Вант-Гофф ережесі тақырыбына есептер шығару. Химия, 10 сынып, сабақ жоспары.

Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі:

10. 3.2 Химиялық реакциялардың жылдамдығы

Мектеп: НЗМ, Қызылорда

Күні:

Мұғалімнің аты-жөні:

Сынып: 10

Қатысқандар саны:

Қатыспағандар саны:

Кәсіби даму мақсатының тақырыбы

Сабақ тақырыбы

Вант-Гофф ережесі тақырыбына есептер шығару

Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме)

10.3.2.8 Вант-Гофф ережесі бойынша есептеулер жүргізе алу

Сабақ мақсаттары

Вант-Гофф ережесін пайдаланып есептеулер жүргізу

Жетістік критерийлері

Вант-Гофф ережесін қолдана отырып химиялық реакция жылдамдығына есептеулер жүргізе алса

Тілдік мақсаттар

Пәнге қатысты лексика мен терминология

Температуралық коэффициент, Вант-Гофф коэффициенті

Температураны 10 ⁰С арттырғанда реакция жылдамдығы шамамен 2-4 есе артады

Құндылықтарды дарыту

Нақтылық, шынайылық, тазалық, ұқыптылық, жан-жақтылық

Пәнаралық байланыстар

Температураны көтергенде бөлшектердің (молекулалардың) кинетикалық энергиясы артатыны физика пәнімен.

АКТ қолдану дағдылары

Power point

Бастапқы білім

10.3.2.2 орташа реакция жылдамдығына есептеулер жүргізе алу;

10.3.2.3 реакцияға әрекеттесуші массалар заңын қолдануды түсіну;

10.3.2.6 химиялық реакция жылдамдығына температураның әсерін тәжірибе жүзінде үйрену

Сабақ барысы

Сабақтағы жоспарланған іс-әрекет

Ресурстар

Оқушылармен сәлемдесу. Назарларын сабаққа аудару.

1.Өткенге шолу:

Химиялық реакцияның жылдамдығына қандай факторлар әсер етеді?

Алдынға сабақта сіздер химиялық реакция жылдамдығына температураның әсерін тәжірибе жүзінде бақыладыңыздар.

Температураны артырғанда химиялық реакцияның жылдамдығы неліктен артады?

Осындай тәжірибелерді голландиялық ғалым Вант-Гофф зерттеп, химиялық реакцияның жылдамдығына температураның әсерін жуықтап бағалайтын ереже ұсынды. Вант-Гофф ережесіне сәйкес гомогенді жүйелерде көптеген химиялық реакциялардың жылдамдығы температураны әрбір 10 градусқа көтергенде шамамен 2-4 есе артады. Бұл санды химиялық реакцияның температуралық коэффициенті немесе Вант-Гофф коэффициенті деп атайды да γ белгісімен белгілейді.

v₂/v₁ = y ^(t2-t1)/10

V₁- бастапқы температурадағы t₁ жылдамдық

V₂- соңғы температурадағы t₂ жылдамдық

y – температуралық коэффициент

t₁ - бастапқы температура

t₂ – соңғы температура

Енді осы Вант-Гофф ережесін пайдалана отырып есептеулер жүргізіп көрейік

Температураны 30-дан 70 ^∘ С көтергенде реакция жылдамдығы қанша есе артатынын есептеңіз, егер температуралық коэффициенті 2-ге тең болса.

Шығарылуы:

• Вант-Гофф ережесі бойынша:
• υ/υ₀=γ ^(t2-t1)/10
• есепте υ/υ₀ анықтау керек:
• υ/υ₀=2 ^(70-30)/10 = 2⁴ = 16 

Келесі есепті сіздерге жұптық жұмыс ретінде беремін.

Температуралық коэффициенті 3-ке тең газ қоспасының температурасын 120 ^оС-дан 80 ^оС-ға дейін төмендеткенде реакция жылдамдығы қанша есе төмендейді?

Сіздер есептеулер жүргізгенде төмендегілерді басшылыққа аласыздар:

• Вант-Гофф ережесінің математикалық теңдеуін жазу
• Формулаларға мәндерді дұрыс қою
• Дұрыс есептеп жауабын жазу

Шығаруылуы:

• Вант-Гофф ережесінің математикалық формуласы былай өрнектеледі:
• υ/υ₀=γ ^(t2-t1)/10

 температуралық коэффициенті 3 екенін және температура 40 градусқа төмендегенін біле отырып, химиялық реакцияның қалай өзгергенін есептейміз:

υ/υ₀=3 ^(120-80)/10 =3⁴=81

• Газ қоспасының температурасын төмендегендіктен химиялық реакцияның жылдамдығы 81 есе азаяды.
• Жауабы: химиялық реакцияның жылдамдығы 81 есе азаяды.

