Атом құрылысы туралы оқытудағы периодтық заң және периодтық жүйе. Атомдардың валенттілігі. Атомдардың тотығу дәрежесі. Химия, 10 сынып, сабақ жоспары.

Мектеп:			Мұғалім:
Химия пәні бойынша ҚЫСҚА МЕРЗІМДІ САБАҚ ЖОСПАРЫ
Күні:			Сынып 10
Бөлім
Сабақтың тақырыбы		Атом құрылысы туралы оқытудағы периодтық заң және периодтық жүйе. Атомдардың валенттілігі. Атомдардың тотығу дәрежесі.
Оқу мақсаттары		10.2.1.1 периодтық заңның физикалық мәнін түсіндіру; 10.2.1.2 валенттілік ұғымының физикалық мәнін және атомдардың тотығу дәрежесін түсіндіру;
Сабақтың мақсаты		Периодтық жүйе құрылымын әртүрлілігін атау ХЭПЖ-де маңызды заңдылықтарды анықтау Валенттілік ұғымының физикалық мәнін және атомдардың тотығу дәрежесін түсіндіру; Химиялық элементтердің атомдары қасиеттерінің өзгеру заңдылықтарын табу және қолдану: радиус, иондау энергиясы, электронға туыстық, электртерістілік және тотығу дәрежесі;
Бағалау критерийлері		Периодтық заңның физикалық мәнін түсіндіреді; Элементтер және олардың қосылыстарының қасиеттерінің өзгеру заңдылықтарын топтар мен периодтар бойынша анықтау және қолдану; Валенттілік түсінігінің физикалық мәнін және атомдардың тотығу дәрежесін түсіндіреді;
Құндылықтар		Жұптық жұмыс арқылы ынтымақтастықты дамыту Сын тұрғысынан ойлауды дамыту Өздігінен білім алуға ықпал ету
Тілдік мақсаттар		Пәнге тән лексика және терминология: Периодтық, период, тобы, тенденциясы, құрылымы, радиусы, иондану энергиясы, электртерістілік, тотығу дәрежесі, валенттілік; Пәндік лексика және терминология Периодтық жүйенің артықшылығы/кемшілігі… Топ бойынша жоғарыдан төмен атом радиусы......, өйткені.... Период бойынша солдан электртерістілік......, өйткені..... Иондау энергиясы топ/кезең бойынша төмен/оңға көтеріледі, өйткені.....
Алдыңғы білім		10.1А. Aтом құрылысы 7.3 В. Химиялық элементтердің периодтық кестесі 8.1В Атомдардағы электрондардың қозғалысы 9.1 С Химиялық элементтердің периодтық жүйесі
Сабақ барысы
Жоспарланған сабақ кезеңі (Әр кезеңнің уақытын көрсету)	Сабақтағы жоспарланған іс-шаралар			Ресурстар
Ой шақыру 0-3 мин	Салемтесу. Сабақтың тақырыбын суреттер арқылы анықтап, сабақтың мақсаттарын талқылау.			Перезентация
	Сабақтың тақырыбы мен сабақтың мақсаттарын талқылау, таныстыру.			презентация

Жаңа материалды меңгеру

3-7 мин

7-12 минут

14-20 минут

20-22 минут

22-28 минут

28-30 минут

30-36 минут

36-40 минут

40-46 минут

46-50 минут

50-56 минут

1869 жылы Менделеев құрастырған периодтық заң	Периодтық заңның қазіргі заманғы тұжырымдамасы
химиялық элементтердің атом массасына периодты түрде тәуелді болады ал қасиеттері еркін емес, олардың	ядро заряды-оның химиялық қасиеттерін анықтайтын элементтің маңызды қасиеті

Периодтық кестені құру принципін және оның пайда болу тарихын қысқаша талқылау

Периодтық кете туралы маңызды және қызықты фактілерді талқылау

Оқушыларға периодтық заңның заманауи тұжырымын және Д. И. Менделеевтің тұжырымын салыстыруды ұсыну.

Одан әрі оқушылар олардың айырмашылығы неде және оның негізі неде екенін талқылайды.

Мұғалім оқушылардың назарын атомдық массаның артуына сәйкес келмейтін ПК-да орналасқан аргон мен калий, йод пен теллурдың атомдық массасына аударады.

Бұдан әрі оқушылар атом ядросының құрылысын ашумен және элементтің атом нөмірінің физикалық мәнін, периодтық жүйедегі элементтер олардың атом ядроларының оң зарядын арттыру тәртібімен орналасқанын түсінеді.

Дифференциация: кейбір оқушылар элементтердің қасиеттерін болжау үшін периодтылықты пайдалана алады. Кейбір оқушылар түсінуде қосымша әдебиеттерді қажет етеді;

Мұғалім ядро зарядының өсуімен периодты түрде атомның сыртқы қабатындағы электрондардың саны, атом радиусы, бірінші ионизация энергиясы және физикалық және химиялық қасиеттері, элементтердің өздері ғана емес, сонымен қатар, олардың сутегімен және оттегімен қосылыстарының өзгерістеріне назар аудартады.

