Қазақ халқының қалыптасу тарихы. Дүниетану, 4 сынып, дидактикалық материал.

Түркі кезеңі

VІ-XIII ғғ.

Моңғол кезеңі

XIII-ХІV ғғ.

Сақ тайпалары

б.з.б. VIII-ІV ғғ.

Қазақ хандығының құрылуы ХV ғ.

Ғұндар б.з.б. III- б.з. V ғ.

Андронов мәдениеті

б.з.б. XVIII-VIII ғғ.

Үйсіндер мен қаңлылар

б.з.б. III- б.з.V ғ.

Ақ орда, Моғолстан, Әбілқайыр, Ноғай ордасы ХІV-ХV ғғ.

Андроновтар тайпасы

Б. з. д. 18 ғасырда қазіргі Қазақстан аумағында Андронов тайпалары тұрды. Олар негізінен мал шаруашылығымен және егіншілікпен айналысқан, еңбек құралдарын қоладан, қару жарақтан, зергерлік бұйымдардан жасаған.

Сақ тайпалары

Б.з.д. 8 ғ. сақтардың тайпалары қазылған. Олар темірден жасалған тұрмыстық заттар мен еңбек құралдарын пайдаланған. Шеберлер алтыннан жасалған зергерлік бұйымдарды жасап, әртүрлі жануарлар мен аңдарды бейнелейді. Шаруашылықтың негізгі түрі

Үйсіндер мен қаңлылар

Б. з. б. 4 ғ. Жетісудың және

Сырдарияның орта ағысының

аумағын үйсін мен қаңлы тайпалары

мекендеді. Усуни ежелгі түрік тілінде сөйледі. Жылқы, қой, ешкі және түйе өсірді. Қаңлы мал шаруашылығымен

қатар дәнді дақылдар өсірді.

Темірден еңбек құралдары мен қару

жасалды. Саздан әртүрлі ыдыс

жасалды.

Ғұндар

Б.з.д. І – б.з.б. І – б.з. тарихи аренада көшпелі тайпалар-ғұндар пайда болады. Олардың негізгі жұмысы көшпелі мал шаруашылығы болды. Жылқы шаруашылығы, сондай-ақ зергерлік өнер, қыш іс, ұсталық дамыды. Ғұндарда жақсы әскер ұйымдастырылды және олар жасанды әскер деп саналды.

Түркі кезеңі

V ғасырда Солтүстік Монғолиядан

Шығыс Еуропаға дейін түркі тілдес

тайпалар мекендеді. Жазба

деректерінде түркі тілдес тайпалар

ортақ "теле" немесе "тиректер" деп

аталды. 552 жылы ерте түркі

мемлекеті – түркі қағанаты құрылды.

Оның негізін қалаушы-Бумын-қаған

Моңғол кезеңі

XIII-XV ғғ. моңғол кезеңі деп аталады. Бұл ең алдымен Шыңғысханның өзімен және оның Қазақстан аумағының жаулап алуымен байланысты. Шыңғысхан жаулап алған жерлерді ұлдары арасында төрт ұлысқа бөлді. Моңғол жаулап алуы шаруашылықтың, мәдениеттің, сауданың дамуына және қалалардың өсуіне айтарлықтай зиян келтірді.

 Ақ орда, Моғолстан, Әбілхайыр хан, НоғайОрдасы

 XIV-XV ғасырларда Қазақстан аумағында Ақ орда, Моғолстан, Әбілхайыр хандығы, Ноғай ордасы сияқты мемлекеттер болды. Олардың этникалық құрамына жергілікті түркі тайпалары кірді: қыпшақтар, қаңлы, қарлұқтар, наймандар, үйсіндер, арғындар, қырғыздар, дулаттар және т.б. бұл тайпалар әртүрлі хандықтардың құрамында болса да, олардың біртілі, шаруашылық, салт-дәстүрлер мен әдет-ғұрыптары ұқсас болды.

Халықтың қалыптасуының аяқталуы

XV ғ. халықтың бірігуінің аяқталуы. Бұл 1465 жылы Қазақ хандығының құрылуына байланысты. Моңғол шапқыншылығынан кейін бірінші рет Шығыс Дешті-Қыпшақ, Жетісу және Оңтүстік Қазақстанның

қарлұқтар, наймандар, үйсіндер, арғындар, қырғыздар, дулаттар және т.б. бұл тайпалар әр түрлі хандықтардың құрамында болса да, олардың бір тілі, шаруашылық, салт-дәстүрлер мен әдет-ғұрыптары ұқсас болды. барлық дерлік түркітілдес тайпалары бірікті.