Дене жаттығулары кезінде өзін-өзі басқару. Дене шынықтыру, 3 сынып, қосымша материал. 55 сабақ.

Әдістемелік нұсқаулық №55

Қозғалмалы ойындарды өткізу және ұйымдастыру

 Қозғалмалы ойындар балалардың өміріне үлкен маңызы бар және педагогтар тәрбиелеу мен физикалық дамудың маңызды элементі ретінде қарастырады. Бала ойын кезінде қоршаған ортаны түсініп және ұғынады, ақыл-ойы, қиялы, елестету, сөйлеуәлеуметтік сапасы қалыптасып дамиды. Ойын ережелерін саналы түрде орындау еркінділік, сабырлық, шыдамдылық, өз іс-әрекеттерін тәртібін бақылай білуін дамытады. Ойын кезінде белсенділік, шыншылдық, тәртіптік, адалдық сияқты тұлғалық сапа дамиды.

 Жұмыс мақсаты – балаларға қозғалмалы ойындарға қызығушылығын арттыру, қозғалыс дағдыларын және балалардың денсаулығының нығайуын бекіту үшін. Бұл мақсатты жүзеге асыруға келесідей тапсырмалар қарастырылған:

• Ережелі қозғалмалы ойындар арқылы негізгі қозғалыс дағдыларын нығайту.
• Қозғалмалы ойындарға құлшынысын арттыру, өз еркімен қолдануды үйрету.
• Балалардың физикалық және психикалық денсаулығының нығайып сақталуына жағдай жасау.
• Қозғалмалы ойындарды ережелерімен және әдеттерімен өткізу туралы өз білімінің деңгейін арттыру.

Қозғалмалы ойындарды ұйымдастырған кезде балаларда қоршаған орта жөнінде қарапайып көрініс қалыптасады, әрі қарай көзқарастың даму негіздері орнатылады, еңбек сүйгіштікке тәрбиелейді, коммуникативтік сапаны дамытады, командада бірге ойнап және жұмыс жасау, туған өлкеге және өз Отанын сүйу дамиды. Ойын кезінде балалардың көз қарасы мен білімі нақтыланып тереңдетіледі. Қозғалыс ойынындағы түрлі рөлдерді орындау үшін, бала өз көз қарасын ойын әрекетіне аударуы керек. Кейде баланың көз қарасы жеткіліксіз болады оның білімін толықтыру керек болады, ол педагогке сұрақ қойяды. Педагог сұрақтарға жауап бере тұра ойын кезіндегі әңгімелерді тыңдап, ойыншыларға келісімшілк пен түсініспеншіліктің қалыптасуына көмектеседі. Қорытындылай келе, ойын балалардың көз қарасы мен білімін нығайтып қана қоймай сонымен қатар белсенді білім іс-әрекетінің формасы болып табылады осы барысында олар педагогтың жетекшілігімен жаңа білімге қол жеткізеді.

Қозғалмалы ойын дағдыларын қалыптастыру. Ойын ерте заманнан бері адам өмірінің ажырамас бөлігі болып келеді, оны өсіп келе жатқан ұрпақты тәрбиелеу және дене тұлғасын дамыту мақсатында қолданды. Ойын – балалар мен ересектердің қатысты өзіндік іс-әрекеті. Ол адамдардың демалыстағы, көңіл көтерудегі, танымындағы, рухани және дене күштерін дамытудағы қажеттіліктерін қанағаттандырады. Қозғалмалы ойындар қозғалыс орны айқын сезілетін ойындық іс- әрекеттердің көрінуіне қатысты. Қозғалмалы ойындар үшін өзіндік сюжетпен мотивацияланған (түрткі болған) белсенді шығармашылық қозғалыс әрекеттері сипатты. Бұл әрекеттер қойылған мақсатқа қол жеткізу жолында әртүрлі қиындықтарды жоюға бағытталған ережелермен (жалпы қолданылған, жетекші немесе ойнаушылар орнытқан) бөлшекті шектелуі мүмкін. Қозғалмалы ойындардағы қозғалыс әрекеттері алуан түрлі. Олар болуы мүмкін, мысалы, еліктеуші, бейнелі – шығармашылық, ритмикалық (ырғақты); ептілік, шапшаңдық, күш және т.б. дене сапаларының көрінуін талап ететін қозғалыстық тапсырмалар түрінде орындалуы мүмкін. Ойындарда бағыттың аяқ асты өзгеруі және қозғалыс кідірісі бар қысқа жігірулер; қашықтыққа және нысанаға әртүрлі лақтырулар; кедергіні секіріспен, күш қолданумен жеңіл шығу; арнайы дене даярлықтары үрдісінде меңгерілген алуан түрлі қозғалыстардың қолданылу білігін талап ететін әрекеттер кездеседі. Осы барлық әрекеттер әртүрлі комбинациялар мен үйлесімдер орындалады. Қозғалмалы ойын дағдыларын қалыптастырудың бірден-бір жолы: дұрыс түсіндірілуі белгілі бір мөлшерде оның жетістігіне әсер етеді. Жоғарыда айтылғандай, ойынды бастамастан бұрын жетекші оның мазмұнын анық түсініп, алдын-ала талдап алу керек, тек осыдан кейін ғана оны түсіндіруге кірісуге болады.

