Бірінші дүниежүзілік соғыс әлем картасын қалай өзгертті? Дүние жүзі тарихы, 8 сынып, дидактикалық материал.

Версаль шарты

(Үзінді)

1919 жылы 28 маусымда Антанта елдері мен Германия арасында бейбіт келісімге қол қойылды.

Австрия, Болгария, Венгрия және Түркиямен (1920 ж.10 тамыздағы Сент-жермен, 1919 ж. 27 қарашадағы Нейис, 1920 ж. 4 маусымдағы Трианон және 1920 ж. 10 тамыздағы Севрский, Лозанский, екі актімен қол қойылған - 30 қаңтар және 1923 ж. 24 шілде), Германиямен келісім-шарт соғыстан кейінгі әлемнің Версаль жүйесі деп аталады. Версаль жүйесін құрайтын барлық келісімдердің мәтіні Ұлттар Лигасының жарғысынан басталды - империалистік қайшылықтарды жеңілдету үшін құрылған халықаралық ұйым.

Жеңімпаз державалар неміс отарларын бір-бірімен бөлді, алайда әлемнің циникалық бөлінісін жасыруға тырысып, Версаль жүйесін жасаушылар "мандаттар" жүйесін енгізді, яғни ресми түрде бұрынғы колонияны Ұлттар Лигасының атынан мандат мемлекеті басқарды.__________________________

22 бап. Келесі принциптер соғыс нәтижесінде оларды басқарған мемлекеттердің егемендігінде болуды тоқтатқан және қазіргі әлемнің ерекше қиын жағдайларында өзін-өзі басқара алмайтын халықтар мекендейтін отарлар мен аумақтарға қолданылады. Бұл халықтардың әл-ауқаты мен дамуы өркениеттің қасиетті миссиясын құрайды және осы миссияны жүзеге асырудың кепілдіктерін нақты Жарғыға қосуды жөн көреді.

Бұл принципті іс жүзінде жүзеге асырудың ең жақсы әдісі - бұл халықтарға өз ресурстарына, тәжірибесіне немесе географиялық жағдайына байланысты осы жауапкершілікті өз мойнына алуға қабілетті және оны қабылдауға келісетін озық халықтарға сенім арту: олар бұл қамқоршылықты мандат ретінде және Лиганың атынан жүзеге асыратын еді. (...)

42 бап. Германияға Рейн өзенінің сол жағалауында да, Рейн өзенінің оң жағалауында да осы өзеннен шығысқа қарай 50 шақырым жерде орналасқан сызықтан батысқа қарай бекіністер салуға немесе салуға тыйым салынады.

43 бап. 42-бапта белгіленген аймақта қарулы күштерді тұрақты да, уақытша да, сондай-ақ әскери маневрлердің барлық түрлері сияқты ұстауға немесе шоғырландыруға және жұмылдыру үшін кез келген материалдық құралдарды сақтауға бірдей тыйым салынады.

44 бап. Егер Германия 42 және 43-баптардың қаулыларын қандай да бір жолмен бұзса, ол осы Шартқа қол қойған державаларға қарсы дұшпандық әрекет жасаған және жалпы әлемді дүр сілкіндіргісі келген ретінде қарастырыла бастайды.

45 бап. Францияның солтүстігінде көмір шахталарын қиратқаны үшін өтемақы ретінде және Германиядан келген әскери шығындар үшін өтемақы сомасы есебінен, соңғысы Франциядан толық және шектеусіз мүлікке ие, кез-келген қарыздардан немесе міндеттерден бос және таза және айрықша пайдалану құқығымен, Саар бассейнінде орналасқан көмір шахталары... (...)

49 бап. Германия Ұлттар Лигасының пайдасына бас тартады... жоғарыда анықталған аумақты басқарудан.

Осы Шарт күшіне енген күннен бастап он бес жыл мерзім өткеннен кейін аталған аумақтың халқы егемендікке қатысты сөз сөйлеуге шақырылады. (...)

80 бап. Германия Австрияның тәуелсіздігін осы мемлекет пен негізгі одақтас және Біріккен державалар арасында жасалған келісіммен белгіленетін шекараларда мойындайды және қатаң құрметтейді; ол бұл тәуелсіздікті Ұлттар лигасы Кеңесінің келісімінсіз иеліктен шығаруға болмайды деп мойындайды.

