Ауыспалы металдардың биологиялық рөлі. Химия, 11 сынып, презентация.

Ауыспалы металдардың биологиялық рөлі

Оқу мақсаттары

11.2.1.27 гемоглобин құрамында темір (+2) кешендері бар екендігін түсіндіру және оттегін тасымалдаудағы олардың рөлін түсіну;

11.2.1.28 тұншықтырғыш газбен уланудың қалай болатынын түсіндіру және алғашқы көмек көрсету тәсілдерін сипаттау

https://www.youtube.com/watch?v=c9hvRhZE9kw

Гемоглобиннің құрылысы

Тапсырма 1

Task description: гемоглобин құрылымын жасау, оттегінің тасымалдануын түсіндіру

Бағалау критерийі:

Құрылымын түсіндіреді

Ионның Fe2 + рөлін түсіндіреді

Лиганданың ұлпасы

Лиганд түрін атайды

Оттегінің тасымалдануын түсіндіреді

Тапсырма 2

Мақсаты: тұншықтырғыш газбен уланудың қалай болатынын түсіндіру және алғашқы көмек көрсету тәсілдерін сипаттау

Бағалау критерийі:

Тұншықтырғыш газдың әсерін түсіндіреді Алғашқы көмек көрсету тәсілдерін түсіндіреді

Пайдалы сілтемелер:

https://www.britannica.com/video/187088/carbon-monoxide-poisoning

https://www.chemguide.co.uk/organicprops/alkanes/oxygen.html

https://en.wikipedia.org/wiki/Carboxyhemoglobin

Карбоксигемоглобин

Карбоксигемоглобин (HbCO) — гемоглобин мен тұншықтырғыш газдың берік қосылуы. Қандағы карбоксигемоглобиннің артық болуы оттегі ашығуына, бастың айналуына, жүректің айнуына, құсу немесе тіпті өлімге әкеледі, себебі гемоглобинмен байланысты улы газ оны оттегіні қосу мүмкіндігінен айырады. HB және CO карбоксигемоглобиннің ыдырауы HB және O2 оксигемоглобиннің ыдырауына қарағанда 10 мың есе баяу жүреді. Сондықтан жұтылатын ауада CO оттегі гемоглобиннен біртіндеп ығысады. Ауада 0,1% CO концентрациясы кезінде қанның HB жартысынан көп карбоксигемоглобинге айналады; нәтижесінде өкпеден тіндерге оттегінің тасымалдануы бұзылады және көміртегі тотығының қандағы бояғыш пигментімен гемоглобинмен өзара әрекеттесуі кезінде пайда болатын улы улану, химиялық қосылыс дамиды.Карбоксигемоглобин өте тез пайда болады, себебі улы газдағы гемоглобинге оттегіге қарағанда 200 есе жоғары. Карбоксигемоглобин оттегіні ағзаның тіндеріне апара алмайды, сондықтан көміртегі тотығымен уланған кезде адамда тез өлім болуы мүмкін. Карбоксигемоглобин көп мөлшерде көміртек тотығымен уланғанда пайда болады, ал аздаған жерлерде барлық темекі шегушілердің және үлкен қалалардың тұрғындарының қанында болады.

Тұншықтырғыш газбен улану кезіндегі алғашқы көмек

Зардап шегушіні дереу үй-жайдан таза ауаға шығару, Ал егер бұл мүмкін болмаса, газтұтқышты кию немесе оттегі жастығын беру;Тыныс алуды жеңілдету, қажет болған жағдайда тыныс алу жолдарын шырышынан, құсу массасынан тазарту, созылатын киімді ажырату, тілдің батуын болдырмау үшін бүйіріне салу;Тыныс алуды ынталандыру, нашатыр спиртін беру. Ауа температурасы төмен болса, қолдар мен аяқтарды жылытыңыз.Егер адам сіздің көзқарасыңыз бойынша қанағаттанарлық жағдайда болса да жедел жәрдем шақырған жөн. Уақытылы дәрігерлік көмек кейінірек дамуы мүмкін асқынулардың алдын алуға мүмкіндік береді.