Химиялық реакцияның жылдамдығына концентрацияның әсері. Химия, 10 сынып, сабақ жоспары.

Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі:

10. 3.2 «Химиялық реакциялардың

жылдамдығы»

Мектеп: НЗМ, Қызылорда

Күні: 09.01.18ж

Мұғалімнің аты-жөні: Доскеев Ж.М.

Сынып: 10

Қатысқандар саны:

Қатыспағандар саны:

Кәсіби даму мақсатының тақырыбы

Сабақ тақырыбы

Химиялық реакцияның жылдамдығына концентрацияның әсері.

Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме)

10.3.2.3 реакциялар үшін әрекеттесуші массалар заңының қолданылатындығын түсіндіру;

10.3.2.4 әрекеттесуші массалар заңы бойынша есептеулер жүргізу;

Сабақ мақсаттары

Әрекеттесуші массалар заңын пайдаланып, есептеулер жүргізу

Жетістік критерийлері

1.Химиялық реакция жылдамдығына концентрацияның әсерін, бөлшектердің соқтығысу теориясы арқылы түсіндіре алса;

2.Тура реакцияның алғашқы жылдамдығының теңдеуін жаза алса;

3. Тура реакцияның кейінгі жылдамдығының теңдеуін жаза алса;

4. Кейінгі және алғашқы жылдамдық теңдеулерінің қатынасын есептей алса;

Тілдік мақсаттар

Пәнге қатысты лексика мен терминология

соқтығысу, реагент, реакция жылдамдығы, бөлшектер

гомогенді, гетерогендііс-әрекет ету, жалғастыру , осылайша

баяу, жылдамырақ

Диалогқа/жазылымға қажетті тіркестер

Х туындайды, өйткені, Y туындады

Гетерогенді катализ .... көмегі арқылы реакция жылдамдығы артады

Жиі соқтығысу орын алады, өйткені …

Реакция жылдамдығы жылдамырақ, өйткені, …

Х пайда болған кезде, бұл Y пайда болуына әкеледі, осылай/осылайша…

Құндылықтарды дарыту

Нақтылық, шынайылық, тазалық, ұқыптылық, жан-жақтылық

Пәнаралық байланыстар

биология ,физика пәнімен.

АКТ қолдану дағдылары

Power point

Бастапқы білім

Химиялық реакция жылдамдығы (1) (8.2C)

Сабақ барысы

Сабақтағы жоспарланған іс-әрекет

Оқушылармен сәлемдесу. Назарларын сабаққа аудару.

1.Өткенге шолу: «True or False» ( жеке жұмыс-3мин)

Бағалау критериі: слайдтағы дұрыс жауапқа қарап, бір-бірін бағалайды. Академиялық шынайылықты есте сақтау.

2.Жұптық жұмыс:

1.Төмендегі берілген реакциялардың қайсысы жылдам жүреді?

а) Жылдамдыққа температураның әсері

CuO + H₂SO₄(10%)=

CuO + H₂SO₄(10%) ^{қыздыру}=

Б)Жылдамдыққа әрекеттесуші заттардың концентрациясының әсері

Zn + H₂SO₄(5%)=

Zn + H₂SO₄(10%)=

2.Жауаптарыңды бөлшектердің соқтығысу теориясы арқылы түсіндіріңіздер.

Мұғалім: Демек, химиялық реакцияның жылдамығы тұрақты темпратурада әрекеттесуші зттардың концентрациясына тура пропорцианал болады.

Жаңа тақырып:

Химиялық реакция жылдамдығының концентрацияға  тәуелділігін әрекеттесуші массалар заңы сипаттайды.

   Реакцияға қатысқан заттың концентрациясы артса, бірлік көлемдегі молекула саны көбейеді, активті молекула саныда сайкес артады.

Гетерогенді реакциялардың кинетикалық теңдеуіне қатты күйде болатын әрекеттесуші заттардың концентрациясы кірмейді, өйткені олардың концентрациясы түрақты. Гетерогенді реакциялар ауданы іс жүзінде өзгеріссіз қалатын бетте жүреді.

