Период және топ бойынша химиялық элементтердің оксидтерінің, гидроксидтерінің және сутекті қосылыстарының қышқылдық – негіздік қасиеттерінің өзгеру заңдылығы. Химия, 10 сынып, сабақ жоспары.

Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі:

10.1 D Периодтылық

Мектеп: ФМБ НЗМ Тараз қ.

Сынып: 10

Мұғалім: Садықова Ж.Ж.

Сабақтың №

Қатысқандар саны:Қатыспағандар саны:

Сабақ тақырыбы

Период және топ бойынша химиялық элементтердің оксидтерінің, гидроксидтерінің және сутекті қосылыстарының қышқылдық – негіздік қасиеттерінің өзгеру заңдылығы

Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары

10.2.1.4

период және топ бойынша химиялық элементтердің оксидтерінің, гидроксидтерінің және сутекті қосылыстарының қышқылдық – негіздік қасиеттерінің өзгеру заңдылығын түсіндіру;

 Сабақ мақсаттары

Оқушылар:

• ХЭПЖ динамикалық кестеге қарап, элементтердің атом құрылысына, физикалық қасиеттеріне сипаттама беру;
• жай заттардың оттекпен әрекеттесуін бақылай отырып, элементтердің қасиетінің өзгеру заңдылығын зерттеу;
• оксидтердің сумен әрекеттесуін бақылау арқылы заңдылықты анықтау;
• оксидтердің қышқылмен және сілтімен әрекеттесуін зерттеу.
• кестедегі периодтылықты түсіну және оны қышқылдық негіздік қасиеттерінің өзгеруі тұрғысынан түсіндіре білу

 Жетістік критерийлері

- қышқыл-негіздік қасиеттер тұрғысынан жалпы заңдылықтарды Na – Ar элементтерін қолдана отырып түсіндіре алады;

- химиялық элементтердің белсенділіктері мен қасиеттерінің период бойынша қалай өзгеретіндігін түсіндіре біледі

 Тілдік мақсаттар

Пәнге қатысты лексика мен терминология

Диалогқа/жазылымға қажетті тіркестер

Құндылықтарды дарыту

Топтық жұмыс жасау барысында достық қарым-қатынас, коммуникативті қасиет дамиды.

 Пәнаралық байланыстар

Физика

Бастапқы білім

7.4А Атом құрылысы

7.2B Химиялық реакциядардың үлгілері

8.1A Металдар белсенділігінің салыстырмалы сипаттамасы

8.1B Металдар белсенділігінің салыстырмалы сипаттамасы

9.1С Химиялық реакциялардың жүру заңдылықтары

Сабақ барысы

Сабақтағы жоспарланған іс-әрекет

Ұйымдастыру сәті. Амандасу.

Сабақтың тақырыбы мен мақсаттарын ашу.

«Миға шабуыл»

Өткен сабаққа шолу сұрақтары

Оқушылар алдыңғы жұмыстардан элементтер қасиеті туралы білімдерін қайталап, кестедегі физикалық және химиялық қасиеттер қалпын, ядроның тиімді заряды, экрандау және т.б. контексінде талқылайды.

Сұрақтар:

• Элементтер периодтық жүйеде қандай белгілеріне қарай орналасқан?
• Периодтық жүйе қалай құрылған?
• Периодтық жүйеде атом ядросы зарядының артуына байланысты элементтердің қасиеті қалай өзгереді?
• 4-ші периодтағы нағыз металдар мен нағыз бейметалдарды атаңдар.
• Периодтық жүйеде неше топ бар?
• Топтар қалай бөлінеді?
• Атомның ядро зарядына байланысты топшаларда элементтердің қасиеті қалай өзгереді?
• І топтағы ең белсенді металды және VII топтағы ең белсенді бейметалды атаңдар?

Жеке жұмыс «Периодтық кесте»

Оқушыларға ноутбук таратылады немесе периодтық кесте.

Тапсырма №1

Оқушылар алдыңғы жұмыстардан элементтер қасиеті туралы білімдерін қайталап, кестедегі физикалық және химиялық қасиеттер қалпын, ядроның тиімді заряды, экрандау және т.б. контексінде талқылау жасайды. Кестедегі элементтер қасиеттерінің периодтылығын талдау мақсатында онлайн режимде элементтердің динамикалық периодтық кестеден, 3 – ші период элементтерінің сипаттамасын дәптерге жазады.

Қосымша №1

Крийтерилер:

1. Элементтің периодты жүйедегі орны.

а) реттік нөмірі;

ә) периоды, қатары;

б) тобы, топшасы;

в) атомдық массасы;

2. Элементтің атомдық құрылысы.

а) атом ядросының заряды;

ә) атом құрамының формуласы (р,п,е сандары);

б) энергиялық деңгейлер саны және онда электрондардың орналасуы (е);

в) электрондық формуласы(1s²,2s….);

г) кванттық ұяшықтар;

д) сыртқы қабаттағы электрон саны=>металл немесе бейметалл;

Топтық жұмыс «Динамикалық кесте»

Тапсырма 1:

ПЖ динамикалық кестесінен элементтердің физикалық қасиеттерінің өзгеруін сипаттаңыздар

Оқушыларға графикалық суреттер таратылаады. Кесте бойынша тұжырымдамалар айтылады. Қосымша 2

3. тапсырма. Элементтің жоғары валенттілік көрсететін оттекті қосылыстарының формуласын жазыңыздар:

Талқылау: Оқушылар таңдап алынған қасиеттер мәнін түсіндіріп, олардың периодтылығын қарастыруы керек.

