Күкірт қышқылы және оның тұздары. Химия, 9 сынып, қосымша материал 1.

Қосымша 2. Дидактикалық материал.

Сұйылтылған және концентрлі күкірт қышқылының химиялық қасиеттері. Сульфаттар

Күкірт қышқылының сулы ерітіндісі қышқылдық ортаны көрсетеді.

Сұйылтылған күкірт қышқылының химиялық қасиеттері концентрлі күкірт қышқылының химиялық қасиеттерінен ерекшеленеді.

Күкірт қышқылының сулы ерітіндісінің диссоциациясы кезінде қышқылдық ортаны көрсететін сутек катионы түзіледі. Күкірт қышқылының ерітіндісі лакмус және метилоранж индикаторын қызыл түске өгертеді.

Күкірт қышқылы – екінегізді. Оның тұздары сульфаттар немесе гидросульфаттар деп аталады.

Күкірт қышқылы мен оның тұздарының ерітіндісіне барийдің тұздар ерітіндісімен реакциялары сапалық реакция болып табылады. Нәтижесінде ақ тұнба түзеді.

Басқа қышқылдармен ортақ қасиеттері

• Судағы ерітіндісі индикатордың түсін өзгертеді.
• Сұйық H₂SO₄ кернеу қатарындағы H ке дейінгі Me – әрекеттесіп, H₂ бөледі.

Zn + H₂SO₄ = ZnSO₄ + H₂ (г)

• Негіздік және амфотерлі оксидтермен әрекеттеседі.

ZnO + H₂SO₄ = ZnSO₄ + H₂O (г)

• Негіздермен:

Cu(OH)₂ + H₂SO₄ = CuSO₄ + H₂O

• Тұздармен:

CaCO₃ + H₂SO₄ = CaSO₄ + H₂O + CO₂ (г)

Өзіне ғана тән қасиеттері

• Концентрлі H₂SO₄ күшті т-т-ш қыздырғанда барлық Me-дармен( Au, Pt, Ag-дан басқа) әрекеттесіп, S, SO₂, H₂S бөледі.

Cu + 2H₂SO₄ = CuSO₄ + SO₂ (г) + 2H₂O

Cu°  → Cu⁺²

S⁺⁶  → S⁺⁴

Al, Fe металдары салқын концентрлі H₂SO₄ қышқылында пассивтеледі.

• Концентрлі H₂SO₄ сумен гидрат түзе, көп жылу бөліп, күшті әрекеттеседі.

H₂SO₄ + nH₂O → H₂SO₄ ⋅ nH₂O + Q

• H₂SO₄және оның тұздарын Ba²⁺ иондары анықтайды:

H₂SO₄ + BaCl₂ = BaSO₄ + 2HCl суда да, конц. азот қышқылында да ерімейтін ақ тұнба түзіледі.

Гигроскопиялылық – заттың қоршаған ортадан су буын жұту қабілеті. Күкірт қышқылының судағы ерітіндісі қышқыл болып саналады. Қышқылдыққа жауапты химиялық заттар су ерітіндісіндегі күкірт қышқылы молекулаларының диссоциациясынан түзілген – сутек-катиондары. Концентрлі күкірт қышқылы 96% таза қышқылдан тұрады. Бұл түссіз, майлы сұйықтық. Күкірт қышқылының күйдіргіш әсері, нәтижесінде көмірленетін органикалық заттан судың жойылуына негізделген.