Концентрацияның әсері. А және В заттарының химиялық әрекеттесуі жүзеге асу үшін олар-дың молекулалары соқтығысуы керек. Соқтығысу неғұрлым көп болса, реакция соғұрлым тез жүреді. Әрекеттесуші заттардың концентрациясы неғұрлым жоғары болса, соқтығысу саны көп болады. Осыған сай реакция жылдамдығының әрекеттесуші заттардың концентрациясына тәуелділігін анықтайтын кинетиканың негізгі заңы тұжырымдалған:

Химиялық реакцияның жылдамдығы әрекеттесуші заттар концентрациясының көбейтіндісіне тура пропорционал, ал олардың стехиометриялық коэффициенттері дәреже түрінде алынады. Газ қысымын арттыру дәл концентрациядай есептеледі.           

aA + вВ = сС + dD    реакциясы үшін

V= k[С_А]^a[С_В] ^b    

К- жылдамдық константасы

С- концентрация

а және в - дәреже

Нақты мысалдар қарастырайық:

а) гомогендік жүйе, фаза бір  агрегаттық күйде болса

 N_{2 (г)} + 3H_{2 (г)}  = 2NH_{3 (г)};     

 Шығарылуы :V=k [С_N2][С_H2]³.

б)гетерогендік жүйе,  фазасы әртүрлі  агрегаттық күйде болса,:

CaO_(к)+CO_2(г)=CaCO_3(к);

СаО –қатты зат болғандықтан, реакция барысында оның концентрациясы өзгеріссіз қалады.

        Шығарылуы :V= k [С_CO2]  

Тапсырма 2.

2 А_(г) +В_(г) → 2 АВ_2(г) Мына реакция теңдеуіндегі реакция жылдамдығы қалай өзгереді , егер:

А) А затының концентрациясын 3 есе арттырса;

Б) Екі заттыңда концентрациясын 2 есе арттырса;

Шығарылуы.

а) жылдамдық 9 есе артады.

б) жылдамдық 8 есе артады.

Жұптық жұмыс:

1-топ:

Мына реакция теңдеуіндегі:

2NО_(г)+O_2(г) →2NО_2(г)  реакция жылдамдығы өзгеріссіз қалу үшін, азота (II) оксидінің концентрациясын 2 есе кеміткенде, оттектің концентрациясын қалай өзгерту қажет.

Шығарылуы.

2 NО_(г) +O_2(г) → 2 NО_2(г)

Тура реакцияның алғашқы жылдамдығы:

υ₁ = k·[NO]²·[O₂]

NО концентрациясын 2 есе кеміткендегі кейінгі жылдамдық:

υ₂ = k·[1/2NO]²·[O₂] = 1/4·k·[NO]²·[O₂]

Демек, реакция жылдамдығы өзгеріссіз қалу үшін,оттектің концентрациясын;

υ₂ /υ₁₌ 1/4·k·[NO]²·[O₂] / k·[NO]²·[O₂] = 4 есе арттыру керек.

ІІ топ:

Реакция жылдамдығы 60 есе кемту үшін, мына жүйедегі 8NH_3(г) + 3Br_2(ж)→6NH₄Br_(к) + N_2(г газдардың көлемін қалай өзгерту қажет?

Шығарылуы.

Тура реакцияның алғашқы жылдамдығы:

υ₁= k·[NH₃]⁸·[Br₂]

аммиак газ болғандықтан,оның көлемін ұлғайтқанда реакцияның кейінгі жылдамдығы:

υ₂= k·[x·NH₃]⁸·[Br₂] = k·x⁸·[NH₃]⁸·[Br₂]

υ_2/ υ₁ = k·x⁸·[NH₃]⁸·[Br₂]/k·[NH₃]⁸·[Br₂] = 60

тұрақтыларды қысқартқаннан кейін;

x⁸ = 60

x = 1,66

Реакция жылдамдығы 60 есе кемту үшін,газ көлемін 1,66 есе арттыру қажет.

