1857-1859 жылдары Үндістандағы болған оқиғалар туралы не айтылады? Дүние жүзі тарихы, 7 сынып, дидактикалық материал.

1857-1859 ж.ж Үндістандағы көтеріліс

1857-1858 жылдар аралығында ағылшындардың қатал отарлаушы саясатына қарсы үндi жауынгерлерiнiң көтерiлiсі болды. Көтерiлiс Бенгалияның солтүстiгiнен басталып Пенджаб және орталық Үндістанға дейін қамтыды.

Көтеріліс Британдық Ост-Үнді компаниясының өмір сүруін тоқтатты, ал бұл ағылшын патшалығының тікелей басқаруына әкелді. Ағылшын әдебиетiнде бұл көтерiлiс Сипайлық деп аталады.Себебі, оның әскери ядросы сипайлар болды. Көтерiлiс Бенгал әскерiнде басталды. 1857 жылдың 26 ақпанында Бенгал жаяу әскерінiң 34-ші полгiнде жаңа патрондардың шошқа және сиыр майымен жағылған орамдары туралы сыбыстар таралады, бұл жергiлiктi мұсылмандар және индустердiң дiни сезiмдерiн арамдайтын зат еді. 1857 жылдың 29 наурызында бұл полктiң 29 жасар жауынгерi, Мэнгал Пэнди, британдықтардың іс-әрекеттерімен келiспеушiлiгiн жариялады. Полк адъютанты, лейтенант Блау бұл жағдайды қарауға келгенде, жауынгер оған оқ жаудырып, лейтенант атына түседі. Сонда генерал Джон Херси Ишвари Прасадка (лейтенантқа ) Пэндиді тұтқындауға бұйрық бередi, бiрақ ол бас тарытты. Барлық полк, бiр жауынгердi қоспағанда, Саикха Палту, бүлiншiктi тұтқындауға бас тарытты. Оның, Пендидің, бүлiк шығартудағы бiрiншi талпынысы атылып қалуға талаптанып тек қана өзiн жаралайды да мақсаты жүзеге аспай қалады. 6 сәуiр күні оны өлім жазасына кесу туралы үкім шығады, ал 8 сәуiр күні оны дарға асып өлтіреді. Осы жағдайдан кейін джемадар Ишвари Прасадты өлім жазасына кесу туралы үкiмi шығып, 22 сәуiр күні оны да дарға асып өлтіреді, ал полкі таратылады. Ал Саикх Палту джемадараға дейiн жоғарылатылды. Мұндай қатал жаза басқа полктердiң сипайларына күштi әсерiн жасады. Сәуiрде жаңа патрондардың енгiзулері Агре, Аллахабад және Амбаллендегі атыстарға алып келтiрдi . Мирутта 24 сәуiр күні 90 жауынгерлерге жаңа патрондармен атып үйрену жаттығуларын өткiзуге бұйрық беріледі . Олардың iшiнен 85-і бас тарытты, және өлім жазасына кесіліп, кейін 10 жылдық каторгаға ауыстырылады. 11 салыстырмалы жауынгер 5 жылдан алды. Бүкіл гарнизонның көзінше жауынгерлердің погондары жұлып алынып, түрмеге отырғызылады да жауынгерлер елдің көзінше қызметтестерін, өздерін қолдамаған үшін, лағнеттейді. Ертеңгіде, жексембiде, Мирутада тәртiпсiздiктер басталды. Наразылықтардан кейiн қалада, жергiлiктi базарда, бiрнеше үйлер өртендірілді, үндi бөлiмшелерi, 3 ммен атты әскер басындап, бүлiк шығарған болды. Гарнизон Мирут 2357 сипайлардан, және 2038 британдықтар тұрды. Сол күні британдықтар, жексембi болғандықтан, көбісі кантинахқа немесе базарларда болды. Көтерілісшілер еуропалық нәсілді офицерлерге бас салды және азаматтық, 4 еркек, 8 әйел және 8 бала өлтiрдi. Топ базарда жұмыстан шығаруындағы британдық жауынгерлерге бас салды. Көтерiлiске кедергi жасауға талаптанған британдық кiшi офицерлер жайрады. Сипайлар 85 өз жора-жолдастарын босатты, және, (қарыздарларды және қылмыскерлердi ) 800 басқа тұтқындармен бiрге. Осы оқиғалардың уақытында сонымен бiрге 50 үндiстер қаза тапты. Жергiлiктi жаяу әскердiң (әсiресе 11-ші Бенгал полкi ) сипайлардың бөлiгi британдық офицерлер, әйелдер және балаларды көтерілісшілерден қорғап қоршай жүрді. Британдықтар Рампурелерде жергiлiктi Навабтан пана тауып құтқарылды. 11 мамырда көтерілісшілер Делиге кетіп, Ұлы моголға оларды басқаруға өтiнеді. Бахадур Шах өтiнуге ешқалай жауап бермедi, бiрақ сарай маңындағы лардың көбісі жауап бердi. Күнi бойы көтерiлiс қаланы қамтыды; сипайлар және жергiлiктi тұрғын , үндi христиандарына, еуропалық шенеулiктерге,дүкен иелерiне шабуыл жасады. Сол уақытта қалада үш Бенгал жергiлiктi жаяу әскерiнiң батальондары болды; бөлiмшелердiң бөлiгi көтерiлiсте қосылды, ал басқа бөлiгі қосылған жоқ, бiрақ көтерілісшілерге қарсы күш қолдануға бас тарытты . Сипайлар жергiлiктi қару-жарақ қоймасына шабуыл жасайды және 9 британдық офицерлер оларға оқ жаудырады, бiрақ кедергi пайдасыз екенін біліп, олар қару-жарақ қоймаларын жарып жібереді. 9 офицерлерден, жарылыстан 6 тірі қалады, жарылыс көшелердегi көп адамдары өлтiрдi, және көршi үйлердi зақымдады жасады. Бұл туралы хабарлар барлық сипайлық бөлiмшелердiң ашық көтерiлiстерiне алып келді.Қару-жарақ қоймасынан қаруының бөлiгін алып кетуге сәттi болу мұндай; бұдан басқа, көтерiлiсшiлер қару-жарақ оқ-дәрiнiң 3 мың баррелдерiмен Делиден 3 км алшақ тапқан қоймаларды ешқандай кедергiсіз жаулап алады. Бүтiн қалған еуропалық офицерлер және азаматтықтар Флагшток мұнарасында бұқпалайды, және көмектi ешқайдан ала алмайтынын түсiнiп, Карналеледе тығылуға талаптанды. 12 мамырда Бахадур шах көп жылдар бойы шақырылмаған сотты бiрiншi рет шақырады. Ол болған оқиғалармен абыржыды , бiрақ сипайлардың көмегiн қабылдап, және көтерiлiстi қолдайтынын мәлiмдедi. Көтерiлiстiң барысында, Делиден басқа, көтерiлiсшi әскерлердiң шоғырландыруды екi тармағы пайда болды :