Минералды тыңайтқыштар. № 8 көрсетілім «Минералды тыңайтқыштар. Химия, 9 сынып, презентация.

Табиғаттағы фосфор қосылыстары

Азот және фосфор тыңайтқыштары

Практикалық жұмыс № 2 «Нитраттар және фосфаттарды анықтау»

Минералды тыңайтқыштар.

№ 8 көрсетілім "Минералды тыңайтқыштар

Сабақ мақсаты:

9.4.2.3 -минералды тыңайтқыштардың жіктелуін және олардың құрамына кіретін қоректік элементтерді атау

9.4.2.4 -азот және фосфор тыңайтқыштарының қоршаған ортаға әсерін зерделеу

Пәнге тән лексика мен терминология:

fertilizer – тыңайтқыш

nitrogen and phosphorus fertilizers - азот және фосфор тыңайтқыштары

qualitative reaction - сапалық реакция

Химиялық диктант.

1. Фосфордың аллотропиялық түр өзгерістері:-----------------------------

2. ---- фосфор улы, ------ фосфор улы емес.

3. Фосфор ------------------ элемент.

4. Фосфордың сутекпен қосылысы ------------- деп аталады.

5. Фосфор қышқылының тұздары --------------- деп аталады.

6. Фосфор ---------------------------------------------- қолданылады.

Фосфор өсімдікте оның барлық мүшелерінде кездеседі. Ол азот сияқты өсімдіктің жеміс беретін мүшесінде көп, ал қосалқы өнімде аз болады. Фосфорды өсімдік көбінесе өзінің бастапқы өсу кезеңінде аса қажет етеді. Бұл кезеңдегі фосфордың жетіспеушілігін қосымша қоректендіру есебінен толықтыруға болады деп ойлаудың пайдасы жоқ. Жалпы фосфор жетіспесе өсімдіктің сабағы мен жапырақтарының өсуі баяулайды,тұқым салмайды.

Фосфор қосылыстары:

Тыңайтқыштар түрінде өсімдікке берілетін үш элементердің (фосфор, азот, калий) ішінде фосфордың орны ерекше. Фосфор өсімдіктің дәніне жиналады, басқалары сабағы, жапырағы, тамырына жиналады. Фосфор да азот сияқты протоплазманың маңызды бөлігін түзеді, тірі организм өсіп өнуіне қатынасатын түрлі органикалық заттардың құрамында болады,тіршілік процестерінде үлкен әсер ететін-фермент, гармон, витаминдердің құрамына кіреді.

Адамға және өсімдікке пайдасы

Орта жастағы, орта салмақты адамның организмінде 1600 г фосфор (Р2О5) түрінде болады, 1400 г сүйек құрамында, 130 г дене талшығында , 12 г мида және 10 г бауырда болады.

Фосфор тыңайтқыштары егін өнімін арттырумен қатар түсімнің сапасын жақсартады (қызылшаның – қанттың, картоптың – крахмалын, мақтаның – талшықтарының беріктілігін арттырады).

Көрсетілім

нитраттар ерітіндіде тотықтырғыш қабілет көрсетпейді. Бірақ қышқыл ерітіндіде мысалы мысты (күкірт қышқылы қатысында) тотықтырады.

NaNO3 + H2SO4 + Cu =?

https://www.youtube.com/watch?v=A_RYQQxhMxk&vl=ru

Активити1:

Келесі айналымды іске асырыңыз:

кальций фосфаты ˃ кальций хлориді

Реакция теңдеуін қысқартылған иондық түрінде құрыңыз.

Активити 2:

1.Суперфосфат және қос суперфосфат формулаларын жазыңыздар.

2.Суперфосфат және күміс нитраты арасындағы реакцияның молекулалық теңдеуін жазыңыздар.

Активити 3:

62г фосфориттен неше грамм фосфор алуға болады? Бұл реакцияда неше грамм көмір тотығады?

Берілген заттардағы фосфордың массалық үлестерін есептеңдер:

Суреттен не көріп тұрсыздар?

Нитраттардың

және

фосфаттардың

қоршаған ортаға әсері

Активити 1.

Фосфор тыңайтқыштарын қолданудың бір артықшылығын және бір кемшілігін атаңдар.

Активити 2.

Биогенді элементтер - азот, фосфордың табиғи суларға түсуінен пайда болатын құбылысты атаңыздар.