ІІІ топ:

Мына жүйедегі: 2NO(г) + О₂ (г) → 2NO₂ (г), ыдыстың көлемін 3 есе азайтса,реакция жылдамдығы қалай өзгереді?

Шығарылуы.

Тура реакцияның алғашқы жылдамдығы:

v = kС(_NO² ) С(O₂); ыдыс көлемін азайту қысым беру,қысым бергенде газ концентрациясы 3 есе артады, реакцияның кейінгі жылдамдығы:

v' = k(3С_NO )² 3С(_O2)

υ_2/ υ₁ = k3С(_NO )² 3С(_O2)/ kС(_NO² ) С(O₂) = 27kС_NO² С_O2.

Жетістік критериі:

1.Тура реакцияның алғашқы жылдамдығының теңдеуін жаза алса;

2. Тура реакцияның кейінгі жылдамдығының теңдеуін жаза алса;

3. Кейінгі және алғашқы жылдамдық теңдеулерінің қатынасын есептей алса;

Слайдтағы дұрыс жауаппен қателіктері болса түсіндіріп,бір-бірін бағалайды.

Дарынды оқушыларға арналған тапсырмалар:

А және В заттарының реакция теңдеуі: 2А + В = D.Алғашқы концентрациялар С_А = 5 моль/л, С_В = 3,5 моль/л. к= 0,4. Алғашқы және қоспаның реакциядан кейін 60% -ы қалғаннан кейінгі реакция жылдамдығын есептеңдер.

Шығарылуы.

Әрекеттесуші массалар заңының теңдеуі:

v =  .

Тура реакцияның алғашқы жылдамдығы:

v₁ = 0,4 × 5² × 3,5 = 35.

Қоспаның 60%-ы қалды. А затының концентрациясы 5 × 0,6 = 3 моль/л. Демек, А затының концентрациясы

5 – 3 = 2 моль/л.кеміді.Ол В затымен 2:1 қатынаста әрекеттесетіндіктен 2 моль/л.кеміді. 3,5 – 1 = 2,5 моль/л. , реакцияның кейінгі жылдамдығы:

v₂ = 0,4 × 3² × 2,5 = 9.

Қалыптастырушы бағалау жұмысы.

Рефлексия.

- нені білдім, нені үйрендім

- нені толық түсінбедім

- немен жұмысты жалғастыру қажет

Бағалау

Үйге тапсырма:

122. Реакция разложения вещества АВ выражается уравнением

2АВ = А₂ + В₂. Константа скорости данной реакции равна 2·10^–4. Начальная концентрация С_АВ = 0,32 моль/л. Определите скорость в начальный момент и в тот момент, когда разложится 50% АВ. (Ответ: 2,04 ^.10^-4 ; 5,1^.10^-5).

123. Реакция между веществами А и В выражается уравнением А+2В=D. Начальные концентрации: С_А = 0,3 моль/л и С_В = 0,4 моль/л. Константа скорости равна 0,8. Вычислите, какова стала скорость реакции в тот момент, когда концентрация вещества А уменьшилась на 0,1 моль. (Ответ: 6,4^.10^-3).

Саралау –оқушыларға қалай көбірек қолдау көрсетуді жоспарлайсыз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай міндет қоюды жоспарлап отырсыз?

Бағалау – оқушылардыңматериалдымеңгерудеңгейінқалайтексерудіжоспарлайсыз?

Денсаулық және қауіпсіздік техникасының сақталуы

оқушылар:

Сабақ бойынша рефлексия

Сабақ мақсаттары/оқу мақсаттары дұрыс қойылған ба? Оқушылардың барлығы ОМ қол жеткізді ме?

Жеткізбесе, неліктен?

Сабақта саралау дұрыс жүргізілді ме?

Сабақтың уақыттық кезеңдері сақталды ма?

Сабақ жоспарынан қандай ауытқулар болды, неліктен?