Жаһандану саясат пен әлемдік экономиканың дамуына қаншалықты ықпал етеді? Дүние жүзі тарихы, 9 сынып, қосымша материал.

Қосымша В

Саясаттағы жаһандану

Саясаттағы жаһандану - бұл халықаралық ынтымақтастықтағы әкімшілік және саяси кедергілерді жоюдан, ұлттық мемлекеттердің функцияларын әлсіретуден және трансұлттық мемлекеттік емес құрылымдардың қызметін жандандырудан тұратын халықаралық саясаттың күшею үрдісі.

Оптимистік ұстаным

Әлем елдерінде терроризм, жалпы адамзаттық мәселелердің ушығу қаупі туындағандықтан, тәуелсіз елдер өздерінің егемендік құқықтарын тұрақтылықты қамтамасыз ететін халықаралық ұйымдарға ұсынады, ал олар өз кезегінде қатал тәртіп пен ғаламшарда тұрақтылық орнатады. Көшбасшылық пен демократияға ұмтылған жалғыз жоғарғы держава - АҚШ әлем елдеріне дұшпандық пен сенімсіздікті жеңуге көмектеседі. Осының барлығының нәтижесінде адамзат тарихта тұңғыш рет біртұтас бүтін ұлттық - «ғарышаралық ауыл» ретінде пайда болады.

Шынайы ұстаным

Бұл ұстанымды жақтаушылары адамзат зорлық-зомбылық пен соғысқа қарсы иммунитетті әлі шығарған жоқ, барған сайын қиратушыға айналып барады деп санайды. Осы күнге дейін АҚШ-тың өзі жаһандық саясатының қарамағында тұрған елдерге (мысалы, Латын Америкасы елдері) қатысты жаппай кедейлік пен басқа да әлеуметтік мәселелерге қатысты әрекеттерін жоя алмады.

Экономикалық жаһандану

Әлемдік экономиканың жаһандануын түрлі салалар мен әлемдік экономика процесінің өзара тәуелділік пен өзара әсерлесуі деп сипаттауға болады, ал бұл үрдіс біртіндеп әлемдік шаруашылықтың бірыңғай тауарлар, қызметтер, капитал, жұмыс күші мен білім нарығына айналуда.

Жаһандану процесі әлемдік экономиканың әр түрлі салаларын, соның ішінде әсіресе сыртқы, халықаралық, әлемдік тауар саудасын, қызмет көрсету саласын, технологиялар мен интеллектуаллды жеке меншік объектілерін қамтиды.

Қазіргі әлемдік экономикадағы жаһандануы келесі үрдістерден көрінеді:

- өндірісті арттыру, интернационалдандыру, бұл әлемнің көптеген елдерінің өндірушілері ақырғы өнімді әр түрлі формада және әр түрлі сатыда жасауға қатысатынынан көріс табуда.

- капиталды интернационалдандыруды арттыру

- өндіріс құралдарын, ғылыми-техникалық, технологиялық білімді алмастыру арқылы өндіргіш күштерді жаһандандыру

- Халықаралық ынтымақтастықты жүзеге асыратын жаһандық материалдық, ақпараттық, ұйымдастырушылық және экономикалық инфрақұрылымды қалыптастыру

- халықаралық көші-қонының есебінен жұмысшылар күшін көбейту

Еңбек миграциясы

Халықтың көші-қоны - (лат. migration - қоныс аудару) - белгілі бір аумақтың шекаралары арқылы адамдардың (қоныс аударушылардың) тұрғылықты жерін ұзаққа немесе қысқа мерзімге ауыстыруы. Көші-қонды жүзеге асырушылар мигранттар деп аталады. Халықтың көші-қон қозғалысының басты ерекшелігі аумақтық, ал көші-қон салдары - қоныстану географиясының өзгеруі болып табылады.

Көші-қонның басқа белгілеріне функционалдылық жатады, оған сәйкес оны еңбек, мәдени-тұрмыстық, іссапарларға бөлуге болады. Адамдар қолайлы өмір іздеп, бір аумақтан екінші аумаққа ауысады, бұл қазіргі таңдағы әлемнің дамуына өзінің әсерін тигізуде.

Көші-қон географиялық тұрғыдан бөлінген (континенттер, елдер, аймақтар) табиғи ресурстар мен өндіріс құралдарының жұмыс күшімен байланысын қамтамасыз етеді, халықтың жұмыс, баспана, күнкөріс және әлеуметтік мәртебесінің өзгеруіне қажеттіліктерін қанағаттандыруға көмектеседі .

Көші-қон төмендегідей болып бөлінеді:

- ішкі көші-қон- мемлекет ішінде орналасқан белгілі бір аумақтардың шекаралары арқылы тұрғылықты жерін ауыстырумен байланысты.

- сыртқы көші-қон - халық тұрғылықты жерін мемлекет шекарасынан тыс аумақтарға ауыстырумен сипатталады. Сыртқы көші-қонға эмиграция (тұрғылықты елден шығу) және иммиграция (елге кіру), сондай-ақ рэмиграция, немесе репатриация (елден кеткендерді қайтару) жатады. Сыртқы миграцияда заңсыз көші-қон кездеседі, яғни басқа мемлекеттің аумағына шетелдік азаматтар сол елдің заңнамасын бұза отырып енуімен байланысты болады.

- еркісіз көші-қон - бұл соғыс, саяси қақтығыстар және табиғи апаттар сияқты себептерге байланысты адамдардың баспана (мекен) іздеу мақсатында жүзеге асатын көші қон.

- заңсыз көші-қон - көші-қон саласындағы құқықтық қатынастарды реттейтін қолданыстағы заңнаманы бұза отырып, транзиттік жолмен ел аумағы шетел азаматтары мен азаматтығы жоқ адамдардың елге кіруі.

Әлеуметтік ықпалдастық

Әлеуметтік ықпалдастық - бұл әлеуметтік жіктің алғашқы формасы, ықпалдастықтың негізгі көзі вертикалды және горизонтальды мобильдік топтар мен мүгедектер. Вертикалды мобильділік кезінде жаңа әлеуметтік топтар қоғамдағы иерархиялық баспалдақтың ортасында шоғырланады. Нәтижесінде әлеуметтік жағынан бір-біріне ұқсас көптеген қауымдастықтар қалыптасады.

Қоғамда әлеуметтік жіктелу ықпалдастықтың көмегімен жүзеге асатын болса, онда әлеуметтік топтардың қарым қатынасы, адамдармен «біз біртұтаспыз» деп қабылданады.

Әлеуметтік ықпалдастық - бұл топтар мен жіктер арасындағы иерархиялық және функционалдық байланыстардың күшеюімен, әлеуметтік жүйе ретінде қоғамның тұтастығына ұмтылумен сипатталатын қоғамның әлеуметтік топтарының бір түрі. Әрбір жеке тұлға қоғамда нақты әлеуметтік рөлді атқарады.

Әлеуметтік ықпалдастықтың төрт түрі бар.

• мәдени – ішкі жүйедегі стандарттар, нормалар мен іс әрекеттердің өзара байланыстарын көрсетеді.
• нормативтік – ережелер мен адамдардың мінез-құлқы арасындағы байланыс
• коммуникативті - топта немесе қоғамда ақпарат алмасу
• функционалды - қоғам мүшелері арасындағы қызмет алмасу