Поликонденсация реакциясы. Химия, 11 сынып, дидактикалық материал.

Дидактикалық материалПоликонденсация реакциясы механизмі

Поликонденсация реакциясына екі немесе одан да көп функционалды топтары бар қосылыстар түседі. Функционалды топтар гидроксил (-OH), карбоксил (-COOH), аминқышқылдары (-NH2) және басқалары болуы мүмкін. Егер мономерде екі функционалды топ болса – сызықты полимер, үш немесе одан да көп болса -үш өлшемді полимер түзіледі.

Түсінікті болу үшін, полиэстерификация реакциясы мысалында байланыс түзілу мен полимердің түзілу механизімін қарастырайық:

Полиэфирлену - көпатомды спирт пен көпнегізді қышқылдың поликонденсациясы нәтижесінде полиэфирдің түзілу реакциясы.

Жалпы, полиэстерлену реакциясын эстерлену реакцияларының үлкен тізбегі ретінде қарастыруға болады. Полиэфирлеу реакциясы катализатормен немесе катализаторсыз жүруі мүмкін.

Полимердің түзілуі

Бірінші кезеңде этерификация реакцияларының нәтижесінде димер түзіледі. Бірінші, күрделі эфир пайда болады:

Содан кейін бұл эфир осындай эфирлермен немесе бастапқы мономерлермен әрекеттесе алады:

Нәтижесінде димер түзіледі:

Алынған димер бұдан әрі бастапқы мономерлермен, димерлермен немесе n-мерлермен әрекеттесе алады. Мысалы, димер мен димердің реакциясы тетрамердің пайда болуына әкеледі:

Осылайша, поликонденсация процесінде мономерлер бір-бірімен, мономерлер n-мерлермен және n-мерлер n-мерлермен өзара әрекеттесе алады. Полимер түзілу процесі сатылап жүреді, әр сатыдан кейін өсіп келе жатқан тізбек тұрақты қосылыс болып қалады, ал молекулалық масса біртіндеп өседі.

Реакция мысалдарыПолиэстерификация (полиэстер алу)

Полиэфирлер (немесе полиэстерлер) - көпатомды спирт пен көпнегізді қышқылдың поликонденсация реакциясы нәтижесінде алынған полимерлер. Полиэтилентерефталат (ПЭТФ) алу реакциясының мысалы:

Полиэфирді басқаша полиэстр деп атайды (ағыл. ester — "эфир").

Фенолдың поликонденсациясы

Фенолдың формальдегидпен поликонденсация реакциясы фенолформальдегид шайырларының пайда болуымен жүреді:

Сонымен қатар поликонденсация реакцияларына полиамид-6 алу реакциясы жатады(капрон, найлон-6):