Қосылыстардың периодтар мен топтарда тотығу-тотықсыздану қасиетінің өзгеру заңдылығы. Химия, 10 сынып, сабақ жоспары, 1 сабақ.

Бөлім: 10.1D Периодтық

Күні:

Сынып: 10

Мектеп: ХББ НЗМ, Қарағанды қ.

Мұғалімнің аты-жөні: Жортарова А.А.,

Қатысқандар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы.

Қосылыстардың периодтар мен топтарда тотығу-тотықсыздану қасиетінің өзгеру заңдылығы

Осы сабақта жететін оқудың мақсаты (оқу бағдарламасына сілтіме)

10.2.1.3 химиялық элементтердің период бойынша және топ бойынша құрамының өзгерісінің заңдылығын болжау;

10.2.1.4 химиялық элементтердің және олардық қосылыстарының периодтық жүйедегі орналасуына байланысты құрамын болжау;

Сабақтың мақсаты

Барлық оқушылар:

- периодтар мен топтардағы химиялық элементтердің құрамының өзгерісі туралы білімді көрсетеді;

- периодтар мен топтардағы элементтердің тотығу-тотықсыздану құрамының өзгерісі туралы білімін көрсетеді;

- химиялық элементтердің және олардық қосылыстарының периодтық жүйедегі орналасуына байланысты құрамын болжау; Біршама оқушы мүмкін:

- элементтер мен өздерінің қосылыстарының түзетін тотығу-тотықсыздану құрамын анықтауы;

- химиялық элементтер қосылыстарының период және топ бойынша тотығу-тотықсыздану өзгерісінің заңдылығын болжауы;

Кейбір оқушылар мүмкін:

- химиялық элементтердің период және топ бойынша тотығу-тотықсыздану өзгерісінің заңдылығын түсіндіруі;

Бағалау критерийі

- периодтар мен топтардағы химиялық элементтердің құрамының өзгерісі туралы білімді көрсетеді;

- периодтар мен топтардағы элементтердің тотығу-тотықсыздану құрамының өзгерісі туралы білімін көрсетеді;

- химиялық элементтердің және олардық қосылыстарының периодтық жүйедегі орналасуына байланысты құрамын болжау;

- элементтер мен өздерінің қосылыстарының түзетін тотығу-тотықсыздану құрамын анықтауы;

- химиялық элементтердің период және топ бойынша тотығу-тотықсыздану өзгерісінің заңдылығын түсіндіруі;

- химиялық элементтер қосылыстарының период және топ бойынша тотығу-тотықсыздану өзгерісінің заңдылығын болжауы;

Тілдік мақсаты

Пәндік лексика мен терминология

Периодтық, периодтылық, период, топ, тенденция, құрылу

Хат/диалог үшін пайдалы сөз тіркестерінің сериясы

Берілген диаграммада артықшылықтары/кемшіліктері ... болып табылады

Бұл нұсқа маған ұнайды, себебі…

Бұл қолданысқа ыңғайлы, себебі ...

Берілген жүйе түсінікті (соншалықты түсінікті), …қарағанда

Құндылықтарды енгізу

Ғылыми ойлауды қалыптастыру, оқылған тақырып бойынша ақпарат іздеу, химиялық термидер арқылы тілдңк мәдениеті, тақырыпқа қызығушылық туғызу, қоршаған ортамен мейірімді қарым-қатынас.

Пәнаралық байланыс

Биология, физика, жаратылыстану, география

Алдын ала білім

7,8,9 сынып курстарын білу

Сабақтың кезеңдері

Сабақтағы жоспарланған қызмет

Ресурстар

Сабақтың басы

10 мин

Период пен топ бойынша элементтердің қышқыл-негізді өзгерісі бойынша ФО

5 -10 мин

- Электротерістілік дегеніміз не?

Электротерістілік – қосылыстардағы элемент атомдарының электрон тығыздығын кері итеру қабілеті. Электротерістілігі ең жоғары элемент – фтор.

-Элементтердің период пен топ бойынша электротерістілігі қалай өзгеретінін еске түсірейік. Неліктен электротерістілік бұлай өзгереді? Себебін атаңыз. Электротерістілік периодтарда солдан оңға қарай, ал топта жоғарыдан төменге қарай.

