Этерификация реакциясы. Күрделі эфирлер және сабын. Химия, 11 сынып, дидактикалық материал, 3 сабақ.

Карбон қышқылдарының алынуы мен қолданылуы

Көптеген карбон қышқылдары табиғатта кездеседі. Олардың жалпы атауы әдетте олардың табиғи көздерінің атауына байланысты болады.

Лимондар карбон қышқылына жататын, лимон қышқылдары ретінде кеңінен танымал табиғи жеміс қышқылы. Құмырсқа қышқылы деп аталатын метан қышқылы, құмырсқаның сілекей безінен бөлінетін сұйықтық компоненті. Бұл қышқылдың тітіркендіргіш әсері құмырсқа шағуынан болатын ауырсынуға жауап береді.

Карбон қышқылының қолданылуы. Құмырсқа қышқылы медицинада (құмырсқа спирті – 1,25% құмырсқа қышқылының спиртті ерітіндісі), бал ара шаруашылығында, органикалық синтезде, еріткіш және консервант алуда, күшті тотықсыздандырғыш ретінде пайдаланылады.

Сірке қышқылы – тамақ және химиялық өнеркәсіпте (ацетилцеллюлоза өндірісінде, органикалық әйнек, бояу заттарының синтезі үшін, дәрі және күрделі эфир алу үшін) қолданылады. Үй жағдайында дәмдеуіш және консервілеуші зат ретінде.

Май қышқылы – иіс қоспалары пластификатор және фотореагент алу үшін пайдаланылады.

Қымыздық қышқылы – металлургия өнеркәсібінде қабыршақты жою үшін қолданады.

Стеарин C₁₇H₃₅COOH немесе пальмитин C₁₅H₃₁COOH қышқылын белсенді заттар ретінде және майлау материалдары ретінде метал өндеуде пайдаланылады.

Олеин қышқылы – түсті метал кендерін байыту кезінде флотореагент, майлар, косметикалық заттар алу үшін шикізат ретінде қолданылады.

Сабын мен жуғыш заттарға біз күнделікті өмірде жиі кездестіретін заттар жатады. Олар тазарту мен жуу үшін қолданылады.

Жуғыш заттар сабын және синтетикалық жуғыш заттар деп бөлінеді. Жууға арналған құралдардың ішінде жуғыш заттардың құрамы 5-тен 85% дейін болады. Шаруашылық бағыттағы жуғыш құралдардың құрамында 10-75% жуғыш заттар болады.

Сабын мен жуғыш заттар нақты құрылымды молекулалардан тұрады.

Сабынның немесе жуғыш заттардың суда еруі кезінде, молекуланың полюссіз ұштары сумен байланысудан қашады. Молекулалар сфера пішінді жиындарға бірігеді.