Жұппен жұмыс істеу

Оқушылар кестені толтырады:

Элемент сипаттамасы

1.1.Кестені толтырыңыз.

Элемент	Топ №	Электрондардың энергетикалық деңгецлерде орналасуы	Валенттік ē	Жоғары оксидінің формуласы
К калий
N азот
S күкірт

1.2.Осы элементтердің қосылыстардағы тотығу дәрежелерін анықтаңыз: KCI, HNO3, H2SO4;

Бағалау: өзара бағалау: оқушылар жұмыстарымен алмасады және бір-бірін тексереді;

Мұғалімнің кері байланыс беру, бақылау.

Мұғалім оқушылардың назарын элементтер тобының нөміріне, аталған элементтердің жоғары оксидтерінің формулаларына және сыртқы деңгейдегі электрон санына назар аудартады;

Оқушылар периодтық заңның физикалық мағынасы: топ нөмірі – тотығудың жоғары дәрежесі, оттегімен қосылыстардағы жоғары валенттілік, сыртқы электрондардың саны деген қорытындыға келеді.

Бұл үшін атомға өзінің сыртқы энергетикалық деңгейдегі электрондарын беру немесе сыртқы деңгейдегі орбиталдарды толық толтыру үшін жетіспейтін электрондарды қосып алу қажет.

Мұғалімнің сызба бойынша түсініктемелері:

Мынаған назар аудару: Бірінші процесс тотығу деп аталады және энергия шығуын талап етеді, ал екіншісі-тотықсыздану, бұл жағдайда энергия бөледі.

Бұдан әрі оқушыларға мынадай ұғымдардың анықтамалары беріледі: энрегия ионизация, электронға жақындау, электротртерістілік, атом радиусы, валенттілік және тотығу дәрежесі;

Талқылау үшін презентациядағы сұрақтарды пайдаланыңыз;

Формативті бағалау үшін сигналдық карточкаларды пайдаланыңыз.

АТОМ РАДИУСЫ

1. Қай атомның радиусы үлкен: Na немесе Mg?

2. Қай атомның радиусы үлкен: Na немесе K?

ИОНДЫҚ РАДИУС

3. Қай ионның радиусы үлкен: Na немесе Na+?

4. Қай ионның радиусы үлкен: Cl немесе Cl -?

5. 3 периодтағы радисуы үлкен катионды атаңыз.

6. 3 периодтағы радисуы кіші катионды атаңыз.

ИОНДАУ ЭНЕРГИЯСЫ

7. Қай элементтің иондару энергиясы жоғары: Na немесе Mg?

8. Қай элементтің иондару энергиясы жоғары : Mg немесе Al?

9. Қай элементтің иондару энергиясы жоғары S немесе P ?

Мұғалімнің кері байланысы

Презентация

(слайд 4)

Қосымша :

http://www.nclark.net/KnowPeriodicTable.htm

Анимация элементтер туралы:

http://www.privatehand.com/flash/elements.html

Химиялық элементтер туралы брошюра:

http://www.nclark.net/ElementBrochure.html

http://www.nclark.net/PeriodicTable

Периодтық заңның физикалық мағынасы:

http://school-sector.relarn.ru/nsm/chemistry/Rus/Data/Text/Ch1_3.html

Жаңа білімді бекіту

56- 60 минут

60-64 минут

64-66 минут

66- 76 минут

Жұптық жұмыс

1.Кестені толтыру: периодтар мен топтарда химиялық элементтердің қасиеттерін өзгеруі

2.Тест

Бағалау: слайдтағы берілген жауап бойынша өзін-өзі бағалау;

3.Оқушыларға ТТР реакциясының теңдеуін жазуды ұсыну

Мұғалімнің кері байланысы, бақылау Жеке жұмыс

Презентация

Қосымша 3

Қосымша 4

Рефлексия

Сөйлемді толықтырыңыз:

1.Түсіндіре аламын …

2.Өзгерісті сипаттай аламын …

3. Тотығу дәрежесі мен валенттілік түсінігінің арасындағы өзара байланысты түсіндіре аламын

Үй тапсырмасы

Осы қосылыстардағы элементтердің тотығу дәрежесін анықтау: KCIO3, KNO2, H2 SiO3

Рефлексия 78-80 мин	Мақсаттарға оралу. Оқушылардың рефлекиясы, кері байланыс.	Қосымша
Үй тапсырмасы	Үй тапсырмасы: Аммиак: өндірісі және қолданылуы.
Сабақ бойынша рефлексия
Сабаққа рефлексия жасау кезінде берілген сұрақтарға жауап беруге тырысыңыз. Сұрақтың құрылымын жабасаңыз болады. Оқушылардың барлығы оқу мақсатына жетті ме? Жетпесе, неліктен? Қолданылған дифференциация сабақтың мақсатына жетуге қалай ықпал етті? Сабақ кезеңдері уақытқа сай жүзеге асты ма? Сабақ жоспарында қандай ауытқулар болды? Неліктен? Сабақты жақсартуда не ықпал етер еді (оқыту мен оқу туралы ойланыңыз)?

