Катализатор және ингибитор. Химия, 10 сынып, сабақ жоспары.

Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі:

10.2 В Кинетика

Мектеп:

Күні:

Мұғалімнің аты-жөні:

Сынып:

Қатысқандар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақ тақырыбы

Катализатор және ингибитор

Осысабақтақолжеткізілетіноқумақсаттары (оқубағдарламасынасілтеме)

10.3.2.4 катализатор мен ингибитордың химиялық реакция жылдамдығына әсерін түсіндіру;

10.3.2.6 Қазақстандағы каталитикалық химияның дамуын білу;

 Сабақмақсаттары

• Катализ процесін түсіну;
• Ингибиторлардың әсерін түсіну, оның катализатордан айырмашылығын көрсету.
• Қазақстандағы каталитикалық химияның дамуын білу;

 Жетістіккритерийлері

Оқушы оқу мақсатына жетеді, егер:

• Катализ процессін түсінсе;
• Катализ түрлерін біліп, оларды бір-бірінен ажырата алса;
• Ингибиторлардың әсерін түсінсе, оның катализатордан айырмашылығын көрсете алса.

 Тілдікмақсаттар

Себеп-салдар құрылымын пайдалана отырып химиялық реакция жылдамдығында катализдің қалай орны алатындығын ауызша түсіндіреді

Пәнгетән лексика мен терминология:

гомогенді /гетерогенді катализ, катализатор, ингибитор.

Диалог пен жазу үшін пайдалы сөздер мен тіркестер:

Осы реакцияда катализатор рөлін Х заты атқарады, катализ гомогенді /гетерогенді болып келеді.

..... реакцияны жылдамдату үшін Y затын қосу керек.

 Құндылықтардыдарыту

Оқушылар тапсырма орындау кезінде академиялық шындылықтысақтайды.Мәлімет іздеу арқылы өздігінен білім алуға, өмір бойы оқуға мүмкіншілік жасау.

 Пәнаралықбайланыстар

биология – табиғатта болатын процестерді жылдамдататын немесе керісінше баяулататын заттардың рөлін білу.

 АКТ қолдану дағдылары

Оқыту сайтпен жұмыс істеу.

Бастапқы білім

Бөлшектер (6.4B)

Химиялық реакция жылдамдығы (1) (8.2C)

Сабақ барысы

Сабақтағы жоспарланған іс-әрекет

Амандасу. Коллаборативті орта қалыптастыру

Оқушылар бір-бірінен жақсы тілек тілейді.

Оқушылардыңзейінін шоғырландырып, сабақтың тақырыбы мен мақсатын ашу:

Қандай фактор химиялық реакция жылдамдығына әсер етеді, бірақ химиялық тепе-теңдіктің ығысуына әсер етпейді? Жауабыңызды түсіндіріңіз.

Мұғалім түсіндірмесі:

Химиялық реакцияның жылдамдығын арттыратын және реакцияның соңында өзгеріссіз қалатын химиялық зат катализатор деп аталады. 

Сутек тотығының ыдырауы марганец(IV) оксидімен катализденеді.

Катализаторлар қалай жұмыс жасайды? 

Катализаторлар реакция жылдамдығын белсенділік энергиясын төмендетіп, реакцияны балама механизммен қамтамасыз ету арқылы жылдамдатады.

Катализ

Экзотермиялық реакцияның потенциалдық энергиясының диаграммасын қарастырамыз: реагенттер өнім береді. Егер реакция жүріп жатса, онда реагенттер белсенділік энергиясының шамасынан асатын ортақ энергияға ие болуы керек.

Өндірістегі катализаторлар

Өндіріс орындарында көптеген химиялық реакциялар мұқият таңдалған катализаторлардың қатысуымен жүргізіледі. Катализаторды қолдану реакцияға кететін уақытты және энергетикалық шығындарды азайтуға мүмкіндік береді. Көптеген өндірістік реакциялар металдардың көмегімен катализденеді.

Ингибиторлар – кері катализаторлар

Ингибиторлар реакцияның белсенділік энергиясын  жоғарылатып, тиімді соқтығысулар санын азайтады.

ТАПСЫРМА 1

Ингибиторлардың қолданылуы

Ингибиторлар метал конструкцияларды қорғайтын антикоррозиялық жабындарда қолданылады.Сонымен қатар оны  ыстық сумен әрекеттескен метал бөліктерін коррозиядан сақтау үшін жылу жүйелерінде айналатын судың құрамына да қосады.

