Моңғолдардың жорықтары Еуразияның саяси картасын қалай өзгертті? Дүние жүзі тарихы, 6 сынып, дидактикалық материал.

Қытайға әсері

Кескілескен қанды қырғынмен әзер дегенде басып алған Қытай елі, моңғолдарға өте ауыр экономикалық күйреу жағдайында мұраға қалды. Бұрынғы Аспан асты империясы, әсіресе оның солтүстік жағы, көшпелілердің шабуылының қасіретті салдарынан, терең құлдырау кезеңінде өмір сүрді. Бір кездерде гүлдену кезеңін бастан кешірген Қытайдың дамуы, енді мүлдем кері кетті. ХШ ғ. 30­жылдарында, деректерге сүйенсек, солтүстіктегі халық саны осы ғасыр басындағымен салыстырғанда 10 есе кеміп кеткен. Моңғол шапқыншылығының аяғына қарай, оңтүстіктегі халықтың саны солтүстікпен салыстырғанда төрт жарым есе көп болған. Елдің экономикасы құлдырауға ұшырады. Далалар қаңырап бос қалып, қалалардағы адамдар саны да күрт азайып кетті. Құл еңбегі қайтадан еніп, құл сату кеңінен өрістеген, құлдыққа негізделген шаруашылықтар пайда болады. Осындай ауыр жағдайда Юань империясының билеушілеріне бағындырылған қытай этносына қатысты саясаттың бағыт­бағдарын жасау қажет болды. Алғашқы кездегі қытайлықтардағы мәдени дәстүрлердің жойылып кетуі соншалық, моңғол­шамандықтар өздеріне жат отырықшы өркениет әлемін көшпелі өмірге қажетті мал жайылымына айналдыруға әзір тұрды. Бірақ тағдырдың жазуымен, отырықшы мәдениетті сақтауға мәжбүр болып, егінші халықты жаппай қырғынға ұшырату ойынан айныды. Шыңғысханның кеңесшісі, шыққан тегі кидан Елүй Чуцай, ал одан кейін Хұбылайдың да көмекшілері жергілікті бағынышты халықты дәстүрлі қалыптасқан қытайлық басқару әдісімен билеу хан сарайына едәуір пайдалы болмақ деген ақылдарын Юань әулетінің императорына айтады.

Адамдарға түнде қала көшелерінде жүруге, топ болып жиын өткізуге рұқсат етілмеді, шет тілін, әскери өнерді үйренуге де тиым салынды. Ал ханьдықтардың арасында оларды оңтүстіктер мен солтүстіктіктер деп бөлу арқылы олардың арасына жік салып, басқыншылардың оларды оңайырақ билеуіне қол жеткізбек болды. Қытайлық көпшілікпен тіл табысудың, олармен арадағы қатынасты реттеудің қажеттігін түсінген моңғолдықтар қоғамды дамытудың қытайлық үлгісін негізге алып, олар саяси, әкімшілік және құқықтық билікті бір өзінің қолына жинақтаған император билігінің мәні туралы дәстүрлі көзқарасты қолдауға көшті.

Моңғолдар Қытай қоғамын қалайша өзгертті?

Моңғолдардың Руське шапқыншылығының салдары

13 ғасырдағы моңғол шапқыншылығы Ресей жерлері үшін апат болды. Қоғамның барлық салаларында теріс салдар байқалды. 1237-1238 жж. Моңғол шапқыншылығынан кейін Русь моңғол мемлекетінің ықпалында болды. Тәуелділік 1480 жылға дейін жалғасты, бұл жолы Ресей мемлекетінің жағдайы айтарлықтай өзгерді. Моңғолдардың басып алынуы және Ресейдің кейінгі позициясы демографиялық жағдайдың күрт нашарлауына алып келді. Қалалар қиратылып, халықтың саны азайды. Моңғол шапқыншылығы Ресейдің саяси құрылымына да әсер етті. Белгіленген тәуелділік моңғол хандарының Ресейдегі барлық саяси шешімдерге әсерін тигізді, хандар патшалық билікке билік тағайындап, оларға билік берді. Көптеген княздіктердің мәдениеті төмендеді, өйткені жалпы саяси белсенділік пен халықтың қызығушылығы төмендеді. Ресей экономикасы моңғолдарға тәуелді болды. Баскаковтардың салық жинау жүйесі құрылды. Жиі қала мен ауыл тұрғындары салық жинаушыларға қарсы шығып, оларға салық төлеуден бас тартты, мұндай көтерілістер қиын және қантөгісті болды. Ресейде мәдени өмірдің жалпы төмендеуі байқалды, қалаларда жұмыс істейтін қолөнершілер мен суретшілер саны азайды. Бұған дейін ресейліктердің сауаттылығының жоғары деңгейі шын мәнінде шамалы болды.

Немесе