Тотығу тотықсыздану үрдістері. Химия, 10 сынып, дидактикалық материал, 2 сабақ.

ТОТЫҒУ-ТОТЫҚСЫЗДАНУ РЕАКЦИЯСЫН ИОНДЫҚ-ЭЛЕКТРОНДЫҚ (жартылай реакция) БАЛАНС ӘДІСІМЕН ТЕҢЕСТІРУДІҢ АЛГОРИТМІ

1. Реакциядағы қосылыстар құрамындағы барлық элементтерінің тотығу дәрежесін анықтау

2. Тотығу дәрежелері өзгерген элементтерді анықтау

3. Тотыққан және тотықсызданған элементтер қай ионның [оксид (себебі окисд иондарға ыдырамайды)] құрамында екендігін анықтау

4. Сол иондардың негізінде тотығу/тотықсыздану процестерінің жартылай теңдеулерін жазу.

5. Тотығу/тотықсыздану процестерінің жартылай теңдеулерінде қажет болса элементтерді теңестіру.

6. Тотығу/тотықсыздану процестерінің жартылай теңдеулерінде Н₂О, Н⁺, ОН^- бөлшектерін пайдаланып атомдар санын теңестіру.

7. Тотығу/тотықсыздану процестерінің жартылай теңдеулерінде теңдіктің екі жағындағы зарядтар суммасын анықтап, қажетті электрон санын қосу арқылы теңестіру.

6. Алмасқан электрон сандарының ең кіші ортақ еселігін тауып, тотығу/тотықсыздану процесінің толық иондық теңдеуін құру.

7. Молекулалық теңдеуді жазып, теңестіру.

8. Қажет болса тотығу/тотықсыздану процесіне қатыспаған элементтерді теңестіру

КАЛИЙ ПЕРМАНГАНАТЫНЫҢ ӘР ТҮРЛІ ОРТАДА ТҮСІ МЕН ТОТЫҒУ ДӘРЕЖЕСІНІҢ ӨЗГЕРУІ

КАЛИЙ ДИХРОМАТЫНЫҢ ӘР ТҮРЛІ ОРТАДА ТҮСІ МЕН ТОТЫҒУ ДӘРЕЖЕСІНІҢ ӨЗГЕРУІ

ДАЙЫН МЫСАЛДАР.

H₂S+ KMnO₄ + H₂SO₄ → S + MnSO₄ + K₂SO₄+ H₂O

Осы келтірілген реакцияның теңдеуін жартылай реакция немесе ионды-электронды әдіс бойынша теңестірейік.

Ол үшін:

1. Тотығу-тотықсыздану процестің иондық теңдеуін жазамыз:

H₂S + MnО₄^- + H⁺→S + Mn²⁺ + H₂О

2.Тотығуға және тотықсыздануға қатысқан бөлшектерді екі бөліп, оны жартылай реакция түрінде жазамыз:

тотығу H₂S - 2ē = S + 2H⁺ 5 тотықсызданады

тотықсыздану МnО₄ˉ + 8Н⁺ + 5ē = Мn²⁺ + 4Н₂О 2 тотығады

Соңғы теңдеуде МnO₄^- аниондағы 4 оттегі атомын байланыстыру үшін 8Н⁺ қоса жазылады.

3. Табылған коэффициенттерге жартылай реакциялар теңдеуін қосып, теңестірілгсн жалпы иондық теңдеуді жазамыз:

5H₂S + 2MnO₄^- + 6Н ⁺ = 5S + 2Мn²+ 8Н₂О

Соңында реакцияның иондық теңдеу негізінде молекула- лық теңдеуді толық жазамыз:

5H₂S + 2KMnО₄ + 3H₂SО₄ = 5S + 2MnSО₄ + K₂SО₄ + 8Н₂О

Ерітінділерде өтетін тотығу-тотықсыздану реакцияларын тек ионды-электронды әдісі бойынша ғана құрастырған жөн.