Харди-Вайнбергтің генетикалық тепе-теңдік заңы. Биология, 11 сынып, презентация.

Оқу мақсаты:

Харди-Вайнбергтің генетикалық

тепе-теңдік заңын түсіндіру

11 сынып

Бағалау критерийлері:

Популяциялық генетика ұғымының мағынасын ашу

Харди-Вайнберг заңы

Харди-Вайнберг заңын қолдана отырып есептеулер жасау

Харди Вайнберг теориясын сынау кезінде қолданылатын бес шартты (гендердің жиілігіне әсер ететін факторлар) атап шығу және түсіндіру

Популяциядағы гендер жиілігін анықтауда Харди-Вайнберг заңын қолдану мәселелері

Терминдер сөздігі

Аллельдердің жиілігіне әсер ететін факторлар

Мутация - ген немесе қоршаған орта

Көші-қон - эмиграция, иммиграция

  Генетикалық дрейф

Кездейсоқ емес жұптау

  Іріктеу және табиғи сұрыптау

тұрақтандыру,

дизруптивті,

бағыттаушы

Гендік қор

Популяциядағы гендердің кездейсоқ таралуы

Гендік мутация

ДНҚ ның өзгеруі. Бұл жеке ағзаның өз ұрпағына бере алатын өзгерісін тұудыруы мүмкін. Уақыт өте келе бұл өзгеріс популяциядағы гендердің жиілігінің өзгеруіне алып келеді.

Гендік ағын Ашық түсті аллаль жасыл түсті

аллельдерге карай орын ауыстырады

Аллельдердің физикалық ағыны

-иммиграция - аллельдердің популяцияға келуі (қосылу)

- эмиграция - аллельдердің популяциядан шығуы (жоғалу)

Генетикалық дрейф

Гендік қордағы белгілі бір гендер тобы жағымды факторларға қарай орын ауыстырады

Кездейсоқ емес шағылысу

Тек жекелеген ағзалар ғана жұптаса алады

гендік қор осы ағзалардың арқасында көптеген

ұрпақтарын шығара алады

Эволюциялық әсерлер

- популяция генофондында аллельдер аз

- эволюциялық өзгерістерге бейімділік төмен

- Жойылып кету мүмкіндігі жоғары

Сұрыпталу

Қозғаушы Тұрақтандырушы Дизруптивті

Не үшін сұрыпталады?

Фенотип популяциядағы аллельдердің генотипін өзгерту үшін таңдалады

Хард-Вайнберг принципі

Харди-Вайнберг заңы түрлі болжамға негізделген.Олардың не екенін анықтау үшін жоғарыдағы суретерді қолданыңыз.

Харди-Вайнберг формуласын қолданудың шарты

Популяциялар мөлшерінің көп болуы

Панмиксия (еркін шағылысу).

Жаңа мутациялардың пайда болмауы

Миграция, яғни, бөтен көршілес популяцияның даралары келіп қосылмауы керек.

Аллельдік жиілікті болжау

-Сіз бір аллельдің жиілігін басқа аллельдердің жиілігі арқылы есептей аласыз

-Доминантты = p және рецессивті= q

-Мысалы, қызыл (R) және ақ (w) гүлдер

p + q = 1

Генотиптің жиілігін болжау

p 2 + 2pq +q 2 = 1

- Егер сіз басқа генотиптердің жиілігін білсеңіз белгілі бір генотиптің жиілігін есептей аласыз

P 2 = гомозиготалы доминантты

2pq = гетерозиготалы

q 2 = гомозиготалы рецессивті

Мысалы, қызыл (R) және ақ (w) гүлдер

Оқушыларды екі топқа бөлу

Тапсырмалар:

1.Егер популяциядағы 200 адамның 98-і рецессивті фенотипті болса, онда бұл популяцияның қанша пайызы гетерозиготалар болады?

2.Тышқандарда сұр аң терісіне қарағанда қоңыр түсі басымдылық көрсетеді. Егер сізде 200 тышқанның 168 қоңыр тышқандар болса Гомозиготалы доминанттардың,гетерозиготалары және гомозиготалы рецессивтіліктің болжамды жиілігі қандай?

3.Егер популяцияның 81% -ы гомозиготалы рецессивті болса доминатты гомозиготалы ,гетерозиготалы дарақтардың жиілігін анықтаңыз. Доминатты және рецессивті дарақтардың жиілігін анықтаңыз

4.Егер популяцияның 51% -ы кем дегенде бір рецессивті аллельдің бір данасын алып жүрсе, популяцияның басым фенотипін білдіретін дарақтардың болжамды жиілігі қандай?

5.Егер Африка халқының 9% -ында ауру жасушалық анемияның (сс) ауыр түрі туылса, онда халықтың қанша пайызы безгекке қарсы болады, өйткені олар орақ клеткалары үшін гетерозиготалы (Ss) болады?

Жауаптар:

98/200 = (q2) 0.49 = q2 0.7 = q p + q = 1 p = 1 – 0.7 p = 0.3 2pq = 2(0.3)(0.7) = 0.42 = 42% гетерозиготалы

200 тышқан 168 = қоңыр= p2 + 2pq 32/200 = grey fur = q2 0.16 = q2 0.4 = q p = 0.6 (p + q = 1) p2 = 0.36 = 36% 2pq = 0.48 = 48% q2 = 0.16 = 16%

q2 = 0.81 q = 0.9 p = 0.1 p2 = 0.01 2pq = 0.18

51% = 2pq + q2 49% = 0.49 = p2 0.7 = p 0.3 = q p2 + 2pq = 0.49 + 0.42 = 0.91 доминаттты фенотип

q2 = 9% q2 = 0.09 q = 0.3 p = 0.7 2pq = 2(0.3)(0.7) = 0.42 = 42%

Үйге тапсырма: Презентацияны қайталап оқып,Харди-Вайнберг заңы

формуласына арналған есептер шығарыңыз

https://pandia.ru/text/80/413/2007.php