Бағалау критерийлері:

• Катализ түріне анықтама бере алады;
• Катализ түрлерін бір-бірінен ажырата алады;
• Катализ түрлеріне мысал келтіре алады;
• Қосымша сұрақтарға жауап берді.

Сұрақтар:

Реакцияларда катализаторларды үнімі қолдану керек пе?

Катализаторлардың кемшіліктері неде?

Катализаторлардың артықшылықтары неде?

• Катализатор қатысуымен жүретін реакцияларды видео көру барысында бақылау, катализ түрін анықтау.

«Ингибиторлар» туралы ақпаратпен бөлісу (алдын-ала оқушыға тапсырма беріледі. Оқушы жинаған ақпаратты презентация күйінде жасайды, қорғайды)

Бекіту тапсырмасы

1. Темірдің қатысуында азот пен сутек әрекеттесіп, аммиак түзеді

A (і) осы реакцияның теңдеуін жазыңдар:

............................................................................................................................................................................................................................................ (іі) катализатор ролін атқаратын затты атаңдар:

............................................................................................................................................................................................................................................

(ііі) катализдің түрін анықтаңдар:

............................................................................................................................................................................................................................................

B Бөлшектер теориясы тұрғысынан катализ процесін түсіндіріңдер.

....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

2. Берілген реакцияларда «катализатор» әлде «ингибитор» қолданылғаның анықтаңдар.

Рефлексия:

Сабақта қарастырған тақырып пайдалы болды ма?

Үй жұмысы: Тапсырма орындау http://bilimland.kz/kk/content/category/search#p=1&pn=6&s=%D0%BA%D0%B0%D1%82%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%B7&lesson=10525

Саралау –оқушыларғақалайкөбірекқолдаукөрсетудіжоспарлайсыз? Қабілетіжоғарыоқушыларғақандайміндетқоюдыжоспарлапотырсыз?

Бағалау – оқушылардыңматериалдымеңгерудеңгейінқалайтексерудіжоспарлайсыз?

Денсаулықжәнеқауіпсіздіктехникасыныңсақталуы

Барлық оқушылар:

гомогенді / гетерогенді катализбен танысады және олар туралы оқу мақсатына сай ақпараттар біледі.

Көптеген оқушылар:

Катализ түрлерін бір-бірінен ажырата алады.

Кейбір оқушылар:

«Ингибитор» туралы қажетті ақпаратты өздігінен қарастырады, басқалармен бөліседі.

Оқушылардың оқу жетістігін бағалау үшін олардың берілген сұрақтар мен тапсырмаларға дұрыс және анық жауап беруі,сондай-ақ олар өз ойларын ашық түрде жеткізе алуы басты назарда болады.

Денсаулық сақтау технологиялары.

• Сабақ бастамас бұрын кабинетті желдету;
• Сабақ барысында іс-әрекетті өзгертіп отыру;
• Жоспарланған тапсырмалардың санын уақытқа сәкес алу.

Сергіту сәттері мен белсенді іс-әрекет түрлері.

• Оқыту сайтпен жұмыс;
• Топпен жұмыс;

Осы сабақта қолданылатын Қауіпсіздік техникасы ережелерінің тармақтары

• Ноутбукты қосу / өшіру кезінде абай болу;

Сабақбойыншарефлексия

Сабақмақсаттары/оқумақсаттарыдұрысқойылғанба? ОқушылардыңбарлығыОМқолжеткіздіме?

Жеткізбесе, неліктен?

Сабақтасаралаудұрысжүргізілдіме?

Сабақтыңуақыттықкезеңдерісақталдыма?

Сабақжоспарынанқандайауытқуларболды, неліктен?

Жалпыбаға

Сабақтыңжақсыөткенекіаспектісі (оқытутуралы да, оқутуралы да ойланыңыз)?

1:

2:

Сабақтыжақсартуға не ықпалетеалады (оқытутуралы да, оқутуралы да ойланыңыз)?

1:

2:

Сабақбарысындасыныптуралынемесежекелегеноқушылардыңжетістік/қиындықтарытуралыненібілдім, келесісабақтарда неге көңілбөлу қажет?