Қосымша 3. Периодтар мен топтарда химиялық элементтер қасиеттерінің өзгеруі

Химиялық элементтердің қасиеттері

Қасиеттерінің өзгерісі

Негізгі топтарда

Атомдар

Ядро заряды

Атом радиусы

Тотықсызданшырғыш қсиеттері

Тотықтырғыш қасиеттері

Жоғарғы тотығу дәрежесі

Артады

Топ нөмеріне тең

Период нөмеріне тең

Артады

Жай заттар

Металдық қасиеттері

Бейметалдық.қасиеттері

Тест

1.Темір атомының ядро заряды қаншаға тең?

1) +8 2)+56 3)+26 4)+16

2.Ион Mn²⁺электрондарының саны

1) 23 2)25 3)27 4)55

3.Ең кіші радиусы қай атомға ие:

1) Ba 2) Mg 3) Ca 4) Sr

4.Қалыпты және қозған жағдайларда хлор атомының валентті мүмкіндіктері қай қатарға сәйкес келеді:

1) 1,2,3,4; 2) 1,2,5,7; 3)1,3,5,7; 4)3,4,5,7;

5. Электртерістілік мәндерін өсір тәртібімен орналасқан химиялық элементтердің реттік нөмірлері:

1)7,9,15,6. 2)9,6,7,15 . 3)6,7,9,15. 4)15,6,7,9.

6. Тотықсыздандырғыш қасиеттерінің кему тәртібінде орналасқан химиялық элементтердің реттік нөмірлері:

1) 1,2,3,5. 2)3,5,6,1. 3)3,1,6,9. 4)2,3,6,1.

Қосымша 4

1.Қосылыстарғы атомдардың тотығу дәрежелерін анықтаңыздар H₂S, O₂, NH₃, HNO₃, Fe, K₂Cr₂O₇

2.Төмендегі өзгерістерлегі күкірт атомының тотығу дәрежелерін анықтаңыздар және үрдісті анықтаңыздар.

А. H₂S → SO₂→ SO₃

SO₂→ H₂SO₃→ Na₂SO₃

Жауаптар:

Химиялық элементтердің қасиеттері

Қасиеттерінің өзгерісі

Негізгі топтарда

Атомдар

Ядро заряды

Энергетикалық деңгейлер

Сыртқы энергетикалық деңгейлері

Атом радиусы

Тотықсызданшырғыш қсиеттері

Тотықтырғыш қасиеттері

Жоғарғы тотығу дәрежесі

Артады

Топ нөмеріне тең

Артады

Кемиді

Топ нөмеріне тең

Артады

Период нөмеріне тең

Артады

Кемиді

Артады

+1 ден +8-ге артады

Жай заттар

Металдық қасиеттері

Артады

Кемиді

Бейметалдық.қасиеттері

Кемиді

Артады

Тест

1.Темір атомының ядро заряды қаншаға тең?

1) +8 2)+56 3)+26 4)+16

2.Ион Mn²⁺электрондарының саны

1) 23 2)25 3)27 4)55

3.Ең кіші радиусы қай атомға ие:

1) Ba 2) Mg 3) Ca 4) Sr

4.Қалыпты және қозған жағдайларда хлор атомының валентті мүмкіндіктері қай қатарға сәйкес келеді:

1) 1,2,3,4; 2) 1,2,5,7; 3)1,3,5,7; 4)3,4,5,7;

5. Электртерістілік мәндерін өсір тәртібімен орналасқан химиялық элементтердің реттік нөмірлері:

1)7,9,15,6. 2)9,6,7,15 . 3)6,7,9,15. 4)15,6,7,9.

6. Тотықсыздандырғыш қасиеттерінің кему тәртібінде орналасқан химиялық элементтердің реттік нөмірлері:

1) 1,2,3,5. 2)3,5,6,1. 3)3,1,6,9. 4)2,3,6,1.

Толық нұсқасын 30 секундтан кейін жүктей аласыз!!!

Әлеуметтік желілерде бөлісіңіз:
Facebook | VK | WhatsApp | Telegram | Twitter

Қарап көріңіз 👇

kz | ҰМЖ, ОМЖ, ҚМЖ - Ұзақ, орта, қысқа мерзімді жоспар | Химия

27.02.2023

Автор: samal2023
13

Пайдалы сілтемелер:
» Туған күнге 99 тілектер жинағы: өз сөзімен, қысқаша, қарапайым туған күнге тілек
» Абай Құнанбаев барлық өлеңдер жинағын жүктеу, оқу
» Дастархан батасы: дастарханға бата беру, ас қайыру

Соңғы жаңалықтар:
» 2025 жылы Ораза және Рамазан айы қай күні басталады?
» Утиль алым мөлшерлемесі өзгермейтін болды
» Жоғары оқу орындарына құжат қабылдау қашан басталады?