Рекомбинантты дезоксирибонуклейн қышқылының қолданылуы. «Клондау» түсінігі. Биология, 11 сынып, презентация.

Біз болашақта ауруларды қалай емдейміз?

Медицина салалары

Фармакогенетика

Гендік терапия

Регенеративті медицина

Фармакогенетика, фармакогеномик

Бұл жаңа салалар фармакология (дәрілер туралы ғылым) және геномиканың (жаңа гендерді зерттеу) басты мақсаты:

тиімді, қауіпсіз дәрілерді жасап шығару және оларды адамның генетикалық құрылымына сәйкес етіп жасау.

Мысалы:

Жадыра өзін жақсы сезінбеді.

Сондықтан ол Сания дерігерге барды.

Дәрігер Сания Жадыраны қарап болып, оның жақсы болып кетуі үшін антибиотиктер қажет деп шешеді.

Антибиотиктердің көп түрі бар, соның қайсысы Жадыраға жақсы әсер ететінін білу үшін дәрігер Сания зерттеулер жүргізу қажет.

Дәрігер Сания фармакогеномика немесе фармакогенетиканы қолдана отырып, Жадыраның ДНҚ қандай антибиотик әсер ететінін анықтай алады.

Бәріне бір дәрі әсер ете бермейді

Есіңізге түсіріңізші, Сізге әсер етпейтін қандай дәрі болды?

Гендік терапия

Гендік терапия – бұл адамның жасушасына немесе ұлпасына геннің енгізілуі арқылы ауруларды және тұқымқуалайтын ауруларды емдеуге бағытталған сала.

-

Регенеративті медицина

Регенеративті медицина жасушаның, ұлпаның немесе мүшенің қайта қалпына келуіне, алмастырылуына жауап береді. Бұл жерде гендік терапия, трансплантация, ұлпалық инженерия комплексте бірлесе жұмыс жасайды.

Human Embryonic Stem Cells Source: Public Library of Science (via Wikimedia Commons) under a Creative Commons Attribution 2.5 license

Бағаналы жасушалар

Ұрықтық бағаналы жасушалар – дамып келе жатқан ұрықта сараланады.

Ересек адамдағы бағаналы жасушалар – олар тек ағзаның қайта қалпына келуіне әсер ете алады.

Күндікбаудағы бағаналы жасушалар – олар кіндікбауда болады және ересек адамдағы бағаналы жасушалардың қызметін атқарады.

Human Embryonic Stem Cells Source: Public Library of Science (via Wikimedia Commons) under a Creative Commons Attribution 2.5 license

Регенеративті медицинаның қолданылуы

Сүйектің қызыл кемігін трансплантациялауда;

Сабақтың тақырыбы

Рекомбинантты дезоксирибонуклейн қышқылының қолданылуы. «Клондау» түсінігі

Сабақтың мақсаты:

Рекомбинантты ДНҚ медицинада қолданылумен танысу

Рекомбинантты ДНҚ алудың жолын білу үшін, қағазбен жүргізілетін практикалық жұмысты орындау;

Оқу мақсаты

Рекомбинантты дезоксирибонуклейн қышқылын алудың жолын түсіндіру

Практикалық жұмыс

Р53 гені

Құрал-жабдықтар:

Плазмид, Лента, Р53 ген, Маркер, Ферменттер, Қайшы

Жұмыс барысы:

1.Плазмид бар таратпа қағазды алып екі тізбекті ДНҚ құрастырып шығыңыз.

2.Екі шетін желімдеңіз (клейлеңіз).

3.Дөңгелек плазмидте сыртта тұрған жағындағы азотты негізер анық көрініп тұрғанын қадағалаңыз.

4.Енді 17-ші хромосоманы құрастырып шығыңыз. Ол үшін р53 генін қолданыңыз. Бірінші р53 қиып шығыңыз, сосын берілген реттілікті сақтап отырып, бір-бірімен желімдеп шығыңыз.

Клондау

Клондау(грек. clon – ұрпақ, бұтақ) – организмдерді жыныссыз жолмен көбейту арқылы сол организмдерге ұқсас ұрпақтар алу.

ДНҚ фрагменттерін клондау

ДНҚ фрагменттерін Клондау оның бір ғана молекуласынан көптеген молекулаларды алуға мүмкіндік береді. ДНҚ тізбегі, негізінен, бактерияларда клондалады. 

Рефлексия

Мен жасай аламын ....

Мен білдім ....

Маған қиын болды ....