Аймақтардағы шаруашылық түрлері. Дүниетану, 4 сынып, қосымша материал.

Сабаққа арналған әдістемелік нұсқаулар

• Топқа бөліну. Жұмыстың алдында оқушылар топтарға бөлінуі керек. Ол үшін олар ұсынылған суреттердің бірін таңдайды. Тақырып бойынша барлық сурет 4 түрге бөледі: өзендер мен көлдер, таулар, климат, жануарлар әлемі. Суреттер саны сыныптағы оқушылар санына сәйкес келуі керек. Бір суретті таңдап, оқушы өз тобын табады. Топтар өздерін атайды.

• Өткен сабақтың тақырыбы мен мақсаты негізінде топтарға бөлу үшін суреттерге сүйене отырып, оқушылар осы сабақтың тақырыбы мен мақсатын анықтауға шақырылады.

• Ойлан тапсырмасы Оқушылар топпен жұмыс істейді, шаруашылықты дамыту үшін табиғи жағдайларға сипаттама береді. Топ табиғи жағдайды талқылайды, оның негізінде олар топтарға біріктіріледі. Әрбір топ 1 адамнан 2-3 сөйлемге жауап береді. Мысалы: "Мен-құрылысты қиындататын таумын".

Содан кейін барлық топтар су электр стансаларының қайда салынатынын, ол үшін қандай жағдай қажет екенін талқылауы тиіс. Су электр станцияларының болуы өңірде шаруашылықтың дамуына қалай әсер етеді? Бұл тапсырма барлық топтарды біріктіреді, оқушыларды қоршаған ортадағы өзара байланысты түсінуге ықпал етеді.

• Картаны зертте Оқушылар екі картаны қарайды, олардың суреттерін салыстырады. Оқушылар бір-бірінің жауаптарын толықтыруы үшін жұппен жұмыс жүргізіледі. Барлық ақпарат физикалық карта мен автомобиль жолдары картасының деректерін талдау негізінде алынуы тиіс. Оқушылар ірі автомобиль жолдарын көрсетіп, жол бойындағы географиялық объектілер мен әкімшілік бірліктерді атауы керек. Осы тапсырманы орындау кезінде оқушылар жазықтар жол салуға ыңғайлы екенін түсінуі тиіс. Сондай-ақ Қазақстан экономикасын дамыту үшін жолдардың маңызы зор екенін ұғынады.

• "Миға шабуыл" жүргізе отырып, оқушылар Қазақстан үшін "Немен айналысуға болады?" деген ментальды карта жасай алады. Әр топ өз идеясын тұжырымдайды, оны сыныпқа айтады, содан кейін мұғалім немесе оқушы бұл идеяны сызбада белгілейді. Менталдық картаны толтыру жұмыстары топтарда қысқа талқылаудан кейін алдын ала жүргізіледі. Бұл тапсырманы орындай отырып, оқушылар еңбекқор адамға, кез келген табиғи жағдайда, әрқашан айналысатын істің бар екендігін түсінеді.

• "Байқап көр" тапсырмасын орындай отырып, оқушылар өз аймағының табиғи жағдайларын қарап, оларды қолайлы және қолайсыз деп бөле отырып, кестеге енгізетін болады. Кестені талдау негізінде оқушылар облыс үшін ең тиімді туризм түрін анықтайды.

• "Сөйлемді аяқта" рефлексиясы сабақтың соңында оқушыларға сабақта алынған ақпаратты қорытуға және оны қысқаша тұжырымдауға көмектеседі. Себебі туризмнің белгілі бір түрін дамыту өңірдің табиғи жағдайларымен де, шаруашылықтың дамуымен де байланысты.

Теориялық материал:

Қазақстан айтарлықтай гидроресурстарға ие. Республиканың негізгі өзендері – Ертіс, Іле, Сырдария. Бұл өзендерде елді қажетті электр энергиясымен қамтамасыз ететін су электр станциялары салынған. http://gbpp.org/ru/gidroenergetika

Қазақстан Еуропа мен Азия арасындағы көлік жолдарының қиылысында қолайлы географиялық жағдайға ие. Ежелгі уақытта Ұлы Жібек жолының тас жолымен көршілес болу сауда және экономикалық байланыстарды нығайтуға, озық мәдениетті енгізуге ықпал етті. Қазіргі Қазақстанда тармақталған Көлік желісінің болуы шаруашылықтың жеке саласын құра отырып, ел экономикасын дамытуға қабілетті. Қазақстанның көлік жолдары Қазақстанды көрші мемлекеттермен байланыстыратын және Еуропа мен Азияның әртүрлі елдерімен транзиттік байланыс қызметін атқаратын автомобиль, темір жол, су (теңіз және өзен) магистральдары, мұнай және газ құбырларымен ұсынылған.

https://www.kazportal.kz/transportnaya-sistema-kazahstana/

Батыс Еуропа-Батыс Қытай жобасы-Еуропа мен Азия арасындағы экономикалық және мәдени байланыстарды нығайтуға бағытталған трансұлттық инфрақұрылымдық жоба және Солтүстік Еуропадан Батыс Қытайға дейінгі көлік дәлізі. Санкт-Петербургтен (Ресей) Ляньюньганға (Қытай) дейінгі магистральдің ұзындығы 8445 км құрайды.

 Туризм Қазақстан шаруашылығының болашақ саласы болып табылады. Табиғаттың, климаттың бірегейлігі, тарихи ескерткіштердің болуы салыстырмалы түрде шағын аумақта туризмнің түрлі түрлерін дамытуға мүмкіндік береді. Ал қолайлы географиялық жағдай Қазақстанды түрлі елдерден туристер үшін тартымды етеді.

https://www.advantour.com/rus/kazakhstan/tourism.htm

Қазақстанда келесідей бизнесті дамытуға болады:

экологиялық туризм, өйткені республикада қорық бұрыштары көп;

этникалық туризм-өз дәстүрлерін, әдет-ғұрыптарын сақтап қалған ұлттар өкілдерінің жинақы тұруы;

спорттық туризм-тау шаңғысы спортымен айналысу үшін жоғары таулардың болуы, рафтингпен айналысу үшін тау өзендерінің болуы;

тарихи туризм - біздің дәуірімізге дейінгі 2 ғасырға жататын тарихи ескерткіштердің болуы;

емдеу-сауықтыру туризмі-өйткені Қазақстанда минералды көздер мен емдік сулары бар орындар бар.

Бұл болашақта ел үшін үлкен табыс әкелетін және Қазақстанды туризм үшін тартымды ел ретінде танитын туризм түрлерінің толық тізбесі емес.