Майлар. Сапалық реакциялар. Майларды сабындандыру. Химия, 11 сынып, презентация.

Майлар. Майлардың химиялық қасиеттерін зерттеу

ОҚЫТУ МАҚСАТТАРЫ:

майларға жоғары сапалы реакция жүргізу;

майлардың гидролизі мен сабындану өнімдерін атаңыз.

Майлар - глицерин және одан жоғары карбон қышқылдарының эфирлері

Күрделі эфирлер - карбон қышқылдарының спирттермен әрекеттесуі нәтижесінде алынған органикалық заттар.

O

//

R1 – C – O – R2

Майлар суда ериді ме?

Майлар көмірсутекті ерітінділерде (ақ рухта) ериді ме?

 Майлар этанолда ериді ме?

Майдың ерігіштігі

Майдың ерігіштігі

Суда май ерімейді

Майды уайт-спиртте жақсы ериді

Май этанолда жартылай ериді

Тапсырмалар:

1.Майлар құрамындағы қанықпаған карбон қышқылдарының қалдықтарын анықтаңыз

2. Майлардың сапалық реакциясын зерттеу.

3. Майлардың сабындандыру реакциясын жүргізу.

Тәжірибе №1. Майлардағы қанықпаған қышқылдардың қалдықтарын анықтау.

1 мл өсімдік майын пробиркаға құйыңыз, оны 2-3 мл СCl4 ерітіңіз. Алынған ерітіндіге 1 - 2 тамшы CCl4 немесе бром судағы бром ерітіндісі қосыңыз және шайқаңыз. Бром ерітіндісінің қоңыр-сары түсі жоғалады, бұл өсімдік майында қанықпаған май қышқылдарының болуын көрсетеді.

Майларды сабындандыру - майлардың сілтілік гидролизі, олардың өнімдері жоғары карбон қышқылдарының тұздары, яғни сабын.

Тәжірибе № 2. Майларды сабындау.

1 г өсімдік майы, 1 мл этил спирті және 2 мл 30-40% NaOH ерітіндісін пробиркаға құйыңыз. Қорапты ауа салқындатқышы ретінде қызмет ететін шыны түтікпен жабдықталған тығынмен жабыңыз. Қоспаны араластырып, су ваннасында қыздырыңыз. Қоспа тез біртекті болады және 3-5 минуттан кейін сабындану аяқталады. Сабындандыру реакциясы келесі схема бойынша жүреді:

Реакция қоспасына ыстық қаныққан NaCl ерітіндісін қосыңыз. Ерітінді бұлтты болады және сабын сұйықтықтың бетіне ауысады. Реакция қоспасы су ваннасында тағы бірнеше минут қайнатылып, салқын сумен салқындатыңыз. Бұл жағдайда сабын қатты болады. Сабын шпательмен немесе шыны таяқшалармен бөлінеді. Содан кейін сабынның судағы ерігіштігі және оның көбігі тексеріледі. Ол үшін 0,1 - 0,2 г сабын 6 - 7 мл дистилденген суда ерітіліп араластырығыз. Сабын көбіктерінің сапасы пайда болады.

Майларды сабындандыру процесі

Қатты сабын - жоғары карбон қышқылдарының натрий тұздары

Сұйық сабын - жоғары карбон қышқылдарының калий тұздары

Синтетикалық жуғыш заттар - жоғары спирттер мен күкірт қышқылының қышқыл эфирлерінің натрий тұздары

№3 тәжірибе. Майларға сапалы реакциялар

а) Майлы дақтың пайда болуы. Қағазға бір тамшы май шыны таяқшамен жағыңыз. Қыздырған кезде кетпейтін дақтар пайда болады.

б) Акролин реакциясы. Акролинге арналған тест көмегімен майларда глицерин бар екендігі анықтаңыз. Май қышқыл калий сульфатымен (KHSO4), натриймен (NaHSO4) қыздырылған кезде глицерол молекуласынан екі су молекуласы бөлініп, өткір тітіркендіргіш иісі бар акрил альдегид немесе акролеин пайда болады.