Әдістемелік нұсқаулық

Қозғалмалы ойындардағы үйлестіру қабілеттерін дамыту бойынша нұсқаулық.

Баланың үйлестіру мүмкіндіктерін оқытудың негізгі түрі әртүрлі жылдамдықта орындалатын және әртүрлі қозғалыстарды қамтитын соның ішінде түрлі қозғалыстар болып табылады. Бірақ мұндай қозғалыс хаотикалық емес. Балаларды үйлестіруді дамытуға бағытталған жаттығулар тиісті түрде ұйымдастырылуы керек, жұмыс көлемінің белгілі бір деңгейіне, сонымен қатар уақыт шектеулеріне ие болуы керек. Міндеттерді үйлестіруді жақсарту үшін объектілерді (арқан, шарлар, шеңбер, таяқтар және т.б.. Н.) үздік жаттығулар үшін пайдаланылуы тиіс. Бұл шарлар, құрсаумен, сымдар және басқалармен жұп немесе шағын топтарда бірлескен оқу-жаттығулары жүзеге асыру үшін пайдалы. Жаңа міндет жүзеге асыру немесе инновациялар қолдау және үйлестіру қиындықтарды жақсарту үшін түрлі нұсқада оларды орындау жүйелі өзгертуді талап етеді. Балалардың қозғалыс дағдылары жақсарған сайын жаңа қимыл-қозғалыстар және ептілік дағдылары жақсарады.

Дене тәрбиесі мен ойын әрекеттерінде жүгіруді күрделіден іске қосу жағдайынан басталады (отыру, жүресінен отыру, бір тізеде тұру және т.б.) пайдалана аласыз.

Үйлестіруді дамыту қозғалмалы ойындармен қамтамасыз етіледі. Оларда сигналға қатысты тапсырмаларды орындау кезінде баланың жағдайдың өзгеруіне байланысты қозғалыс сипатын, оның жылдамдығын дербес түрде өзгерте алады (мысалы, аулау, ұстап қалу және т.б.). Баланың дұрыс қозғалу реакциясы оның қозғалыстағы объектінің бағыты мен жылдамдығын (жүргізу) жылдам таңдауға мүмкіндік береді, оның қашықтығы мен уақытын ескере отырып. Бұл жүйке процестерінің ұтқырлығының белгілі бір дамуын талап етеді және олардың жақсаруына, сондай-ақ кейбір кеңістіктік, уақытша және көрнекі бағалауға ықпал етеді. Мұның бәрі баланың айналамен дұрыс өзгеретін ортада шарлауына мүмкіндік береді.

Әдістемелік нұсқаулық

5-бөлім – Денсаулық және физикалық белсенділік

Сабақ тақырыбы: Дене жаттығулары кезінде өзін-өзі басқару.

Оқу мақсаттары:

3.1.4.4 Өзінің күшті жақтары мен кемшіліктерін анықтау және басқалардың жаттығуларын орындау сапасын талқылау

Сабақтың мақсаты:

Өзінің күшті және кемшілік жақтарын анықтайды;

Басқалардың жаттығуларды орындау сапасын талқылайды.

Бағалау критерийлері:

• өзінің кемшілік және күшті жақтарын анықтауды біледі;
• жаттығулардың орындау сапасын талқылауды түсінеді.

