Неліктен 20-30 жылдарды Жапонияда милитаризациялау процесі күшейді? Дүние жүзі тарихы, 8-9 сынып, қосымша материал 3.

 Қосымша 4

 Жапон экономикасын милитаризациялауға ықпал ететін фактор шетелден, әсіресе АҚШ-тан әскери-стратегиялық шикізаттың аса маңызды түрлерінің кедергісіз импорты болып табылады. Тек 1931 жылы ғана американдық монополиялар Жапонияға 147,2 млн. өнеркәсіптік жабдықтар-шамамен 6 млн., мұнай-16 млн., мақта-80 млн. Әскери өндіріс жапондық кәсіпкерлерге ең жоғары табыс әкелді. Мәселен, жапон акционерлік компанияларының таза табысы 1931-1936 ж. аралығында 2,3 есе өсті. Егер 1935/36 бюджеттік жылы әскери тапсырыстардың үлесі барлық бюджеттік шығыстардың 45% - ын құраса, 1937/38 жылы олар жапон бюджетінің шығыс бөлігінің 73,5% - ына жетті. Бұл экономикалық саясат мемлекетке жалпы жапон өнеркәсібін дамытуда, бірақ негізінен армия мен флотты қаруландыруға байланысты салаларда айтарлықтай табыстарға қол жеткізуге мүмкіндік берді. 1931-1938 жылдары өнеркәсіп өнімінің көлемі 1,6 есеге, металлургия өнімі – 10 есеге, машина жасау – 6,7 есеге, химия – 3,2 есеге, газ және электр техникалық өнім – 2,1 есеге өсті. Жапониядағы жүк автомобильдері мен ұшақтар өндірісінің дербес саласы ретінде қалыптасты. 1939 ж. қару-жарақ пен әскери материалдар өндірісі 1925 ж. салыстырғанда 5 есе өсті. Экономиканың милитаризациясы ауыр өнеркәсіптің күрт өсуіне ықпал етті, оның үлесі 1929-1938 жж. ішінде жалпы өндіріс көлемінде 32,2 – ден 60,8% - ға дейін өсті, ал тоқыма өнеркәсібінің үлесі 31,4-тен 20,2% - ға дейін төмендеді.

 Экономиканы милитаризациялау еңбекшілер үшін ауыр белгі болды. 1939 жылдың ақпанында "ұлттың жалпыға ортақ жұмылдыру туралы" заң қабылданды, ол соғыс уақытының төтенше заңдарының типі бойынша жасалды. Заң бойынша Үкіметке материалдық және адам ресурстарын әскери мүдделерге шоғырландыру үшін шексіз өкілеттіктер және өнеркәсіпті және түрлі өндірістік бірлестіктерді бақылау құқығы берілді. 1939 жылы жұмыс күнінің нақты ұзақтығы 15-16 сағ. құрады. 1940 ж. Қазанда таратылған саяси партиялардың орнына жаңа саяси және экономикалық құрылымның негізі болып табылатын премьер-министрдің басшылығымен трону көмегінің Ассоциациясы құрылды. Шаруашылықтың барлық салаларында осы салаға кіретін барлық компаниялардың өндірісін, бөлінуін және тұтынуын реттеу құқығын алған "бақылау қауымдастықтары" құрылды.

 Сондай-ақ, "еңбектің жаңа құрылымы"да енгізілді. Таратылған кәсіподақтардың орнына үкімет бақылайтын Ұлы Жапонияның патриоттық өнеркәсіптік қауымдастығы құрылды. 1930 ж. Лондондық конференцияда 1922 ж.Вашингтон уағдаластықтарын қайта қарауға қол жеткізілді және крейсерлер мен эсминттер бойынша жапон квотасын АҚШ пен Англияның деңгейінен 30 – дан 70% - ға дейін, ал су асты қайықтары бойынша-олармен толық тепе-теңдікке қол жеткізілді. Сонымен қатар, 1931 жылы Жапония Маньчжурияны басып алды және 1933-1935 жылдары Солтүстік Қытайдың бірқатар провинцияларын алды. 1936 жылы Жапония фашистік Германиямен "Антикоминтерновский пактісі" қол қойды, 1937 жылы Қытайға қарсы ашық соғысты бастады. Жапон әскерлері Кеңес Одағы мен Моңғолияға қарсы қарулы арандатуларды ұйымдастырды.

  1940 жылы 27 қыркүйекте жапон, Германия және Италияның арасында" үш жақты пактіге " қол қойылды. 1941 жылдың 7 желтоқсанынан 8 желтоқсанына қараған түні Жапонияның әскери-әуе және Әскери-теңіз күштері Гавай аралдарында Перл-Харбор американдық Әскери-теңіз базасына сәтті шабуыл жасады. Бұл АҚШ- тың екінші дүниежүзілік соғыс жылдарында ең ауыр жеңілістерінің бірі болды. Осылайша, Жапония Азия-Тынық мұхиты аймағында екінші дүниежүзілік соғысты ашты. Жиналған әскери-өнеркәсіптік әлеует Жапонияда Филиппин, Индокитай, Таиланд, Бирма, Малайзия, Индонезияны, Қытайдың едәуір бөлігін басып алуға мүмкіндік берді. Ұлы Шығыс Азия саласының жалауы астында басып алынған аумақтарда іс жүзінде Жапонияның қатыгез отаршылдық режимі орнатылды.

  Жаулап алу саясатын табысты жүргізу үшін бұрынғысынша барлық күш-жігер әскери шығындарды арттыруға, металлургияны одан әрі дамытуға, танктер, ұшақтар, артиллерия және оқ-дәрілер өндіруге шоғырландырылды. Соғыс мұқтаждарына және басып алынған аумақтарда экономиканы жұмылдыру бойынша арнайы іс-шаралар жүргізілді.