Қорытынды:

оттекті қосылыстарда элементтердің тотығу дәрежелері артады.

Көрсетілім

Тәжірибе №1 «Элемент + оттек және су»

Оқушылар жай заттардың химиялық белсенділігін көрсету үшін тәжірибе жасайды.

Натрий , магний, алюминий, күкірт ұнтақтары берілген олардың сумен және оттекпен әрекеттесуін бақылап, қорытынды шығарыңыздар.

Жалпы қорытынды:

Период бойынша солдан оңға қарай элементтер оттекпе әрекеттескенде солдан оңға қарай негіздік оксидтен екідайлы және қышқылдық оксидтер түзе отырып әрекеттеседі.

Көрсетілім

Тәжірибе №2 «оксид + су »

оқушылар су мен осы элементтер оксидтерінің реакцияларын жүргізе отырып, осы кезеңде ерітінділердің pH мәндерінің заңдылықтарын білулері керек.

Талқылау.

Жалпы қорытынды:

4. Химиялық қасиеті.

а) оксидінің (негіздік,екідайлы, қышқылдық);

ә) гидроксидтері (негіз, екідайлы,қышқыл);

Қорытынды:

солдан оңға қарай период бойынша оксидтердің қышқылдық қасиеттері артады .

2 – сабақ

5. Элементті көрші элементпен салыстыру.

а) период бойынша;

ә) топ бойынша;

(металды бейметалмен салыстыруға болмайды).

Қосымша 3

Қорытынды тұжырымдамалар айтылады

Топтық жұмыс

Элементтер оксидтерінің физикалық қасиеттерін, байланыстыру түрлерінің контексінде оксидті ерітінділердің рН өзгерісін түсіндіру үшін топтық жұмыс жасайды

Тәжірибе.

Na-S оксидтерінің қышқыл және негіздермен реакцияларын жүргізіп, тексеріңіз.

Талқылау: Оқушылар кесте мәліметтеріне сәйкес топ бойынша төмен бағытта элементтер қасиеттерінің өзгеру заңдылықтарын анықтау және түсіндіру мақсатында жұмыс жасайды.

Қорытынды: металл оксидтері қышқылмен әрекеттеседі, ал бейметалл оксдтері сілтімен әрекеттеседі, ал екідайлы оксидтер қышқылмен де сілтімен де әрекеттеседі.

Сыныппен жұмыс.

• Кейбір элементтердің сутегі мен және оттегімен қосылыстарының жалпы формулалары қандай:

RH₃, R₂O, RO₂, RH, RH₄.

• Осылардың қайсысы көміртегі мен мышьяктың сутекпен қосылысы мен жоғары оксидінің формуласына сәйкес келеді? 
• Мына қосылыстардың формуласы дұрыс болу үшін қажетті индекстерді қойыңдар: РН, Н, СН, NH . 
• Жоғары оксидтерінің формуласы дұрыс болу үшін қажетті индекстерді қойыңдар: CIO, SbO, PbO, SiO. 

Қорытынды:

Периодта солдан оңға қарай типтік металдан типтік бейметалға өткенде гидроксидтердің негіздік қасиеттері әлсіреп қышқылдық қасиеттері артады

Үйге тапсырма: §59.(1-7).

Сабақтың соңында қайсы оқушы алға қойылған мақсатқа жете алмағанын анықтап, алдағы уақытта сол оқушымен жеке жұмыс жасаудың бағытын анықтайды.

Саралау –оқушыларға қалай көбірек қолдау көрсетуді жоспарлайсыз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай міндет қоюды жоспарлап отырсыз?

Бағалау – оқушылардың материалды меңгеру деңгейін қалай тексеруді жоспарлайсыз?

Денсаулық және қауіпсіздік техникасының сақталуы

Барлығы:

• ХЭПЖ динамикалық кестеге қарап, элементтердің атом құрылысына, физикалық қасиеттеріне сипаттама береді;
• Көбісі: жай заттардың оттекпен, сумен әрекеттесуін бақылай отырып, элементтердің қасиетінің өзгеру заңдылығын зерттейді;
• оксидтердің сумен, қышқылмен және сілтімен әрекеттесуін зерттейді.
• Кейбіреулері: кестедегі периодтылықты түсінеді және оны қышқылдық негіздік қасиеттерінің өзгеруі тұрғысынан түсіндіре біледі

Мұғалімнің практикалық жұмыстарды тексеруі және оқушылардың ауызша жауап беруін бағалауы.

Практикалық жұмыстарды жасау барысында қауіпсіздік ережелерін сақтау

Негізгі бағалау

Қандай екі зат өте жақсы өтті (екеуінде қарастырыңыз, сабақ беруді де, оқытуды да)?

1:

2:

Қандай екі зат сабақты одан да жақсы ете алатын еді (екеуінде қарастырыңыз, сабақ беруді де, оқытуды да)?

1:

2:

Келесі сабақты жоспарлау үшін қолдана алатындай осы сабақта сынып немесе жеке тұлғалар туралы нені білдім?