1.Сабақтың басы.

Сергіту сәті. Оқушылардың сабаққа қызығушылығын ояту. «Сәлемдесу» ойыны: Қазір біз сендермен ойын ойнаймыз, қимылды иез жасауларың керек. "Бастаймыз" деген белгі берілгенде, мен қалай амандасу керек екенін айтамын, сонда сендер бір-бірлеріңмен тез-тез амандасасыңдар. Әр адаммен әртүрлі амандасасыңдар. Сонымен, көзбен...қолмен... өкшемен...иықпен...құлақпен...тіземен....иекпен.... арқамен. Мұғалім айтады: «Біз пәндерді кіріктіруді, қозғалу дағдыларын, дене қасиеттерін қауіпсіздік ережесін сақтау мен сабақ тақырыбы бойынша айту арқылы дамытуды жалғастырамыз» Мұғалім Сіздер үшін денсаулықты сақтау нені білдіреді деп сұрақ қояды. Мұғалім оқушыларды сабақ тақырыбымен, күтілетін нәтижелермен және сабақ мақсаттарымен таныстырады.

Орташа қалыпта жүгіру, алаңның оң жағынан сол жағына қарай .

1. Екі қол жоғарыда аяқтың ұшымен, екі қол белде өкшемен жүру.

2. Жеңіл жүгіріске көшу .

3. Аяқты артқа, қолға жеткізе жүгіру, екі қол алдыда тізені биік көтере жүгіру.

4.Оң және сол жақ қырымен адымдап жүгіру, екі қол белде

5. Жылдамдыққа жүгіру

6. Қолды екі жақтан тыныс ала көтеріп , түсіру, демді қалпына келтіру.

Сергіту сәті.

Еркiн ұста денеңдi,

Тарсылдатпай едендi

Орнымыздан тұрып ап

Жүгiрейiк бiр уақ.

Бiр, екi, үш, бiр, екi, үш.

Аяқты алға созайық

Тiк көтерiп, қозғайық.

Тым сылбыр да болмайық

Алға қарай озбайық.

Бiр, екi, үшi, бiр, екi, үш.

Бой сергіту жаттығулар

Әдістемелік нұсқаулық

 Қозғалмалы ойындардағы техникалық қауіпсіздік ережелерін түсіндіру.

Дене шынықтыру сабағында басты назар аударатын мәселе - жаттығуларды орындау кезіндегі қауіпсіздік. Сондықтан да мұғалім барлық жабдықтар мен снарядтардың жарамдылығы мен қауіпсіздігін мұқият қадағалауы қажет. Төменде бағдарламаның жекелеген тараулары (бөлімдері) бойынша сақтауға тиісті қауіпсіздік ережелері.Сабаққа спорт үйірмесіне келген оқушы арнайы спорт киімдерін киіп, оның таза болуын қадағалауды міндеттейді;Ойынға арналған алаңды даярлау. Жергілікте ойналатын ойындарды өткізу кезінде жетекші онымен алдын-ала танысып, ойынға қажетті шартты шекараны белгілеп өтуі тиіс. Ойынға арналған орынды жетекші оқушылармен бірге отырып, даярлайды. Алаңды белгілеп өту көп уақытты талап ететін жағдайда бұл ойын басталмастан бұрын жасалынады. Қарапайым белгілеуді ойын шартын түсіндірумен біруақытта немесе ойын басталғанға дейін жасауға болады, ал әңгіме белгіленген шекараны көрсетумен толықтырылады. Егер ойын жиі өткізілсе, үнемі қолданылатын белгілеу жасауға болады.

Қозғалмалы ойынға арналған инвентарь даярлау. Қозғалмалы ойын сәйкес инвентармен қамтамасыз етілуі тиіс. Бұл жалаушалар, түрлі-түсті бойаулар, әртүрлі көлемдегі доптар, ағаштар, сақиналар, секіргіштер және т.с.с. Инвентарь жарқын түсті, ойынды байқаулы болуы керек,  бұл әсіресе бастауыш сынып оқушылары үшін маңызды, ал көлемі мен салмағы – ойыншылардың әлі келетіндей болуы тиіс. Инвентар саны алдын-ала қарастырылады.

