Экстракорпоральды ұрықтандыру (ЭКҰ) әдісі және оның маңызы. Биология, 11 сынып, дидактикалық материал.

Ақпарат көзі: https://anamed.kz/tiki-view_blog_post.php?postId=68

Экстрокорпоральді ұрықтандыру бала көтеруден үміт үзген жанның өзіне де көмектеседі: ЭКО-ның тиімділігі және оған қалай дайындалу керек?

 Ұрықтандырудағы ең тиімді әдіс (ЭКО) экстрокорпоральді ұрықтандыру әдісі деп айтса болады, ЭКО-ны тіпті, ең тиімді мүмкіндік деп қарастыруға болады.

Аталмыш әдіс эндометриоз, аналық без патологиясы жоқ адамдар мен басқа да ауруларға, сондай-ақ жатыр түтіктерінің болмауына байланысты да қолданылады. ЭКО басқа түрлі емдеу жолдарынан нәтиже ала алмаған жұптарға да ұсынылады. Ерлі-зайыптылар ЭКО-ға қаншалықты тезірек жүгінсе, оның жетістікке жету мүмкіндігі соғұрлым жоғары болмақ, жалпы дәрігерлер бедеулікті емдеу әдістерін қолдануды бір жылдан артық асырмауға кеңес береді.

ЭКО бағдарламасы бойынша аналық безді ынталандырғаннан кейін әйел адамның аналық жасушасындағы бірнеше фолликула жетіледі. Дәрігер аналық безді (аналық безді пункциялап) тесіп, аналық жасушаны алып тастайды, олар кейін арнайы зертханалық жағдайда әйелдің күйеуінің немесе донордың ұрығымен ұрықтандырылады.

Ерлі-зайыптылардың сперматозоидтарының сапасы төмендеген кезде аналық жасушаға сперматозоид бір мәрте ғана микроиненің көмегімен енгізіледі (ИКСИ әдісі - сперматозоидтың интрацитоплазмалық инъекциясы). Бұл әдіс ер адамдарға олиго-, астено-, терато- және азооспермияның ауыр түрлерімен (ұрық шоғырлануының төмендеуімен, олардың қозғалғыштығымен, өзгерген морфологиясымен сперматозоидтар санының көбеюімен сипатталатын бұзылулар) болған кезде көмек береді. ЭКО-мен ұрықтандыруды бір әрекетінен шамамен 20-45% туылу ықтималдығы болады. Бұл әдеттегідей жүктіліктің орташа деңгейінен тіпті жоғары. ЭКО бағдарламасы бірнеше кезеңнен тұрады. Кезеңдердің әрқайсысы өзінше бір маңызды, сондықтан сіз дәрігердің барлық ұсыныстарын толық сақтай отырып, оған өте жауапкершілікпен қарағаныңыз абзал.

ЭКО бағдарламасындағы жүктіліктің ықтималдығы ерлі-зайыптылардың жасына, денсаулығының жай-күйіне, қолданылатын дәрілер мен материалдардың сапасына, алынған эмбриондардың саны мен сапасына және басқа да факторларға байланысты анықталады. ЭКО-ның бір әрекетінде сәтсіздік туындаса, бұл әдіс тиімсіз деп ойлап қалмау керек. Бедеу жұптардың 95% дерлік ЭКО-ны бірнеше рет қайтара қолданғаннан нәтиже көрген.

ЭКО-ға дайындық кезінде белгілі бір алгоритм бар, оған келесі іс-шаралар кіреді:

 Аналық бездегі және жатырдағы функционалдық өзгерістердің сипатын бағалау - аналық бездің функционалды зерттеулерінің ішіндегі ең маңыздысы - ультрадыбыстық және гормоналды бақылау, сонымен қатар базальды (тік ішек) температурасын өлшеу);

Жатыр қуысы мен жатыр түтіктерінің жай-күйін бағалау - жатыр қуысы мен жатыр түтіктерінің жай-күйін зерттеудің ең көп таралған әдісі рентгендік гистеросальпингография (ГСГ) болып табылады.

Пертубация - жатыр қуысы мен жатыр түтіктеріне газ енгізу арқылы жатыр түтіктерінің жай-күйі мен функционалды жағдайын зерттеудің қосалқы терапевтік әдісі.

