Электртерістілік. Коваленттік байланыс Иондық байланыс Металдық байланыс. Химия, 10 сынып, сабақ жоспары.

Мектеп:

Күні:

Мұғалімнің аты-жөні:

Сынып:

Қатысқандар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтақырыбы

Электртерістілік. Коваленттік байланыс

Иондық байланыс Металдық байланыс

Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме)

- атомның сыртқы аяқталған қабаты қандай жолмен түзілетінін анықтау;

- атомдар немесе иондардың электронды қосып алу немесе беріп жіберу салдарын түсіну;

- электртерістілік ұғымын білу;

- ковалентті байланыстың түзілу механизмін түсіндіру;

-иондық байланыстың түзілу механизмін түсіндіру;

 Сабақ мақсаттары

Оқушылар жасай алады:

• «нүктелер мен айқыштар» диаграммасын сала білу
• коваленттік байланысты түсіну
• иондық тордың, молекулалық макромолекулалық және металл құрылысының қасиетін түсіну

 Бағалау критерийлері

Егер төмендегі жетістік критерийлерін орындаса, оқушы оқу мақсатына жетеді

• қазіргі заманғы периодтық кесте құрылысын түсінеді;
• Элементтерді бейметалдар мен металдарға ажырата біледі;
• Блоктарды ажарата біледі;
• Период бойынша және топ бойынша қасиеттердің өзгеретіндігін біледі.

Топтарды, периодтарды ажырата біледі.

 Тілдік мақсаттар

Оқушылар:Пәнге қатысты лексика мен терминология

Периодтық кесте,элементтер, электрондар, сыртқықабаты, сыртқы электрондар, құрылысы, топ

Диалогқа/жазылымға қажетті тіркестер

Егер элементтің соңғы энергетикалық деңгейінде үш электрон болса, онда ол .......... топта орналасады.

Х элементі бірінші топта орналаса алады, егер ……………… .

Соңғы энергетикалық деңгейінде екі электронны бар элементтер саны ................

 Құндылықтарды дарыту

Адалдық, серіктестік, толеранттылық, үштілділік, денсаулық, құрмет, жауапкершілік, жұппен жұмыс жасау, бір-бірін тыңдау және сыйлау құндылықтары.

 Пәнаралық байланыстар

Физика, тарих

 АКТ қолдану дағдылары

АКТ Менделеев кестесін бейнелеуге қолдану.

Бастапқы білім

7-8 сынып (Периодтық кестеге кіріспе: периодьық жүйеде элементтерді атом нөміріне сәйкес орналасуы )

Сабақ барысы

Сабақтағыжоспарланғаніс-әрекет

Өткен сабақ бойынша сұрақтар қойылады.

Оқушылар алгоритмді қолдана отырып, көрсетілген элементтер атомдарынан қалыптасқан химиялық байланыстың түзілу сызбасын құрастыру қажет. Ол үшін оқушыларға кесте беріледі. Кестенің бірінші бағанасында 5 тармақтан тұратын иондық байланыстың қалыптасу алгоритмі:

• Металл атомының сыртқы энергетикалық деңгейінің электрондық

формуласын жазу.

2. Металл атомынан қалыптасатын ионның зарядын анықтау.

3. Бейметалл атомының сыртқы энергетикалық деңгейінің электрондық

формуласын жазу.

4. Бейметалл атомынан қалыптасатын ионның зарядын анықтау.

5. Иондық байланыстың қалыптасу сызбасын жазу, қажет болса

коэффициенттерін қою.

• кальций және фтор

B) натрий және оттегі

Тапсырма 10 минутқа арналған.

Оқушыларға неліктен ас тұзының ерітіндісі тоқты өткізетіндігін, ал неліктен тұздың қатты түрі тоқты өткізбейтіндігін сұраңыз.

Неліктен дистелденген су тоқ көзін өткізбейді? Ал неліктен техникалық су тоқ көзін өткізеді?

Қалай ойлайсыздар?

Кристалдық тор дегеніміз не? Оқушылар өздері ізденеді.

«нүктелер мен айқыштар» диаграммасы идеясын енгізу

Dot-and-cross diagrams are used to show the electronic configurations of elements and ions. The electronic of one element in the compound are shown by dots, those of the second element by crosses.

Covalent molecules:

A covalent bond is formed by the sharing of electrons between non- metals to achieve state electronic configuration.

There are two types of covalent moelcules. Simple molecules, and giant molecules. In this section, we will be looking at simple molecules.

Оқушыларға видеоролик көрсету.

Оқушыларға электртерістілікті түсіндіру:

Electronegativity, symbol χ, is a chemical property that describes the tendency of an atom or a functional group to attract electrons (or electron density) towards itself. An atom's electronegativity is affected by both its atomic number and the distance at which its valence electrons reside from the charged nucleus. The higher the associated electronegativity number, the more an element or compound attracts electrons towards it.

Atom

оқушылар (f) оларды біртіңдеп күрделендіре отырып, өз мысалдарын келтіреді

Draw dot-and- cross diagrams for the following:

• KF
• Na₂O
• MgO
• CaCI2

Жаңа сабақ тақырыбы, мақсаттары презентация арқылы көрсетіледі.

