Алкиндердің химиялық қасиеттері. Химия, 11 сынып, қосымша материал.

Тапсырма 1

1. Алкиндердің формулаларын таңдаңыз, өз таңдауыңызды түсіндіріңіз.

СН₄, С₂Н₂,С₆Н₆, С₂Н₅ОН, С₃Н₈ , С₂Н_4, СН₃ СОН, СН₃СI, С₂Н₅NO₂,С₃Н₄, С₄Н₁₀, С₅Н₈.

2. Келесі көмірсутектерді халықаралық номенклатура бойынша атаңыз:

а) СН₃-С≡СН b) СН₃-СН(СН₃)-С≡СН c) СН≡С-СН₂-СН₃ 

d) СН₃-С≡С-СН₃ e) СН₂=СН-СН=СН-СН₃   f) СН₂=СН-СН(СН₃)-СН₃

g) СН≡С-С(СН₃)₂-СН₃

3. Төмендегі көмірсутектердің құрылымдық формулаларын жазыңыз:

а) 4-метилпентин-2

б) 2,5-диметилгексин-3

в) 3,4-диметилпентин-1

г) 2,2,5-триметилгексин-3

д) 3,3-диметилбутин-1

4. С₅Н₈ затының жартылай құрылымдық формуласын жазыңыз. Оның изомерлерінің формулаларын құрыңыз, изомерлерді атаңыз.

Тапсырма 2

Алкиндердің химиялық қасиеттерінің кестесін толтырыңыз:

Тапсырма 3

Алкандардың, алкендердің және алкиндердің химиялық қасиеттерінің салыстыру кестесін толтырыңыз.

Тапсырма 4

1. Ацетилен келесі заттардың қайсысымен әрекеттеседі: бром, метан, сутек, хлорсутек, этан, сумен? Ықтимал реакциялардың теңдеуін жазыңыз, олардың пайда болу шарттарын көрсетіңіз және түзілген заттарды атаңыз.

2. Реакция тендеулерін жазыңыз:

а) ацетиленнің оттекте жануы;

б) катализатор қатысында ацетиленнің гидратациясы;

в) пропина гидрленуі,

Реакциялар өнімдерін атаңыз.

3. Келесі айналуларды жүргізуге болатын реакция теңдеулерін жазыңыз:

а) CH₄ → C₂H₂ → X → C₂H₄Br₂;

б) CaC₂ → C₂H₂ → A → C₂H₅Cl;

в) C → CH₄ → C₂H₂ → CH₃-COH

4. 25 л (қ.ж.) ацетилен мен метан қоспасы бромның қандай массасын қосып алуы мүмкін? Қоспадағы метанның көлемдік үлесі 20% құрайды.

5. Этан мен ацетилен қоспасын бром суы бар ыдыстан өткізгенде, ыдыстың массасы 5,2 г-ға көбейеді. Дәл сол көлемдегі бастапқы қоспаның толық жануымен 56 литр (қ.ж.) көмірқышқыл газы бөлінеді. Бастапқы қоспадағы көмірсутектердің көлемдік үлесін анықтаңыз.

6. Келесі айналуларды жүргізуге болатын реакция теңдеулерін жазыңыз:

а) CH₃ – CH₂ – CH – CH₂ ^+Zn → X ^+HBr→ X₂ ^+KOH→_{(спирт ер-сі)} X₃ ^+Cl2→ X₄ ^{+KOH(артық.)} →_(спирт) X5

│ │

Br Br

б) CaO ^{C(артық), t} → A H₂O → Б ^{[Cu(NH3)2] Cl} → В ^HBr→ Г

в) 3,3- димитилпентен-1 ^бром→ Х₁^{+ натрий гидроксиді (спирт)} → Х₂

Дескрипторлар: оқушы мақсатқа жетеді, егер...

- егер ацетиленмен әрекеттесе алатын заттардың 80 пайыздан астамын дұрыс анықтаса (1);

- егер ол реакциялар теңдеулерін дұрыс құрып, реакциялардың 80 пайыздан астамының өнімдерін атаса (2,3);

- егер бромның массасын және қоспадағы көмірсутектердің көлемдік үлестерін дұрыс анықтаса (4.5).