Трофикалық деңгейлер. Қарым-қатынас типтері. Биология, 11 сынып, дидактикалық материал.

Қосымша 3

Қоректік тізбектегі энергия мен биомасса алмасуы.

«Математика».

Биомассаның бір трофикалық деңгейден екінші деңгейге ауысуы зат пен энергияның көп жоғалуымен байланысты. Егер сіз биомассаның құрылымын және табиғи қауымдастықтың энергиясын графикалық түрде бейнелейтін болсаңыз, онда сіз экологиялық пирамидаға ие бола аласыз.

Сандар пирамидасы әр трофикалық деңгейде ағзалардың санын көрсетеді. Бұл шамадан тыс деңгейге өткенде сөзсіз азаяды, ал табиғи биогеоценоздардың қоректік тізбегіндегі трофикалық деңгейлер саны 6 -7-ден аспайды.Неліктен мұндай заңдылық байқалады?

Биомасса құрамындағы энергияның 10% аспайтын төменде орналасқан трофикалық деңгейден ,жоғарыдағы деңгейге беріліп отыратыны есептелген.

Бұл заңдылық экологиялық пирамида ережелері деп аталады. Сонымен, адам денесінің 1 кг-ын қалыптастыру үшін, 10 кг шортан жеу қажет, ал шортанға 100 кг ұсақ жыртқыш балық қажет, ол өз кезегінде 1000 кг жыртқыш емес балықты қажет етеді. Бұл балықтарға 10000 кг зоопланктон қажет, ал ақырында 100 000 кг фитопланктон қажет болады. Мұндай пирамида экологиялық биомасса пирамида деп аталады.Сандық пирамидалардан және биомассаның пирамидаларынан басқа, әр трофикалық деңгейдегі тағамның энергия мөлшерін көрсететін энергия пирамидасы бар.Жер үсті экожүйелерінде қолда бар энергия мөлшерінің азаюы, әдетте, әр трофикалық деңгейде биомассаның және организмдер санының азаюымен қатар жүреді. Осындай үлкен энергия шығындарынан қоректік тізбектер ұзақ бола алмайды.