Ойынды алдын-ала талдау. Ойынды өткізбес бұрын жетекші ойын үрдісін ойлап табуы және ойын барысында туатын барлық мүмкін жағдаяаттарды қарастыруы тиіс. Әсіресе қаламаған құбылыстардың алдын-ала, қарастыру қажет. Ойыншылардың берілген ұжымын жақсы білетін жетекші ойыншылар ролін алдын-ала белгілеп, ойынға әлсіз және пассивті ойыншыларды қалай тарту керектігін қарастыруы керек. Кейбір ойындарды өткізу үшін ол алдын-ала өзіне көмекшілерді таңдап алады, олардың қызметтерін анықтайды, қажет болған жағдайда оларға даярлануға мүмкіндік береді. Көмекшілер бірінші болып ойын ережесі мен оның өткізу орнымен танысады.

2.Сабақтың ортасы.

• Ойын басталар алдында оқушылар «лашынды» және «күрік тауықты» таңдайды.
• Қалған оқушылар «балапан» болады.
• Барлық ойыншылар сапқа бір-бірінің белінен ұстап тұрады, «күрік тауық» саптың басында тұрады.
• «Лашын» «күрік тауыққа» қарсы тұрады.
• «Лашын» соңғы тұрған «балапанды» ұстап алуға тырысады.
• «Күрік тауық» оңға, солға қозғала отырып өз «балапандарын» қорғайды.
• Ұсталған «балапан» «күрік тауыққа» айналады, ал «күрік тауық» «лашынға» айналады.
• Оқушылар әр рөлдегі өздерінің әрекетін бағалайды.
• Ойынды таза ауада өткізуге болады.
• Егер алаң жетсе бір мезгілде екі, үш топтар ойнай алады.
• Балапандар бір-бірін мықты етіп ұстау қажет, ұстай алмаған оқушы тездетіп өзінің орнына тұрады.
• Ойын бірнеше минут жалғасады.
• Егер лашын балапанды ұстамаса, онда оны ауыстырады.
• Қауіпсіздік ережелерін сақтауды еске салу қажет.
• Қай рөл қиындау болғанын талқылау.
• Сыныптастармен орындалған жаттығулардың сапасын талқылаңыз.

3.Сабақтың соңы.

Сабақты қорытындылау.

• Оқушыларды сапқа тұрғызып, тыныс алу жаттығулары арқылы бастапқы қалыпқа ағзаны келтіру;
• Қол жеткен нәтижелер туралы ойлау өзіндік талдау жүргізуге дағдыландыру;
• Өткен тақырып бойынша мұғалім мен оқушының талдау іс-әрекеті;
• Сұрақ-жауап арқылы кері байланыс жүргізеді;

Рефлексия:

- нені білдім, нені үйрендім?

- нені толық түсінбедім?

- немен жұмысты жалғастыру қажет?

бәрін жақсы түсіндім.

Енді түсініп келемін

Түсінбедім

Барлығын түсіндім

Қалыптастырушы бағалау тапсырмалары № 55Дене шынықтыру

Сынып: ____3_____ Күні: ___________

5-бөлім – Денсаулық және физикалық белсенділік

Сабақ тақырыбы: Дене жаттығулары кезінде өзін-өзі басқару.

Оқу мақсаттары:

3.1.4.4 Өзінің күшті жақтары мен кемшіліктерін анықтау және басқалардың жаттығуларын орындау сапасын талқылау

Сабақтың мақсаты:

Өзінің күшті және кемшілік жақтарын анықтайды;

Басқалардың жаттығуларды орындау сапасын талқылайды.

Бағалау критерийлері:

• өзінің кемшілік және күшті жақтарын анықтауды біледі;
• жаттығулардың орындау сапасын талқылауды түсінеді.

№ 1 Тапсырма: Дабыл бойынша «Лашын» соңғы тұрған «балапанды» ұстап алуға тырысады.

№ 2 Тапсырма: Балапандар бір-бірін мықты етіп ұстау қажет, ұстай алмаған оқушы тездетіп өзінің орнына тұрады.

• Қорытындыны белгілеу үшін мына белгідерді пайдалануға болады:
• V - (өте жақсы)
• Z – (жақсы)
• S - (әліде жұмыстану керек)