Мұнай, құрамы, өңдеу әдістері және мұнай өнімдері. Химия, 10 сынып, сабақ жоспары, 1 сабақ.

Мектеп: НЗМ, Астана қаласы

Мұғалімнің аты-жөні:

Мұнай, құрамы, өңдеу әдістері және мұнай өнімдері

• 10.4.2.12 мұнайды фракциялау процесін және фракциялардың қолдану аясын түсіндіру;
• 10.4.2.13 термиялық және катализдік крекинг процесін түсіндіру

Ойлау дағдыларының деңгейлері:

Білу, түсіну, қолдану

Оқушылар мақсатқа жетеді, егер:

• Шикі мұнайды өңдеу процесін сипаттай алса;
• Фракциялардың қолдану аймақтарын білсе;
• Каталитикалық және термиялық крекингтерді ажырата алса.

Үш тілде ғылыми терминология.

Пәндік лексика.

Мұнай, тұтқырлық, бензин, дизель отыны, керосин, бензин, битум, шайыр, мұнай газы, реактивті отын, сұйытылған мұнай газы, айдау.

Оқушыларда негізгі адами құндылықтар: кез келген жағдайда сыныптастарымен жақсы қарым-қатынаста болу, әділ болу, шешім қабылдау кезінде бастамашыл болуды қалыптастыру.

География, өмірмен байланыс

8.2А Атомдағы электрондардың қозғалысы

8.4В Көміртегі және оның қосылыстары

9.1В Қосылыстар құрылымы

Сабақтағы жоспарланған іс-әрекет

Оқушылармен амандасу. Оқу мақсаттары мен бағалау критерийлерін таныстыру.

Сабақта сәтті, табысты жұмыс тілеу..

Ауызша сауалнама түрінде үй жұмысын қайталау.

Бейнебаяндарды көріңіз және дәптерлеріңізге кілт сөздерді жазыңыз.

Отын түрлері. Мұнай. Мұнай қорлары.

https://www.youtube.com/watch?v=oJCsgHHZgqo

«Қазақстанның мұнай өнеркәсібінің тарихы» деректі фильмі.

https://www.youtube.com/watch?v=FHfvdjDpxjU

Қазақстанның ірі кен орындары

Қазақстанда, еліміздің астанасы Астана мен бейресми оңтүстік астанасы Алматыдан басқа, тағы бір мұнайлы астанасы бар. Оның мәртебесі бейресмиден артық, бірақ Атырау қаласының негізімен қаланған.

Атырау қаласы, Мақат кен орны

• XX ғасырдың басында Доссордың алғашқы өнеркәсіптік кен орны ашылды. 2 жылдан кейін - Мақат. Осы екі кен орнында 200 мың тоннадан астам мұнай өндірілді.
• Мұнайдың тығыздығы 803-895 кг/м³. 
• Аз күкіртті мұнайлар (0,25-0,28 %), 
• Аз парафинді (0,25-0,8 %).

Қашаған (әлем бойынша 9-орын)

• Қашаған - соңғы 40 жылда табылған ірі мұнай кен орындарының бірі.
• Атыраудан 80 шақырым жерде орналасқан. Сөренің тереңдігі 3-7 км.
• Геологиялық қорлар
• Каспийдегі шикізат қорларының шамамен 25% -ы Қашаған мұнайы үлесіне тиесілі. Жергілікті геологтардың айтуынша, қазақстандық кен орнының қоры 4,8 млрд. тоннаны құрайды, жобаның операторы ақпараты бойынша бойынша - 6 млрд. тонна немесе 38 млрд баррель. Оның ішінде коммерциялық ресурстар 9 миллиардтан 13 миллиард баррельге дейін жетеді.

Мұнай құрамы

Мұнайдың құрамы:

- әртүрлі көмірсутектер

- шекті

- циклоалкандар

- ароматты сондықтан мұнай – көмірсутектердің қоспасы

- 100-ден астам түрлі азотты, күкіртті қосылыстарыМұнай құрамын бір формула арқылы білдіруге болмайды.Оның құрамы ауыспалы және өрісіне байланысты.

Мұнайдың физикалық қасиеттері

Зертханалық жұмыс

Тапсырма.

