Тірі ағзалар тіршілігіндегі металдар мен бейметалдардың биологиялық рөлі. Химия, 10 сынып, презентация.

10 сынып

Тірі ағзалар тіршілігіндегі металдар мен бейметалдардың биологиялық рөлі.

Ағзадағы минералдар

Минералды заттар адам ағзасында синтезделмейді.

Д.И. Менделеев кестесіндегі 60-тан астам элемент ағзадағы метаболитикалық жұмысты атқарады.

Избыток или дефицит минеральных элементов существенно влияет на формирование растущего организма и здоровье взрослых людей

Минералдар келесі қызмет түрлеріне араласады:

Ферменттік жүйені белсендіреді

Су балансын реттейді

Na+

K+

Ағзадағы маңызды минералды элеменеттер

Ca 2+

Fe 2+

Mg 2+

Mg 2+

Кальций: ағзадағы алатын рөлі

Сүйек ұлпасның негізін құрайды және тіс дамуына әсер етеді.

Жүйке-бұлшықет импульсі қызметіне қатысады (кез келген қозғалыс, жүрек жұмысы);

Гемостаз жүйесіне қатысады;

Ca 2+

Кальций: жетіспеушілік салдары

Балалық жас

Ересек адам

О С Т Е О П О Р О З

Кез келген жас ерекшеліктері

Жүйке жүйесінің тез шаршауы

Бұлшықет қалтырауы

Ca 2+

Рахит

Кальций: артық мөлшердің салдары

Несептас аурулары

Екі өкпедегі коралл тәріздес өсінділер

Ісіктер қалыптасуы

Өт тас аурулары

Ca 2+

Кальций: тағам құрамында кездесуі

Тәуліктік қажеттілік шамамен 1 грамм

Сүт

Брынза

Ірімшік

Балық

Жұмыртқа сарысы

Ca 2+

Натрий: ағзадағы рөлі

Na+

Жасушааралық және жасушаішілік маңызды элемент (металл – гомеостаз)

Артериялық қысымды реттейді

Су алмасуының негізгі болып табылады

Жүйке импульсын тасымалдауда қатысады

Натрий: ағзадағы жетіспеушілік пен артықшылық салдары

Na+

АРТЫҚШЫЛЫҚ

ЖЕТІСПЕУШІЛІК

АРТЕРИАЛДЫҚ ГИПЕРТЕНЗИЯ

Кездеспейді

Натрий: тағам құрамындағы мөлшері

Na+

Тәуліктік қажеттілік шамамен 4-6 грамм

Негізгі қоры – ас тұзы

Na+ әртүрлі тағамдағы мөлшері

Калий: ағзадағы рөлі

K+

Су алмасуды реттейді

Қышқылдық-сілтілік балансты реттейді

Жүрек және басқа да бұшықеттердің жұмысын реттейді

Жүйке мен бұлшықеттегі биоэлектрлік потенциалдарын жүзеге асыру мен реттеуге қатысады

Кейбір ферменттерді белсендендіреді

Калий: жетіспеушілік пен артықшылық салдары

K+

Бұлшықет пен жүрек жұмысына әсер етеді

Жүрек шаншуы

Жүректің тоқтауы

Артықшылық

Жетіспеушілік

Калий: тағам құрамында кездесуі

K+

Тәуліктік қажеттілік шамамен 2-3 грамм

Картоп

Орамжапырақ

Алма

Банан

Кепкен өрік

Шабдалы

Мейіз

Магний: ағзадағы рөлі

Көміртегі тотығуы кезінде көп мөлшерде энергия бөлінуі үшін қажет

Жүйке жүйесінің қалыпты ұстауда, жүрек пен қан айналып жүйесін реттеуге қатысады

Қан тамырларын кеңейтуші қасиетке ие.

Ішек пен өт қызметін реттейді, ағзадан холестиринді бөледі.