Күйеу мен әйел арасындағы иммунологиялық үйлеспеушілікті анықтау керек. Жыныстық серіктестердің денсаулығы жақсы бола тұрса да, кейде жүкті болу мүмкіндігі аз болып жатады. Көбінесе әйелдің ағзасында күйеуінің сперматозидтары қарсы антиденелер (белгілі бір ақуыздар) пайда болған кезде иммунологиялық үйлесімсіздік туындап, бұл сперматозоидты қоздырғышты және аналық жасушаны ұрықтандыру қабілетін тежейді). Жұптың иммунологиялық үйлесімсіздігі басқа да бедеуліктермен біріктірілуі мүмкін, сондықтан бедеу жұптарды үйлесімділік бойынша зерттеу кешенді тексеруге енгізілген.

Несеп-жыныс жолдарының бактериологиялық және бактериоскопиялық зерттеуі - бедеулікпен, ерлер мен әйелдердегі қабыну ауруларының жиілігі 40-50%-ға жететіндіктен, барлық науқастарға инфекциялық тексеру тағайындалады.ЭКО арқылы бедеулікті емдеуде, сперматозоидты зерттеу : андрологқа қаралу мен шәуетті зерттеуді міндетті түрде талап етеді. Дәрігерге бармас бұрын және сперматозоидты талдауға дейін ерлі-зайыптылар мынадай бірнеше ережелерді сақтауы керек: 3-тен 7 күнге дейін жыныстық қатынастан аулақ болу керек (5 оңтайлы), алкоголь ішпеу керек, парда ұзақ отырмау керек, ыстық ванна қабылдамағаны жөн, дәрігерге барар алдында 2 сағат бойы зәр шығармай тұруы тиіс. Ертерек майлы және ащы тағамдар жеуге болмайды.

Емдеу тактикасын таңдау алдағы сынақтардың нәтижелеріне байланысты болады. Тесттердің толық жиынтығы мен зерттеу нәтижелерінен кейін дәрігер бағдарламаның басталу күнін белгілейді.

Егер жүктілік болмаса не істеу керек?

ЭКО-ның мұндай нәтижесіне ешкім кепілдік бере алмайды. Жүктілік болмаса прогестерон қабылдау тоқтатылады. Егер ұрық ұстамаса, етеккір бұрынғыдан қарағанда 3-5 күн кешігіп келеді. Бөлінділер қалыпты етеккірден өзгеше болуы мүмкін (әлдеқайда көп, жеңіл, қысқа немесе ұзағырақ дегендей). Егер етеккір одан кейінгі аптада да келмесе, бұл туралы дәрігерге хабарлап, АХГ-ға қан анализін қайта өткізу керек.

Жүктілік сәтті болған жағдайда не істеу керек?

Мынаған назар аударғаныңызды қалар едік, егер әдіс қанша сәтті өтіп жүкті болған кезіңізде де мәселе толығымен шешіліп кетпейді. Дені сау бала көтеріп, оны тудыру керек. Өкінішке орай, ары қарай да басқа асқынулардың пайда болу қаупі өте жоғары. Жүктіліктің ұзақтығы бедеуліктен кейін болатын жүктіліктің 20% құрайды. Тәжірибе көрсеткендей, ЭКҰ орталығының бақылауында болған жүкті әйелдерде жүктілік кезіндегі жүктілік және асқынулар жиілігі Орталықпен байланысын жоғалтқан әйелдерге қарағанда 2-4 есе төмен. Біздің отандастарымыздың психологиясының бір ерекшелігі – олар тұрғылықты жердегі дәрігерлерден жасырынуға тырысады. Бұл өте қате ұстаным. Бірақ ЭКО емі жасырын болмаса да, әдістің бірегейлігіне байланысты жергілікті дәрігерлер ЭКО-дан кейінгі жүктіліктің маңызды нюанстарын, дәрі-дәрмектерді және олардың дозаларын таңдауды білмеуі мүмкін. Сондықтан барлық жүкті болған әйелдер ЭКҰ орталығымен тығыз байланыста болғаны өте маңызды.

Бірнеше жүктілік жағдайында не істеу керек?

ЭКО әдісін қолдану арқылы жүктіліктің ықтималдығын арттыру үшін, әдетте, әйелдің жатырына бірнеше эмбриондар жіберіледі (әдетте 2-3). Кейде бұл бірнеше жүктіліктің дамуына әкелуі мүмкін. Егер жатырда екіден көп ұрық пайда болса, онда мұндай жүктілікке төтеп беру өте қиын.

Бір эмбрионның дамуын басқаларға әсер етпей тоқтату әдістері бар. Бұл операция - ұрықты азайту деп аталады және ультрадыбыстық бақылауда жасалады. Әдетте екі эмбрион қалады. Эмбриондардың азаюынан кейін жүктіліктің сәтті өту ықтималдығы үш еседен қарағанда жоғары.