1) Мұнай үлгісіне назар аударыңыз. Қасиеттерін сипаттаңыз:

а) түсі-

в) иісі-

с) агрегаттық күйі-

2) Мұнай бар стаканға су құйыңыз. Судағы ерігіштігін «+» таңбасымен көрсетіңіз:

Жоғары-

Орташа-

Суда ерімейді-

3) Сүзгі қағазын стакандағы мұнайға салыңыз. Бақылауыңызды жазыңыз.

Мұнай судан жеңіл, тығыздығы 0,9 г/мл, кейде 1,04 г/мл.

Мұнай электр тогын өткізбейді. Сондықтан электроникада изолятор ретінде қолданылады.

Тапсырмаларды орындау:

http://www.bilimland.kz/index.php/kz

Ресурсын пайдаланып, тапсырмаларды орындаңыз.

Мұнай өндірісі

Мұнай өндірісі бойынша Сауд Арабиясы бірінші орында, жылына 542 млн. тонна өндіреді, бұл әлемдік өндірістің 13,1% құрайды. Ресей екінші орында (12,9%), АҚШ (10,8%), Қытай (5%), Канада (4,7%), Иран (4%). 2013 жылы әлемдік мұнай өндіру көлемі 4,13 млрд. тоннаны құрады.

• Шикі мұнай өндірісі.
• bilimland сайты
• http://www.bilimland.kz/index.php/kz

Тапсырма.

• Бензин қозғалтқышты автокөлік тәулігіне 20 км тұрақты жылдамдықпен жүреді. СО және NO2 газдарының массаларын есептеңіз, егер атмосфераға 30 мг/км көміртегі тотығы және 20 мг/км азот диоксиді бөлінетіні белгілі болса.
• Жауабы: 600мг, 400мг

• Автокөлік 1 шақырым жолда атмосфераға 0,30 кг көмірқышқыл газын шығарады. (Орташа автокөлік үшін 1 л бензин 8 шақырым жолға жетеді). 160 шақырым жол жүрген автокөлік атмосфераға қанша кг көмірқышқыл газын шығарады?
• Жауабы: 48 кг

- Сабақтың нәтижесін қорытындылау. Рефлексия:

А) Бүгінгі сабақта жақсы үйренгеніңіз?

В) Тақырып бойынша қиындық туғызған кезең?

С) Не нәрсемен жұмыс жасау керек?

-Үй жұмысы.

• Fractional distillation

Осы схемадағы анықтамаларды орыс және қазақ тілдерінде аударыңыз.

• «Ректификациялық мұнараның жұмыс принципі» тақырыбына қысқаша баяндама дайындаңыз.

Тақырып бойынша эссе жазыңыз:

«Мұнай химиясы және қоршаған орта. Бейбіт өмір сүру мүмкін бе? Бұл үшін қандай шарттар керек?»

Саралау –оқушыларға қалай көбірек қолдау көрсетуді жоспарлайсыз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай міндет қоюды жоспарлап отырсыз?

Денсаулық және қауіпсіздік техникасының сақталуы

Қабілетті оқушылар жұптарда талқылауды ұйымдастырады.

Жұлдызша белгісіндегі дифференциалды тапсырмаларды орындайды *

Партада дұрыс отыруын қадағалау, слайдтардағы жазулардың көрнекі болуы

Сабақ бойынша рефлексия

Сабақ мақсаттары/оқу мақсаттары дұрыс қойылған ба? Оқушылардың барлығы ОМ қол жеткізді ме?

Жеткізбесе, неліктен?

Сабақта саралау дұрыс жүргізілді ме?

Сабақтың уақыттық кезеңдері сақталды ма?

Сабақ жоспарынан қандай ауытқулар болды, неліктен?

Жалпы баға

Сабақтың жақсы өткен екі аспектісі (оқыту туралы да, оқу туралы да ойланыңыз)?

1:

2:

Сабақты жақсартуға не ықпал ете алады (оқыту туралы да, оқу туралы да ойланыңыз)?

1:

2:

Сабақ барысында сынып туралы немесе жекелеген оқушылардың жетістік/қиындықтары туралы нені білдім, келесі сабақтарда неге көңіл бөлу қажет?