Mg 2+

Магний: алмасудың бұзылуы

Артықшылық

Жетіспеушілік

Уйқы

Эмоционалды тұрақсыздық

Дерматит

Mg 2+ тұздарының қан тамырларында жиналып қалуы

Есірткімен улану

Mg 2+

Магний: тағам құрамындағы мөлшері

Тәуліктік қажеттілік шамамен

400 мг

Әртүрлі тағам құрамындағы Mg 2+ мөлшері

Mg 2+

Кейбір элементтердің жепіспеушілігі немесе мөлшерінің бұзылу

Иммундық жүйе: Cu, Zn, Fe, Se

Энегрия бөлінуге әсері: Mg, Mn

Гормондық жүйе: Fe, Mn, Zn, Cu, Mg

Витаминдердің синтезі: Co

Қан жасақтау: Cu, Fe

Ферменттер жүйесі (энзимдер): Zn, Cu, K, Mn, Mg, Fe, Ca, Mo

Сүйек: Ca, Mg, Zn, Mn

Адам ағзасының келесі түрдегі қызметтеріне әсер етеді

Na+

K+

Mg 2+

Ca 2+

Р

АҒЗАДА

МИНЕРАЛДАР

ФОСФОЛИПИДТЕР,

ФЕРМЕНТТЕР,

КАЛЬЦИЙ ФОСФАТЫ

ҚЫШҚЫЛЫНЫҢ

ЭФИРЛЕР

ТІС ЖӘНЕ СҮЙЕКТЕ

ФОСФОРИТ

БИРЮЗА

АПАТИТ

ФОСФОРДЫҢ ТАБИҒАТТА ТАРАЛУЫ

АПАТИТ

Фосфорды мөлшерінен артық пайдалану

Бақалардың генетикасының бұзылуы – фосфорлы тыңайтқышты пайдалану салдары

Фосфорлы некроз – жақтың зақымдануы

ФОСФОРДЫҢ БИОЛОГИЯЛЫҚ РӨЛІ

Фтор бүкіл ағза мен ұлпалпрда кездеседі. Бірақ оның көп мөлшері тіс, сүйек, шаш пен тырнақта

Сүйек – фтордың көп мөлшерде шоғырланған жері, зат алмасу процесінде үлкен рөл атқарады.

Ағзаның қалыпты дамуы үшін фтор аса маңызды, және фтор жетіспеушілігі анемияға (қан аздық) әкеп соғады. Фтор тісті тіс жегісінен қорғайды.

Фтор грек тілінен фторос - бұзушы дегенді білдіреді

Хлор относится к макроэлементам организма человека.

Хлор распространён чрезвычайно широко, он способен проходить сквозь мембрану и играет важную роль в поддержании осмотического равновесия. Хлор присутствует в желудочном соке в виде соляной кислоты. Концентрация соляной кислоты в желудочном соке человека равна 0,4-0,5%.

Хлор жүрек ауырының басты себебі болып келеді.

Аллергиялық әсер тудыруда басты себепші.

Ақуыздарды бұзады.

Ісік ауруына шалдырғу қатерін арттырады

Хлор грек тілінің хлорос - сары-жасыл дегенді білдіреді

Бром қан, ми, бауыр және бүйректе кезедесі. Көп мөлшері мида шоғырланған. Гипофиздегі бром мөлшері қанға қарағанда 25-50 есе көп.

Бромның адам ағзасына микроэлемент ретінде маңызы толық қарастырылмаған, дегенмен оның седативті әсері бар екені белгілі. Адам денесіндегі юромның орташа мөлшердегі концентрациясы шамаен 307 мг/кг-ға тең.

Бром грек тілінің бромос - нашар иіс дегенді білдіреді

Йодтың тұрлі қосылыс күйінде ағзадағы кездестетін мөлшері 25-30 мг тең. Соның 15 мг мөлшері қалқанша безінде кездеседі.

Йод қалқанша безінің метаболизмі мен оған қатысты гормонға қатыса алады. Йод қалқанша безінің қалыпты жұмыс жасауы үшін маңызды рөл атқарады.

Йод жетіспеушілігі терінің сарғаюына, әлсіздікке, тоңақтық пен ауыздағы құрғақтыққа әкеледі. Йод жетіспеушігі сәбилерде қатты байқалады – дамуынан қалып қоюы

Йод грек тілінің иодэс – күлгін деген мағынасын береді

НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА РАХМЕТ!