Биоинформатика түсінігі. Биология, 11 сынып, презентация.

Терминдерге анықтама беріңіз немесе түсіндіріңіз

Эпигенетика, ген экспрессиясы, ДНҚ метилирленуі, гистонның деацетилирленуі, эпигеном, гистондардың модификациясы, ДНҚ транскрипциясы, ДНҚ репликациясы, биоинформатика.

Неге кейбір шылым шегетін адамдар жүз жылдан артық өмір сүреді де, ал салауатты өмір салтын ұстанатындар қатты ауыруы мүмкін?

Биоинформатика түсінігі.

О.М:11.4.4.3 биоинформатиканың ролін сипаттау.

Бағалау критерийлері:

терминдерге анықтама береді;

эпигенетикалық процестерді түсіндіреді;

адамдағы эпигенетикалық әсерді зерттейді.

https://special.theoryandpractice.ru/what-is-epigenetics

Эпигенетика: ДНҚ өзгерісінсіз мутация

«Генетика предполагает, а эпигенетика располагает».

Питер Медавар

эпигенетика туралы жалпы түсінік туралы бейнебаян (англ.):

https://www.youtube.com/watch?v=_aAhcNjmvhc

Эпигенетика — биологияда, атап айтқанда, генетика — эпигенетикалық тұқым қуалау заңдылықтарын зерттеу — ДНҚ реттілігін қозғамайтын механизмдерден туындаған гендер экспрессиясының немесе жасушаның фенотипінің өзгеруі. Эпигенетикалық өзгерістер соматикалық жасушалардың митоздық бөліністерінде сақталады, сондай-ақ келесі ұрпаққа берілуі мүмкін. Эпигенетикалық өзгерістердің мысалдары ДНҚ метилденуі және гистондардың деацетилденуі болып табылады. Эпигенома-гендердің белсенділігін реттейтін, бірақ ДНҚ бастапқы құрылымын өзгертпейтін молекулалық белгілер.

Ең алғаш«эпигенетика» терминін1942 жылы ағылшын биологы Конрад Уоддингтон қолданды.

https://www.popmech.ru/science/55168-epigenetika-mutatsii-bez-izmeneniya-dnk/

Эпигенетика механизмі

Эпигенетикалық процестер бірнеше деңгейде іске асады. Метилирлену жеке нуклеотид деңгейінде әсер етеді. Келесі деңгей-ДНҚ жіпшелерінің жинақталуына қатысатын нәруыз, гистондардың модификациясы. Бұл жинақталудан ДНҚ репликациясы мен транскрипциясының процестері де тәуелді. РНК-эпигенетика - бөлек ғылыми тармақ-РНҚ мен байланысты, соның ішінде ақпараттық РНҚ эпигенетикалық процестер зерттейді.

ДНҚ ның (мысалы, циозинді метилирлеу және гидроксиметилирлеу) немесе гистондық нәруыздың (мысалы, лизинді ацетилирлеу, лизин және аргининді метилирлеу, серинді және треонинді фосфорилирлеу, лизинді убиквитинирлеу және сумоилирлеу) ковалентті модификациясы эпигенетикалық тұқымқуалаушылықтың көптеген типтерінде орталық роль атқарады. Хроматинді ремоделирлеу барлық жағдайда тасымалданбайды және барлық эпигенетикалық тұқымқуалау хроматиннің ремоделирленуінен тұрмайды. 2019 жылы ғылыми әдебиетте эпигенетика модификациясын жасуша метаболизмімен байланыстыратын, лизиннің модификациясы пайда болды. Дегенмен жасуша немесе индивидуум фенотипі олардың гендерінің қайсысы транскрибирленетініне байланысты, тұқым қуалайтын транскрипционды жағдайы эпигенетикалық әсерге алып келуі мүмкін. Гендер экспрессиясының реттелуінің бірнеше деңгей бар.Гендердің реттелуінің әдістерінің бірі хроматиннің ремодирленуі Хроматин – бұл ДНҚ мен гистонды нәруыздардың кешені. Егер гистонның айналасына ДНҚ оралатын әдіс өзгеретін болса, онда гендер экспрессиясы да өзгереді.

Гистон құйрықтары және

олардың хроматин түзудегі ролі

https://biomolecula.ru/articles/starenie-i-dolgoletie-epigenom-raskryvaet-tainy

Эпигенетические эффекты у человека

 Жан-жақты өзгерістерді зерттеу геннің өрнегіДНҚ тізбегіндегі өзгерістерді қарастырмайды фенотип 

өзгеріссіз генотипі - бұл өз кезегінде жасушалардың гендерді қалай оқитынын көрсетеді. Эпигенетикалық өзгерістер - бұл жас, қоршаған орта, өмір салты және аурудың күйін қамтитын бірнеше факторлардың ықпалына ұшырайтын тұрақты, табиғи құбылыс. Эпигенетикалық өзгерістер әдетте тері, бауыр, ми жасушалары және т.б. ретінде соңына қарай бөлінетін жасушалардың тәсілі ретінде көрінуі мүмкін. Эпигенетикалық өзгеріс аурулардың пайда болуына әкелетін зиянды әсерге ие болуы мүмкін.

Эпигенетиктер адамның түрлі бұзылулары мен өлімге әкелетін аурулары бар эпигенетикалық белгілер ересек кезіндегі тұрақтылыққа ие, олар әлі күнге дейін өмір сүру салты мен қоршаған ортаға әсер ету арқылы динамикалық және өзгеретін деп саналады. Эпигенетикалық әсерлер эпиляцияда ғана емес, адамның өмірінің барлық кезеңінде орын алатыны айқын көрінеді. Тағы бір жаңалық - бұл эпигенетикалық өзгерістерді қалпына келтіру. Эпигенетиканың көптеген мысалдары бар, олар өмір салтының әр түрлі таңдаулары мен қоршаған ортаға әсер етуі ДНҚ белгілерін өзгертіп, денсаулық нәтижелерін анықтауда маңызды рөл атқаратындығын көрсетеді.

І топ: эпигенетикалық тұқымқуалаушылық

ІІ топ: обыр және дамудың бұзылуы.

ІІІ топ: эпигеном және қартаю

Бағалау критерийлері:

•адамның эпигенетикалық әсерлердің оң жақтарын түсіндіреді;

•адамның эпигенетикалық әсерлердің теріс жақтарын түсіндіреді;

•мысал келтіреді.

Адамның эпигенетикалық әсерлерді зерттеу

Қолданылған ресурстар

https://special.theoryandpractice.ru/what-is-epigenetics

https://www.popmech.ru/science/55168-epigenetika-mutatsii-bez-izmeneniya-dnk/

https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%AD%D0%BF%D0%B8%D0%B3%D0%B5%D0%BD%D0%B5%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0

https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B8%D0%BE%D0%B8%D0%BD%D1%84%D0%BE%D1%80%D0%BC%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0