Қауіпсіздік ережесі. Дене сапаларын дамытуға арналған қалыпқа келтіру техникасы. Дене шынықтыру, 8 сынып, дидактикалық материал. 1-2 сабақ.

Дидактикалық материал

Бiр уақыттағы қадамсыз шаңғы жүрiсi төмендегiше орындалады:

1. Екi шаңғыларға бүгiлiп, шаңғышы басын сәл аздап көтерiп, шаңғышы екі қолымен түрткi әрекетінің аяқталуынан кейiн сырғанайды.

2-3. Шаңғышы баяу түзеледi және баяу маятник сияқты қозғалыста таяқтарын алға шығарып, сырғанау жалғасады.

4. Шаңғышы толығымен дерлiк түзелiп, итеруге дайындық басталады - дененiң массасы аяқтың ұшына ауысады, аяқ сәл бүгiледi, таяқ қарға қоюдың алдында алға алып шыққан қалпында болады.

5. Таяқ қарға бекудің сәл алдында қойылады, қолмен түрткi басталады.6. Таяқта негiзгi күш кеуденiң майыстыруы есебiнен дамиды. Шынтақ буындарындағы қолдарды майыстырудың бұрышы бiрнеше азаяды.

7-8. Түрткi қолды толық түзеткенде аяқталады. Қол буындары тiзеден жоғары емес деңгейде орналасады, таяқтың көлбеу бұрышы ең үлкен болады.

9. Шаңғышы түрткi аяқталуынан кейiн инерция бойымен екi шаңғыларға бүгiлiп сырғанайды.

Сурет 1. Бiр уақыттағы қадамсыз шаңғы жүрiсi.

Өкшенің айналасын басу арқылы бiр орында (2-шi сурет) және аяқтың айналасында шаңғы жылжу қиын емес, бiрақ толық автоматтандыруға дейiн олардың тағы бiр реттерiн меңгеріп алған жөн. Жылжудың қозғалыс бұрылыстары екi тәсiлдермен -- iшкiге және (бұрылу центріне қатысты) сыртқы шаңғыға орындалады.

Сурет 2. Қозғалыста бір орында айналу.

Бірінші жағдайда (сурет 6) шаңғышы дене салмағын сыртқы шаңғыға толығымен ауыстырады, сәл қосымша тізесін бүгеді және iшкi бұрылыс жаққа қисаяды. Содан кейiн сыртқы шаңғымен итерiледi, басқа шаңғысын қардың үстiне жаңа бағытқа орын ауыстырады, аяғын айналаға ауыстырады және дене салмағын көшiредi. Қорытындысында iшкi шаңғыны сыртқа тақап қою қалады. Егер бiр қабылдауға қажеттi бұрышқа жылжу орындалмай қалса, бұрылу сәтi қайта қайталанады.

Бұрылысқа жылжуды үйретуді тоқтайтын өрден (жазық алаңшада) қиыннан түсіп кеткеннен кейін бастау ұсынылады, бiрақ ұзын көлбеуде (20--30 м ) жеткілікті. Бұл ретте балалар осы және басқа жағынанда бұрылысты жеңiл орындайды. Содан соң «баурайға» -- түсiрудiң түзуiден түсiруге қиғаштап; бұрылыс «баурайдан» -- түсiрудiң түсiру қиғаштаптан түзуге; толық бұрылыс, ж/е т.б. кереғар бағытта бағыттас қиғаштаптың түсiруден түсiруге қиғаштап бұрылысты үйренеді.

Сурет 3. Түсу қозғалысындағы бұрылыс