Электрондарды біріктіруге ауысыңыз: оның сыртқы қабаттың тұрақтылығына қалай әсер ететінін, бірақ заряд бөліміне әсер етпейтіндігін түсіндіріңіз.

Коваленттік байланысты көрсету үшін «нүктелер мен айқыштар» диаграммасын қалай пайдалану керектігін түсіндіру

Оқушылар сабақ бойына кездескен жаңа терминдерді сөздік дәптерге жазып отырады.

Оқушыларға ақ шағын тақташалар беріледі. Оқушылар назарына кезек-кезек 4 химиялық қосылыстың формулалары келтіріледі. Оқушылар жауабын «нүктелер мен айқыштар» диаграммасы түрінде ұсыну қажет.

Осы тапсырманы орындау барысында мұғалім келтірілген барлық қосылыстар үшін «нүктелер мен айқыштар» диаграммасын дұрыс құрастыра алған оқушыларды және де тапсырманы тек жарым-жартылай орындаған оқушыларды белгілейді.

Тапсырма 10 минутқа арналған.

Тапсырма тікелей сабақ барысында бағаланады. Нәтижелерін мұғалім кесте түрінде, оқушылардың аты-жөніне қарама-қарсы әр қосылыс бойынша тапсырманы кім тез, ал кім кеш жасағанын, кім тапсырманы орындай алмағанын белгілейді.

Оқыту барысының соңында мұғалім әрі қарай оқушылардың жеке даму траекториясын құрастыру үшін қойылған мақсатқа жете алмаған оқушыларды анықтайды.

Иондық кристалдар

Иондық кристалдар аттас зарядталған иондардың электростатикалық әсерінің нәтижесінде түзіледі. Кристалдың иондық моделі әрбір ионның максималды жағдайда аттас зарядталған иондармен қоршалуы нәтижесінде түзіледі.

АВ құрамды кристалдар үшін иондық радиустың қатынасы иондардың координациялық санын құрайды. Иондық кристалдық торды тұздар және сілтілер түзеді.

Иондық байланыстың беріктігіне байланысты иондық кристалл торлы заттардың балқу температурасы жоғары және қатты болады.

Цезий хлориді CsCl кристалдарында және кристалл торында Cs⁺(Cl^-) иондарының айналасында сегіз Cl^-(Cs⁺) иондары орналасады.

Натрий хлориді NaCl кристалдарында және кристалл торында Na⁺(Cl^-) иондарының айналасында алты Cl^-(Na⁺) иондары орналасады.

Натрий хлориді NaCl кристалдарында және кристалл торында Na⁺(Cl^-) иондарының айналасында алты Cl^-(Na⁺) иондары орналасады.

Мырыш сульфиді ZnS кристалдарында және кристалл торында

Zn²⁺(S^2-) иондарының айналасында төрт S^2-(Zn²⁺) иондары орналасады.

Аттас емес иондар (Na⁺) және (Cl^-) тартылып бір-біріне жақындауға ұмтылады. Аттас иондар (Cl^-) және (Cl^-), (Na⁺) және (Na⁺) бір-бірінен тебіледі және барынша алыстауға ұмтылады.

Тартылу күші мен тебілу күші теңескенде, катиондар мен аниондар белгілі бір ретпен орналасады. Түйіндерінде иондар орналасқан иондық кристалдық торын құрайды. Ас тұзының кристалының моделі келтірілген. Модельден кристалда иондардың орналасуы жақсы көрінеді.

Оқушыларға модель салуға немесе компьютерлік модельдермен тәжірибе жасау мүмкіндігі беріледі.

Рефлексия

-не қиын болды?

-не оңай болды?

-бүгінгі сабақ бойынша бір сұрақ?

Үйге тапсырма: атом құрылысы

Саралау –оқушыларға қалай көбірек қолдау көрсетуді жоспарлайсыз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай міндет қоюды жоспарлап отырсыз?

Бағалау – оқушылардың материалды меңгеру деңгейін қалай тексеруді жоспарлайсыз?

Денсаулық және қауіпсіздік техникасының сақталуы

Дифференциация сабақтың көпшілігі үшін орта кезеңінде жүргізіледі. Үлгерімі төмен оқушыларды үлгерімі жоғары оқушылармен топ құрып, қолдау көрсетуге болады, ал барынша үлгеретіндерге метакогнитивті сұрақ қою арқылы олардың білімдерін кеңейту қажет.

Өзіндік жұмыс арқылы

Сабақ бойынша рефлексия

Сабақмақсаттары/оқумақсаттарыдұрысқойылған ба? Оқушылардыңбарлығы ОМ қолжеткіздіме?

Жеткізбесе, неліктен?

Сабақтасаралаудұрысжүргізілдіме?

Сабақтыңуақыттықкезеңдерісақталдыма?

Сабақжоспарынанқандайауытқуларболды, неліктен?

Жалпы баға

Сабақтың жақсы өткен екі аспектісі (оқыту туралы да, оқу туралы да ойланыңыз)?

1:

2:

Сабақты жақсартуға не ықпал ете алады (оқыту туралы да, оқу туралы да ойланыңыз)?

1:

2:

Сабақ барысында сынып туралы немесе жекелеген оқушылардың жетістік/қиындықтары туралы нені білдім, келесі сабақтарда неге көңіл бөлу қажет?