Сабақтың тақырыбын жазыңыздар:

Қосылыстардың перидтар мен топтарда тотығу-тотықсыздану құрамының өзгерісінің заңдылығы

Оқыту мақсаты:

10.2.1.3 химиялық элементтердің период бойынша және топ бойынша құрамының өзгерісінің заңдылығын болжау;

10.2.1.4 химиялық элементтердің және олардық қосылыстарының периодтық жүйедегі орналасуына байланысты құрамын болжау;

Сабақтың ортасы

21 – 30 мин

Тапсырма 1. Элементтердің период/топ бойынша қышқыл-негізді құрамының өзгерісін еске түсірейік. Химиялық элементтердің құрамының өзгерісі не себепті? Периодтылықтың себебі қандай? Осы сұрақтарға жауап беру үшін келесі элементтердің атомдарын салыстырайық:

а) Na – Al - P

б) Na – K - Rb

31 – 38 мин

Тапсырма 2. Периодтар мен топтарда оттексіз қышқылдардың қышқылдық құрамы қалай өзгереді?

Топтарда жоғарыдан төменге қарай (мысалы, HF-HCl-HBr-HI қатарында) теріс зарядталған аниондар оң зарядталған сутек иондарын әлсіз тартады (бейметалдардың иондарының радиусы артады, соған сәйкес байланыс ұзындығы артады). Осыған сәйкес сутек иондарының бөлшектену үрдісі және сутектік қосылыстардың қышқылдылыңы артады.

Периодтарда солдан оңға бейметалдармен ұшқыш сутектік қосылыстардың қышқылдылығы сулы ерітнділерде күшейеді.

Метан қышқыл-негізділік көрсетпейді (және суда да ерімейді), амииак ерітіндісі суда сілтілік орта береді, су – бейтарап қосылыс, фторсутек ерітіндісі суда – әлсіз қышқыл.

39-40 мин

Сабақты қорытындылау.

Дифференциация – оқушыларға қалай көбірек қолдау көрсетуді жоспарлайсыз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай міндет қоюды жоспарлап отырсыз?

Денсаулық және қауіпсіздің техникасының сақталуы

Барлық оқушылар:

• Химия ғылымы нені оқытатынын біледі және түсінеді.
• Зертханада жұмыс істеудің қауіпсіздік ережесін біледі және түсінеді.

Біршама оқушылар:

• Зертханада жұмыс істеудің қауіпсіздік ережесін біледі және түсінеді.

Кейбір оқушылар:

Кейбір реактивтермен жұмыс істеудің қауіптілігін түсінеді.

Топ

I

II

III

IV

V

VI

VII

VIII

1. Элемент, реттік номер

₃Li

₄Be

₅B

₆C

₇N

₈O

₉F

₁₀Ne

2. Ішкі энергетикалық деңгей құрылысы

2s¹

2s²

2s²2p¹

2s²2p²

2s²2p³

2s²2p⁴

2s²2p⁵

2s²2p⁶

3. Атом радиусы, нм

0,159

0,104

0,078

0,062

0,052

0,045

0,040

0,035

4. Қатысты элетротерістілік

1,0

1,5

2,0

2,5

3,0

3,5

4,0

-

5. Жай зат құрамы

Сілтілі металл

Металл

Бейметалл

Бейметалл

Бейметалл

Белсенд бейметалл

Өте белсенді бейметалл

Асыл газ

6. Жай заттың тотығу-тотықсыздану қасиеті

Күшті тотықсындандырғыш

Тотықсындандырғыш

Әлсіз тотықтырғыш

Әлсіз тотықтырғыш

Тотықтырғыш

Күшті тотықтырғыш

Өте күшті тотықтырғыш

Химиялық инертті

7. Жоғарғы оксидтер мен гидроксидтердің қышқыл-негіздік қасиеті

+1

Li₂O негіздік оксид

LiOH күшті негіз

+2

BeO амфотерлі оксид

Be(OH)₂ амфотерлі гидроксид

+3

B₂O₃ қышқылдық оксид

H₃BO₃өте әлсіз қышқыл

+4

CO₂ қышқылдық оксид

H₂CO₃әлсіз қышқыл

+5

N₂O₅қышқылдық оксид 

HNO₃күшті қышқыл

-----

-----

-----

8. Сулы ерітінділердің газ түзуші сутектік қосылыстары қасиеті

---

---

---

СН₄

немқұрайлы

NH₃

негіздік

H₂O

амфотерлі

HF

қышқылдық