Жергілікті экожүйедегі ағзалардың саны мен таралуын анықтауда түрлі статистикалық әдістерді қолдану. Жергілікті экожүйенің биоалуантүрлілігін анықтауда кездейсоқ іріктеу әдісінің маңызы. Биология, 11 сынып, презентация.

Іріктеу әдістерінің және олардың абиотикалық және биотикалық факторлардың өзгеруін өлшеуге қалай қолданылатынын түсіндіріңіз.

Сабақтың тақырыбы:

Сабақ мақсаттары:

жергілікті экожүйедегі ағзалардың саны мен таралуын зерттеу

жергілікті экожүйеде организмдердің көптігі мен таралуын анықтау үшін әртүрлі статистикалық әдістерді қолдану

Бағалау критерийлері

Жергілікті аймақтың экожүйесіне зерттеуді жоспарлайды және жүргізеді. Баяндама жасауда осы зерттеуге қатысты мүмкін қателіктерді бағалайды.

Экожүйе дегеніміз не?

https://www.youtube.com/watch?v=58rctRL_2g0

Экологиялық әдістер

Экожүйелердің биотикалық және абиотикалық компоненттерін зерттеу үшін бірнеше зерттеу тәсілдері бар

Экологтар қауымдастықтарды кездейсоқ іріктеу әдістерін қолдана отырып зерттейді:

қателіктерге жол бермеу

мүмкіндік әсерін азайту

өлшеулер / үлгілерді алу кезіндегі қателіктерді азайту

Шаршы және трансект іріктеулері өсімдіктер қауымдастығын және жағалауда тіршілік ететін жануарлардың популяцияларының таралуын зерттеу үшін кеңінен қолданылады.

Шаршы

Шаршылар әдетте тіктөртбұрыш пішінді болады және ағаш немесе металл жақтауларынан (мысалы, 0,25 м2, 0,5 м2, 1,0 м2) құрастырылады.

Аумақтағы түрлерді анықтау үшін түрлі тәсілдер қолданылады:

Популяция түрлерінің тығыздығы (бір шаршы метрге шаққандағы жеке даралар саны) кездейсоқ орналастырылған шаршыда барлық жеке дараларды санау және орташа мәнді есептеу арқылы жүзеге асырылады.

Жамылғы пайызы субъективті түрде әртүрлі түрлердің бөлінген шаршыларда орналасу дәрежесін бағалау арқылы анықталады.

Түрдің жиілігі бөлінген шаршылар мен нүктелі шаршылар көмегімен анықталады.

Шаршы

Популяцияның тығыздығын анықтауға арналған шаршы

Тор көздеріне бөлінген шаршы жамылғы % анықтауға арналған

Түрлердің таралуын зерттеу үшін ағаштан немесе металдан жасалған шаршы жақтаулары қолданылады.

Кездейсоқ іріктеу әдісі

Іріктеудің әртүрлі әдістерімен алынған нәтижелердің сенімділігі кездейсоқ іріктеу әдістерін қабылдауға байланысты.

Кездейсоқ іріктеу арқылы жылжудың алдын-алу стратегиялары бірқатар тәсілдерді қолданады - олар тордың көмегімен кездейсоқ іріктеуді қамтиды

Тор торланған жердің осін қалыптастыру үшін бір-біріне дұрыс бұрыштарда таспа салу арқылы жасалады

Кездейсоқ сандардың жұптары шаршылардың орналасуында координаталарды көрсету үшін қолданылады.

Трансект

Трансект - бұл жүйелі таңдау жүргізілетін арқан/жіп немесе өлшеуіш таспамен жасалған сызық.

Трансект - экологиялық жағдай өзгерген сайын түрлердің бір мекендейтін жерінен екіншісіне ауысатын аумақтарынан іріктеу үшін пайдалы.

Сызықтық трансект - бұл таспаға / арқанға қатысты түйіскен барлық іріктемелер жазылады.

Ең жиі қолданылатын таспалық трансект - бұл зерттеу аймағында таспаны төсеу және таспаның бойымен тұрақты аралықпен орналастырылған шаршылар көмегімен популяцияны іріктеуге бағытталған.

Өсімдіктердің популяциясын бағалау

Популяция тығыздығы - шаршының белгілі бір аймағындағы өсімдіктер саны (м2)

Жамылғы пайызын қамту - өсімдіктер қанша шаршы аумақты алып жатуы

Шаршы

Жиілік - өсімдік әр шаршыда қаншалықты жиі кездеседі?

Жиілік пайызы

Жиілік пайызын табыңыз

Шаршылардағы гүлдердің санын есептеңіз

15 (бір шаршыда 2 гүл бар екенін ескеріңіз)

Жалпы шаршылардың санын санаңыз

36

Пайызды есептеңіз

15 / 36x100 = 42%

Жамылғы пайызы

Жамылғы пайызын табыңыз

Барлық шаршыларды санаңыз

Енді кіші бөліктерді біріктіріп, толық шаршы жасаңыз

Жамылғы пайызын есептеңіз

1 м

1 м

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

12

12

13

13

16

15

14

15

14

16

17

17

18

18

19

19

20

20

21

21

22

22

23

24

23

24

Популяцияның тығыздығын есептеңіз

Х түрлерінің популяциялық тығыздығы қандай?

Y түрлерінің популяциялық тығыздығы қандай?

Z түрлерінің популяциялық тығыздығы қандай?

Шаршы 1= 0.5м2

Трансект

Трансект - зерттеудің сапалық және сандық сипатына, қажетті дәлдігіне, тіршілік етіп жатқан организмдердің ерекшелігіне, зерттелетін территорияның көлеміне, уақыттың азды-көптігіне байланысты. Шағын қашықтықтарда сызықты трансектаны салып, сызық бойындағы әрбір өсімдікті жазуға болады. Ал үлкен көлемдегі учаскелерді зерттеу кезінде әр бір метр немесе басқа белгілі бір өлшемдегі түрлерді жазып отыру керек.

Сызықты трансекта

Бұл әдісті біртектес аумақтарда да қолдануға болады. Алайда, іс жүзінде сызықты трансекта әдісін зерттелетін аумақтағы бір популяциялардың басқа тіршілік ортасы мен популяцияларға ауысқан жерлерінде қолданады. Екі қазық арасында жер бетімен тартылған жіп трансекта бағытың көрсетеді. Сөйтіп тек трансекта сызығы бойындағы организмдер ғана жиналады.

Таспалы трансекта

Таспалы трансекта әдісі бойынша зерттелетін тіршілік ету ортасы бойымен бір-бірінен 0,5 м немесе 1,0 м ара қашықтықта болатын екі сызықта трансекта тартылады. Есеп осы екі сызық oртасында жүргізіледі.

Сәйкестендіру

Әр анықтаманы дұрыс терминмен сәйкестендіріңіз.

Сұрақ

Мектептің экожүйесінде орманға қарағанда көбірек өсімдік түрлері бар немесе жоғын анықтау үшін қандай әдісті қолданғаныңызды сипаттаңыз.

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….………………………….…[5 балл]

Рефлексия

• Жаңа сабақта не білдік?

• Сабақта не қызықты болды?

• Сабақ барысында сіз нені өзгертер едіңіз?