Химиялық элементтердің периодтық кестесіндегі s- элементтердің орналасуы, олардың атом құрылыстарының ерекшеліктері, металдық және тотықсыздандырғыштық қасиеттерін салыстыру. Химия, 10 сынып, презентация.

Химиялық элементтердің периодтық кестесіндегі s- элементтердің орналасуы, олардың атом құрылыстарының ерекшеліктері, металдық және тотықсыздандырғыштық қасиеттерін салыстыру.

Оқу мақсаттары:

10.2.1.18 s-элементтердің жалпы қасиеттерін олардың атомдарының құрылысы негізінде түсіндіру;

10.2.1.19 s-элементтерінің металдық, тотықсыздандырғыш қасиеттерін салыстыру және реакция теңдеулерін құрастыру

Сілтілік металдар

Сілтілік металдарда валенттілік электрондары s-деңгейшесінді орналасқан, сондықтан оларды s-элементтері деп те атайды.

s элементтері қалыпты жағдайда кристалдық күйде болады, басқа металдарға қарағанда тығыздықтары төмен.

Бұл элементтердің сыртқы электрондық қабаттарында тек бір ғана электрондары бар, оларды оңай беріп жіберіп, өзінің алдында тұрған асыл газдардың аяқталған электрондық құрылысын қабылдайды. Қосылыстарында үнемі бір валентті, тотығу дәрежелері - 0, + 1, күшті тотықсыздандырғыштар.

Химиялық реакциялар кезінде сілтілік металдар өздерінің бір s-электронын оңай беріп тотығады да +1 тотығу дәрежесін көрсетеді. Бұлар ең күшті тотықсыздандырғыштар. Литийден францийға қарай электрондық қабаттарының, соған сәйкес радиустарының өсуіне байланысты тотықсыздандырғыштық қабілеттері де артады.

Li

Na

K

Rb

Cs

Fr

7

23

39

85

133

[223]

2s1

3s1

4s1

5s1

6s1

7s1

))

)))

))))

)))))

))))))

)))))))

артады

артады

элемент

Аr

Валентті

электрондар

Атомный радиус

Метал-лические свойства

Восстано-вительные свойства

соединения

Li2O, LiOH

Негіздік қасиеттер

Na2O, NaOH

Негіздік

қасиеттер

K2O, KOH

Негіздік қасиеттер

Rb2O, RbOH

Негіздік қасиеттер

Cs2O, CsOH

Негіздік қасиеттер

Радиоактивті

элемент

I топтың негізгі топша элементтеріне жалпы сипаттама.

АТОМ РАДИУСЫ

Табиғатта таралуы

Сілтілік металдар өте активті болғандықтан табиғатта тек қосылыстар түрінде кездеседі.

Натрий, натрий хлориді түрінде көп мөлшерде теңіз, көл суларында кездеседі(ас тұзы, глаубер тұзы). Калий тұздарының қорлары сирек кездеседі (сильвинит, карналит).

Металдар табиғатта

Тас тұз

Глаубер тұз

сильвинит

карналлит

белсенді

Белсенділігі орташа

асыл

NaCl –ас (тас) тұзы

Na2SO4 * 10H2O – глаубер тұзы

NaCl*KCl – сильвинит

KCl * MgCl2*6H2O – карналлит

АЛЫНУЫ

ТҰЗ БАЛҚЫМАЛАРЫНЫҢ Электролиз І

NaCl → Na+ + Cl-

2NaCl → 2Na + Cl2

Сілтілік металдардың ең көп

қолданылатын өкілі - натрий.

СІЛТІЛІК МЕТАЛДАРДЫҢ ФИЗИКАЛЫҚ ҚАСИЕТТЕРІ

Пышақпен оңай кесілетін жаңа кесілген жері күмістей ақ түсті (цезий сарғұлт түсті), жеңіл, жұмсақ, оңай балқитын ақ түсті заттар.

Электрөткізгіш және жылу өткізгіш.

Оңай балқиды, иілімді.

Химиялық қасиеттері:

сілтілік

Сумен

галогендермен

сумен

қышқылдар

Сілті+сутек газы

тұз

Оксид+сутек газы

Тұз+сутек газы

металдар

тұздар

Тұз+металл

Сілтілік металдар аса күшті тотықсыздандырғыш болғандықтан, көптеген бейметалдармен әрекеттеседі. Сілтілік металдар ауада тотығып кетеді, сондықтан оларды керосинде сақтайды. Рубидий мен Цезий ауада өздігінен жанып кетеді, ал басқалары аздап қыздырғанда жанады. Жанудың кезінде литий қалыпты оксид, натрий пероксид, ал калий, рубидий, цезий супероксидтер түзеді.

4Li + O2 = 2Li2O

2Na + O2 = Na2O2

K + O2 = KO2

Химиялық қасиеттері

Рубидий, цезий, франций натрий мен калийге қарағанда активтілігі басым металдар, олар барлық бейметалдармен, сумен, қышқылдармен қуатты әрекеттеседі.

Рубидий, цезий, франций

Сілтілік жер металдар

Физикалық қасиеттері

Барлық сілтілік жер металдары сұр, бөлме температурасында қатты зат болып табылады. Сілтілік металдармен салыстырғанда сілтілік жер металдары қаттырақ және пышақпен кесіле қоймайды (стронцийдан басқасы). Сілтілік жер металдарының тығыздығының өсуі тек альцийдан басталады. Ең ауыры - радий.

Химиялық қасиеттері

Металдар периодтық жүйеде қалай орналасқан?

Элементтер қасиеттеріне қарай қалай жіктеледі?

S – элементтерге жалпы сипаттама?

Сілтілік металдардың периодтық жүйедегі орны?

Сілтілік металдарды ата?

Сілтілік металдардың топ бойынша қасиеттері қалай өзгереді?

Сілтілік металдарың физикалық қасиеттері?

Сілтілік металдардың тотықтырғыш және тотықсыздандырғыш қасиеті?

Сабақ бойынша сұрақтар:

Сәйкесінше анықта

◊ Қай металдар қатары сумен әрекеттескенде сілті түзеді

Sі

Сs

Сu

Lі

Zn

N

Ғr

Рb

К

◊ Формулаға сәйкес атауларын тап

NаСІ NаНСО3 КОН Nа2SО4 КNО3

А. Натрий сульфаты Б. Күйдіргіш калий В. Ас содасы

Г. Калий селитрасы Д. Ас тұзы