81 бап. Германия одақтас және Біріккен державалар сияқты Чехословакия мемлекетінің толық тәуелсіздігін мойындайды, оған Карпаттың оңтүстігіндегі Русин автономиялық аумағы кіреді. Ол негізгі одақтас және Біріккен державалар мен басқа да мүдделі мемлекеттер анықтағандай, осы мемлекеттің шекараларына келісетіндігін мәлімдейді.

82 бап. Германия мен Чехословакия мемлекеті арасындағы шекара 1914 жылы 3 тамызда болған Австрия-Венгрия мен Германия империясы арасындағы бұрынғы шекарамен анықталады.

102 бап. Негізгі одақтас және Біріккен державалар 100-бапта көрсетілген аумағы бар Данциг қаласынан Еркін қала құруға міндеттенеді. Ол Ұлттар Лигасының қорғауында болады. (...)

119 бап. Германия негізгі Одақтық және Біріккен державалардың пайдасына өзінің барлық құқықтары мен шетелдік иеліктеріне негізделген құқықтарынан бас тартады. (...)

160 бап. Кейінірек, 1920 жылдың 31 наурызынан бастап неміс армиясында жеті жаяу әскер дивизиясы мен үш атқыштар дивизиясы болмауы керек. Осы сәттен бастап Германияны құрайтын мемлекеттер армиясының жалпы сандық құрамы жүз мың адамнан аспауы керек, оның ішінде офицерлер мен әскери емес адамдар да бар және тек шекара полициясы үшін де тәртіпті сақтауға арналған. Офицерлердің жалпы сандық құрамы, оның ішінде штабтардың құрамы, олардың құрылысы қандай болса да, төрт мыңнан аспауы керек...

Германияның үлкен Бас штабы және басқа да осындай құрылымдар таратылады және ешқандай түрде қалпына келтірілмейді. (...)

173 бап. Германияда жалпыға бірдей міндетті әскери қызметтің барлық түрлері жойылады.

Неміс армиясын тек ерікті жалдау арқылы салуға және жабдықтауға болады. (...)

175 бап. ...Жаңадан тағайындалған офицерлер кемінде жиырма бес жыл үзіліссіз белсенді қызметте болуға міндеттеме қабылдауға тиіс. (...)

180 бап. Рейн қаласынан шығысқа қарай елу шақырым жерде орналасқан Германия территориясында орналасқан барлық құрлық бекіністері, бекіністер мен бекіністер қарусыздандырылып, қазылады...

Германияның оңтүстік және шығыс шекараларының бекіністер жүйесі оның қазіргі жағдайында сақталатын болады.

231 бап. Одақтас және Біріккен үкіметтер Германия мен оның одақтастары Германия мен оның одақтастарының шабуылына ұшыраған соғыстың салдарынан одақтас және Біріккен үкіметтер мен олардың азаматтары келтірген барлық шығындар мен барлық шығындар үшін жауап береді деп мәлімдейді. (...)

233 бап. Германия өтеуге міндетті аталған шығындардың мөлшерін Репарациялық комиссияның атауын алатын Одақ аралық Комиссия белгілейді...

Бұл Комиссияның қорытындылары жоғарыда көрсетілген шығындардың мөлшеріне қатысты болғандықтан, оның міндеттемелерінің жиынтығын білдіретін ретінде 1 жылдың 1921 мамырынан кейін жасалады және Германия үкіметіне хабарланады.

Комиссия бір мезгілде 1921 жылғы 1 мамырдан бастап Германияның отыз жыл ішінде барлық қарызын төлеу мерзімдері мен нысандарын көздей отырып, төлем схемасын белгілейді. (...)

235 бап. ...Германия 1919 және 1920 жылдар ішінде және 1921 жылдың алғашқы төрт айында осындай төлемдерді Репарациялық комиссия белгілей алатын нысандарда (алтынмен, тауарлармен, кемелермен, бағалы қағаздармен немесе басқаша) жүргізеді, оның үстіне бұл төлемдердің баламасы 20000000000 (жиырма миллиард) Алтын марка болады... (...)

249 бап. Германияның оккупацияланған территорияларында барлық одақтас және Біріккен әскерлерді ұстаудың жалпы құны 1918 жылы 11 қарашада Германияда бітімге қол қойылғаннан бері жалғасады. (...)

428 бап. Германияның осы Шартты орындауына кепілдік ретінде Рейн қаласынан батысқа қарай орналасқан Герман аумақтарын Бекет алды бекіністермен бірге осы Шарт күшіне енген күннен бастап есептегенде, он бес жылдық кезең ішінде одақтас және Біріккен державалардың әскерлері басып алатын болады. (...)