Есеп шығару кезінде сіздерге қандай қиындықтар кездесті?

Оқушылардың жауабына қарай 3 топқа бөлемін. Әр топқа деңгейлеріне сәйкес есептер беріледі.

• 1-топ. Реакция жылдамдығының температуралық коэффициенті 2,3-ке тең. Температураны 20 градусқа көтергенде реакция жылдамдығы қалай өзгеретінін анықтаңыз.
• 2-топ. Температуралық коэффициенті 2-ге тең болғанда реакцияның жылдамдығын 16 есеге арттыру үшін температураны қанша градусқа көтеру керек?
• 3-топ. 0 ^оС температурада реакция 120 сек. аяқталады. Осы реакция 15 сек. аяқталу үшін қандай температурада жүргізу керек, егер температуралық коэффициенті 2-ге тең болса.

Әр топ жауаптарын дәлелдеуге 2 минуттан беріледі

1- топ жауабы:

• Вант-Гофф ережесінің математикалық формуласы былай өрнектеледі:

υ/υ₀=γ ^(t2-t1)/10

• Температуралық коэффициенті 2,3, ал температура 20 градусқа көтерілгенін ескере отырып, химиялық реакцияның жылдамдығы төмендегідей есептеледі:
• υ/υ₀=2,3 ^20/10=2,3²=5,29
• Жауабы:
• Химиялық реакцияның жылдамдығы 5,29 есеге артады.

2-топ жауабы:

• Вант-Гофф ережесінің математикалық формуласы былай өрнектеледі:
• υ/υ₀=γ ^(t2-t1)/10
• Температуралық коэффициент 2-ге тең екенін ескере отырып, ал реакция жылдамдығы 16 есеге артса, температураны өзгерісі төмендегідей болу керек:
• υ/υ₀=16
• 16=2^Δt/10
• 2² =2^Δt/10
• 4=Δt/10
• Δt=40
• Демек жүйенің температурасын 40 ^оС-ға өсіру керек.

3-топ жауабы:

Реакция жылдамдығы v₂/v₁ = 120/15 = 8 есеге жоғарылаған.Вант-Гофф теңдеуі бойынша,v₂/v₁ = y^Δt/10.8 = 2^Δt/10, Δt/10 = 3, температура өзгерісі Δt = 30 градус.t = 0 + Δt = 30 ^оС.

Жауабы: 30 градуста жүргізу керек.

Қалыптастырушы бағалау

https://www.youtube.com/watch?v=8Y90Opqm9IA

Рефлексия.

- нені білдім, нені үйрендім

- нені толық түсінбедім

- немен жұмысты жалғастыру қажет

Топ жұмысына байланысты оқушылар бір-бірін бағалайды

Саралау –оқушыларға қалай көбірек қолдау көрсетуді жоспарлайсыз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай міндет қоюды жоспарлап отырсыз?

Бағалау – оқушылардыңматериалдымеңгерудеңгейінқалайтексерудіжоспарлайсыз?

Денсаулық және қауіпсіздік техникасының сақталуы

оқушылар:

Нұсқаулыққа сай қауіпсіздік ережелерді сақтап, жұмыс жасай алады;

Оттегіні жинап, тазалыққа тексере алады;

Оттегіге тән физикалық және химиялық қасиеттерді зерттей алады.

Қауіпсіздік ережені сақтауы;

Жеке жұмысы;

Топтық жұмысы;

Практика кезінде нұсқаулыққа сай жұмыс жасауы;

Оттекті жинай алуы;

Оттектін анықтай алуы.

Ақ халат кигізу, партада дұрыс отыруын қадағалау, слайдтардағы жазулардың көрнекі болуы

Сабақ бойынша рефлексия

Сабақ мақсаттары/оқу мақсаттары дұрыс қойылған ба? Оқушылардың барлығы ОМ қол жеткізді ме?

Жеткізбесе, неліктен?

Сабақта саралау дұрыс жүргізілді ме?

Сабақтың уақыттық кезеңдері сақталды ма?

Сабақ жоспарынан қандай ауытқулар болды, неліктен?