Электромагниттік және дыбыс толқындарының адам ағзасына әсері. Биология, 11 сынып, презентация.

Сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаты

12.4.5.3 - электромагниттік және дыбыс толқындарының адам ағзасына әсерін түсіндіру

Сабақ мақсаттары

• адамның есту мүшелері арқылы өтетін дыбыс толқындарын сипаттау;

• электромагнитті толқындардың адам ағзасына әсерін түсіндіру;

«Толқын жаттығуы»

https://www.youtube.com/watch?v=kOkv8ynpppk

әуендә тыңдап, жаттығу жасаңыз

Дыбыс және есту

Дыбыс деген не?

Дыбыс естілетін нәрсе ретінде анықталған. Бұл толқын, бұл орта арқылы өтетін, әсіресе адамның құлағы қабылдайтын жиіліктер диапазонында өтетін бірқатар тербелістер. Дыбыс тасымалдағыштардың көптеген түрлері арқылы жүре алады, мысалы: газдар, сұйықтықтар және қатты заттар

Есту дегеніміз не?

Химиялық өзара әрекеттесуге негізделген иіс пен дәм сезімдерінен айырмашылығы, есту - бұл құлақ ішіне кіретін дыбыстық толқындарды ми түсінетін электрлік сигналға айналдыратын механикалық процесс.

Есту процесі дыбыстан басталады. Заттар дірілдеген кезде дыбыс шығарады. Бұл қатты, сұйық немесе газ тәрізді нәрсе арқылы болуы мүмкін. Адамдар көбінесе ауа арқылы өтетін дыбысты естиді.

Сіз қалай естисіз?

Дыбысты әуе арқылы есту үшін үш нәрсе орындалуы керек.

Біріншісі, дыбыс құлақтың есту бөлігіне бағытталуы керек.

Екіншіден, құлақ ауа қысымының ауытқуын сезінуі керек.

Үшіншіден, тербелістерді ми түсінетін электрлік сигналдарға аудару керек.

Құлақ қалқаны немесе құлақтың сыртқы / көрінетін бөлігі

Құлақ қалқаны дыбыстық толқындарды ұстайды. Адамдарда құлақ қалқаны алға бағытталған. Бұл дыбыстың қайдан келетінін анықтауға көмектеседі. Дыбыс толқындарының құлақ қалқанына қалай келіп соғатыны арқылы дыбыстың бағытын анықтайды. Ми дыбыстық сондай әлсіз әсерін ажырата алады және дыбыстың қайдан шыққанын анықтай алады.

Ортаңғы құлақ

Дыбыс толқыны құлаққа кіргеннен кейін, ол есту жолы (түтігі) арқылы жүреді. Есту жолының соңында – дабыл жарғағы бар. Дабыл жарғағы - бұл есту түтігі мен ортаңғы құлақтың арасында орналасқан жұқа, конус тәрізді терінің бөлігі. Ортаңғы құлақ Евстахиев түтігімен байланысқан және құлақтың екі жағындағы қысым теңдестіріледі. Ауа қысымының өзгеруі бадыл жарғағын қозғалтады.

Ортаңғы құлақ

Есту сүйектері -балғашық, төс және үзеңгі. Дабыл жарғағы есту сүйектеріне дыбыс толқындарын өткізу арқылы оларды қозғалысқа келтіреді, олар өз кезегінде сопақша терезедегі ұлулы денеге қосылады. Ұлулы дене сұйықтықпен толтырылған. сұйықтыққа итеріледі. Дабыл жарғағының тербелісі алдымен үш сүйекке, содан соң ішкі құлаққа беріледі. Ортаңғы құлақ қуысындағы қысым атмосфера қысымымен бірдей. Қысым кенеттен төмендеп немесе жоғарылап кетсе, құлақ бітеліп уақытша естімей қалады (әсіресе бұл ұшқанда байқалады). Мұндай жағдайда жиі-жиі жұтыну керек. Адам жұтынғанда ортаңғы құлақ қуысындағы қысым теңестіріледі.

Ұлулы дене

Ортаңғы құлақ – дабыл қуысынан, есту сүйекшелерінен (балғашық, төс, үзеңгі) және есту түтікшесінен (евстахиев түтігі) тұрады. Ортаңғы құлақтың артқы жағында 2 тесік (кіреберіс және ұлулы дене) бар. Бұл тесіктер ортаңғы құлақ пен ішкі құлақты бір-бірімен байланыстырып тұрады. Ортаңғы құлақтағы үш сүйек (төс, балғашық, үзеңгі) бір-бірімен буын арқылы байланысқан және олар дабыл жарғағын ішкі құлақпен байланыстырып тұрады. Ортаңғы құлақтағы дыбыс түтігінің ұзындығы 3,5 см және ол жұтқыншақпен байланысып жатады. Сондықтан да, ортаңғы құлақ қуысында үнемі атмосфералық ауа болады.

Ішкі құлақтың немесе шытырманның (лабиринт) құрылысы күрделі болып келеді. Оның ішкі жағында орналасқан жарғақты түтікшелердің ішінде эндолимфа сұйықтығы болады, оны кейде жарғақты шытырман деп те атайды. Оның сыртын сүйекті шытырман қоршап тұрады. Жарғақты шытырман мен сүйекті шытырманның арасын перилимфа сұйықтығы толтырып жатады.

Кохлеарлы канал

Таза тон - синус толқынымен құрылған - Амплитудасы (p) - толқынның жоғары және төмен шыңдары арасындағы қысым айырмашылығы.

Электромагниттік толқындар немесе ЭМ толқындары - бұл электр өрісі мен магнит өрісі арасындағы тербелістер нәтижесінде пайда болатын толқындар. Басқаша айтқанда, ЭМ толқындары тербелмелі магнит және электр өрістерінен тұрады.

«ЭМ толқындарын қолдану және қауіптілігі»

БФҚ (барлық факторларды қарастырыңыз)

Заттағы электромагниттік (ЭМ) толқынның әрекеті оның жиілігіне байланысты. Электромагниттік спектрдегі әр түрлі топтардың мінез-құлқы оларды қолдану ауқымына қолайлы етеді. Жиіліктің жоғарылауымен EM толқындары біртіндеп қауіпті бола бастайды

Бізге айтыныз

Оқушылар сабақтың негізгі идеясын түсіндіретін дыбыс жазады

БФҚ (барлық факторларды қарастырыңыз)

Заттағы электромагниттік (ЭМ) толқынның әрекеті оның жиілігіне байланысты. Электромагниттік спектрдегі әр түрлі топтардың мінез-құлқы оларды қолдану ауқымына қолайлы етеді. Жиіліктің жоғарылауымен EM толқындары біртіндеп қауіпті бола бастайды