казахской ССР (1956-1962 и с 1968).

Гүлфайрус Мәнсүрқызы Ысмайылова (15.12.1929 жылы туылған, Алматы)

— қазақ кескіндемешісі, театр және кино суретшісі. Қазақ КСР-інің еңбек сіңірген өнер қайраткері (1965). 1949 жылы Алматы көркемсурет училищесін, 1965 жылы Ленинградтың И. Е. Репин атындағы кескіндеме, мүсін және сәулет өнері институтын (М. П. Бобышевтің кескіндеме класы бойынша) бітірді. 1947–1949 жылдары Қазақ консерваториясының вокальдық факультетінде оқыды. 1956–1957 жылдары Алматы көркемсурет училищесінде сабақ береді. 1971–1974 жылдары Қазақтың опера және балет театрында бас суретші. Г. Ысмайылова бірнеше опера (Бурсиловскийдің «Ер Тарғын», 1967; Мұхамеджановтың «Жұмбақ қызы», 1972; Пуччинидің «Чио-Чио-Саны», 1972), балет (Тілендиев, Манаев және Степановтың «Достық жолымен» және Великановтың «Қамар сұлуы», 1958), спектакль (Мүсіреповтың «Қозы Көрпеш-Баян сұлуы», 1958) және кинофильмдерге («Қыз Жібек», 1969–1971) декорация мен костюмдер эскиздерін жасады. Ол- «Күләш Байсейітова Қыз Жібек рөлінде» (1962), «Ұйғыр қыздары» (1966) картиналарының, «Халық шеберлері» триптихының (1967), Шара Жиенқұлова (1958), Ш. Жандарбекова (1960–1961), Б. А. Төлегенова (1963–1964), Ә. Қастеев (1966) портреті мен көптеген натюрморттардың авторы. 1950 жылдан киноға түскен: Тыгрена («Аласталған Алитетте»), Ботакөз (осы аттас фильмде, 1957), Тана («Қыз Жібекте», 1972) т. б. «Құрмет Белгісі» ордені және медальдармен марапатталған.