Кристалл торларының түрлері, заттардың қасиеттерінің құрылысына тәуелділігі. Химия, 8 сынып, қосымша материал.
«КРИСТАЛДЫҚ ТОР ТҮРЛЕРІ» ТАҚЫРЫБЫНА ӘДІСТЕМЕЛІК КЕҢЕСТЕР
Сынып:8, 3 тоқсан
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: 8.3 В Химиялық байланыс түрлері
Сабақ барысында қатты заттарды кұрайтын бөлшектердің қатаң заңдылықпен орналасатынын рентген сәулесінің жәрдемімен зерттеп, дәлелденгендігін айтылады. Ион, атом немесе молекула күйіндегі бөлшектер кеңістікте белгілі бір қашықтықта, түйіндерде орналаса отырып, кристалл торларды құрайды. Осындай зандылықпен белгілі бір қашықтықта орналасқан кристал дардың бөлшектері кезектескен кәдімгі. торлардың құрылысын еске түсіреді. Осыдан барып «кристалл торлары» деген ат қалыптасады. Осы кристалл тордың түйінінде қандай бөлшектердің орналасуына байланысты, иондық, атомдық және Молекулалық кристалл торлар деп бөлінеді.
Иондық, атомдық және молекулалық кристалл торларына сипаттама беріледі. Көрсетілген байланыстың түрлеріне мысал келтіріледі және физикалық қасиеттеріне сипаттама беріледі.
Оқушылардың берген жауабын жүйеге келтіріп, төмендегі кестені толтырылады.
Кристалл торлардың түрлері |
| ||||
иондық | иондар | электростатыкалық | иондық | ||
атомдық | атомдар | Ковалентті (өте берік) | Ковалентті полюссіз | ||
молекулалық | молекулалар | Вандер-ваальс (әлсіз) | Ковалентті полюсті, полюссіз | ||
Төмендегі кестенің көмегімен оқушыларға заттардың физикалық қасиеті кристалл торларының түріне тәуелді екенін түсіндіріледі.
Кристалл торларының физикалық қасиеті | ||||
Кристалл торларының түрлері (заттар) | Балқу t - сы | Қайнау t - сы | Тығыздығы, г/см3 | Қасиеті |
1.Иондық NaCI NaF |
8000 9950 |
14000 15000 |
2,2 3,2 | Қатты заттар, полюсті молекулалардан тұратын сұйықтықтарда ериді. |
2.Атомдық С – алмаз Si – кремний Ge - германий |
35000 14280 9370 |
42000 26000 27000 |
3,51 2,33 5,32 |
Өте қатты. Қаттылығы жоғары. Қаттылығы орташа. |
3.Молекулалық F2 CI2 Br2 I2
HF HCI HBr HI |
-223 -100 -7,2 113,5
-114,2 -92 -87 -50,8
|
-187 -34 58,75 184,5
-99,9 -84,9 -66,7 -35,3 |
1,11 1,56 3,12 4,93
0,98 1,19 2,16 2,8 |
Газ тәрізді немесе ұшқыш заттар. ( кристалл торларының серіктігі фторға қарай төмендейді) |
Молекулалық кристалл торлы заттар қаттылығының төмендігімен, ұшқыштығымен, қайнау ж/е балқу температураларының төмендігімен ерекшеленетіндігі айтылады.
Оқушылардың білімін бір жүйеге келтіру үшін мынадай сұрақтар қоямыз:
1. Иондық молекулалық және атомдық кристал торлардың бір-бірінен айырмашылығы неде?
2. Иондық кристалл торлы заттардың физикалық қасиеттері қандай?
3. Атомдық,молекулалық кристалл торлы заттардың физикалық қасиеттері қандай?
4.Кристалл торларының әр түріне екіден мысал келтір.
Әлеуметтік желілерде бөлісіңіз:
Facebook | VK | WhatsApp | Telegram | Twitter
Қарап көріңіз 👇
Пайдалы сілтемелер:
» Туған күнге 99 тілектер жинағы: өз сөзімен, қысқаша, қарапайым туған күнге тілек
» Абай Құнанбаев барлық өлеңдер жинағын жүктеу, оқу
» Дастархан батасы: дастарханға бата беру, ас қайыру
Соңғы жаңалықтар:
» 2025 жылы Ораза және Рамазан айы қай күні басталады?
» Утиль алым мөлшерлемесі өзгермейтін болды
» Жоғары оқу орындарына құжат қабылдау қашан басталады?