Терракот әскері бізге Ежелгі Қытай туралы не айта алады? Дүние жүзі тарихы, 5 сынып, қосымша материал.

Тапсырма:

• Мәтінді оқыңыз
• Сұрақтарға жауап беріңіз
• Дереккқөзге байланысты ментальді карта құрастырыңыз

Тапсырмаға арналған дескрипторлар:

ТЕРРАКОТА ӘСКЕРІ

Барлық кешен 4 зонадан тұрады: Үлкен көлемдегі жауынгер қыш мүсіндер үшін екі үлкен алаңнан тұратын командалық орын және бір бос шахтадан тұрады. Көзбен шолу үшін әскери тәртіппен 7000 жауынгер мен аттар тұрғызылған.

Табыт № 1: қабырғаларының ұзындығы 230 метр де 62 метр болатын табыт. Бөліктер бірінен-бірі биік сазбалшықты қорғандармен бөлінген. №1 табыттағы әскерде жаяу және атты яғни аралас жауынгерл ер барын көрсетеді.

Табыт №2: имеет изогнутую форму и занимает 6000 кв. метрді қоршап жатқан және майысқан қалыпқа ие. Бұл жерде жаяу әскер, атты әскер және екі аяқты арбалар жинақталған. №2 табыт 4 бөлімнен тұрады : біріншісі- садақшы жауынгерлерге арналған. Шеткі қатарларында ұзына бойына 172 садақшы-жауынгерлер тұр, ал орталық бөлімдерінде сол тізелеріне сүйенген 160 садақшы тұрғызылған. Екіншісі- сол сияқты майысқан 8 бөлімнен тұрады, олардың әрқайсысы сегіз қатардан тұратын әскери арбадан тұрғызылған.  Әрбір екі аяқты арбаның артында 2-4 арбакеш солдаттар тұрады. Үшінші- Орталық бөлімдк үш бөлік бар , оның әрқайсысында 6 қатар әскери екі аяқты арбадан тұрады және ол жаяу және атты әскер жетегінде. Сонымен берілген бөлікте аралас әскер бар, яғни жаяу, атты және екі аяқты арба әскері. Төртіншісі – Солтүстік бөлікте 3 бөлім бар, және оның әрқайсысы екі арбадан, артында әр қатарда 4 атты әскері бар 8 қатар орналасқан.

Табыт №3: ауданы 520 кв. метр, тіктөртбұрыш қалыпына ие болған . Онда бір әскери екі аяқты арба, аттың 4 пішіні және 68 терракотты жауынгерлер бар. Олар өткелдің екі жағынан қорғаушылар тәрізді тұр. №3 табыт әскери штабтың тұратын жері ретінде салынған айқын көрінеді.

Екі аяқты қола арбалар. Цинь Шихуаннның қорғанынан 20 метр жерден жер астынан қола арбалар бар екендігі белгілі болған. Табытты қазу уақытында моланың артынан дағ алдынан да екі қола арба табылған. Өкінішке орай қазба жұмыстары кезінде бұл арбаларға зиян келген сондықтан, қайта қалпыга келтіру тура келді. Арбалар қоладан құйылған, акссесуарлары: ауыздық, сұлтан және аттың құлағындағы әртүрлі сәндік бұйымдар сонымен қатар басқа да алтыннан және күмістен жасалған әшекейлер атты құлағына бекітілген немесе жапсырылған. Аттың денесі ақ түске боялғанғ ақ түстен бөлек басқа да минералды бояулар қолданылған. Бояу еріткіштің қоюлығын ауыстыра отырып көлемді эффекттер қол жеткізген. Аттар, арбалар және жауынгерлер өздерінің табиғи көлемдерінен жарты көлемде жасалған .

ТЕРРАКОТТ ӘСКЕР МҮСІНДЕРІ: Қытайдың салт-дәстүрлеріне сүйенсек табытқа олар өлген адамның жанына ағаштан, саздан және металлдан жасалған адам мүсіндерін салатын болған. Бұл жер асты пішіндерінің аты «юн». Бұл «юн» терракотты(күйдірілмеген саз балшық) түрде және фарфор түрінде кездеседі. Юн пішіндерінің арасында әртүрлң кәсіпті бейнелейтін қалыптар да бар: қызметші, сайқымазақ, қарауыл қызметіндегі солдаттар. Сонымен қатар қабір керек-жарақтарының ішінде ерттеулі ат, өгіздерді жегетін арбалар, аспаздық керек құралдар, үй құстары т.б жинақталған. Юн-ды зерттей отырып сол уақыттағы адамдар туралы болжам жасай алуға болады. Сонмен қатар юн-ның көркемдік деңгейі бойынша қолөнершілердің туындыларына баға беруге болады. Терракот мүсіндерінің бөлімдерінің тиянақтылығын айта отырып, олардың бет пішіндерінде, шаш үлгілерінде және киімдерінде мінсіздік бар екендігі ескерілген. Юн-ның жоғары деңгейдегі көркемөнерін айтатын болсақ, әртүрлі соғыс жауынгерлерін бейнелеуде суреттерінен шынайылылық, анықтылық байқалған: әскербасшылардың түрінен маңғаздық, көптеген соғыстардан өткен шымыр ардагерлер, қатардағы жауынгерлердің барлығын өздерінің түр келбеттері бейнеленген.

Сұрақтар:

• Бізге Қытай қолөнершілері туралы не белгілі ?
• Қытайдың әскери қолөнері туралы біз қандай деректеп жинай аламыз?
• Императорды жерлеу рәсіміндегі жерқоймалардың саны нені дәлелдейді ?
• Оның табытына қарай отырып біз Қытай императорының күші мен билігі туралы қандай ақпарат ала аламыз?
• Цинь Шихуанди императорының табылаған заттық дереккөздеріне сүйене отырып Ежелгі қытайдың шаруашылығы туралы не айта аламыз ?
• Жера асты табытын оны Қытай діннен шыққандығымен қалай байланыстыруға болады?

Составьте ментальную карту по образцу: