Адам геномдық ДНК- ын секвенерлеу. Биология, 11 сынып, дидактикалық материал.

Химиялық және ферментативті секвенирлеу, просеквенерлеу,синтез арқылы секвенерлеу әдістері

Химиялық және ферментативті секвенирлеу,просеквенерлеу,синтез арқылы секвенерлеу әдістері Секвенирлеу (ағылш. sequence - "бірізділік") - бұл ДНҚ молекуласындағы нуклеотид тердің тізбегін анақтауға мүмкіндік беретін әдістердің жалпы атауы.ДНҚ секвенирлеудің екі негізгі әдісі бар: химиялық және ферментативті.

Химиялық әдіс немесе Максам Гилберт бойынша химиялық әддістің негізінде ДНҚ-наң қылқан учаскалерін химиялық әсермен ыдырату жатыр.Тек бір- біріне қарай жүреді (3'немесе 5'). Реагенттің концентрациясы мен әсер ету ұзақтығы тек бір үлгідегі (Ц; Ц+Т; Г; Г+А) нуклеотид тер модификацияланатындай етіп таңдаллоды.учаскалер бойынша бөлу агарозды ісі 1976 жилы Аллан Максам және Уолтер Гилберт әзірлеген. гельде электрофорез көмегімен жүргізіледі.

Ферментативті әдіс (сендай-ақ тізбекті үзу немесе дидезоксисеквенирлеу әдісі) 1977 жилы Фредерик Сэнгер жасаған. Мәні дидезоксинуклеотидті қосу жолымен берілген негізде синтезді тоқтатумен зерттелетін ДНҚ тізбегін синтездеуден тұрады. Бірнеше кезеңде жүріп жатыр: Праймері бар ДНҚ учаскесін гибридизациялау-жасанды құрылған тізбектілігі, бастапқы ДНҚ кейбір бөлігі комплементарлық; ДНҚ ферментативті синтезі; Денатурация нәтижесінде праймері бар әртүрлі ұзындықтағы олигонуклеотидті тізбектер түзіледі; Полиакриламидті гелдегі Электрофорез.

Полиакриламидті гелдегі Электрофорез.Соңғы 20 жылда Сэнгер әдісі бойынша автоматтандырылған секвенирлеу босым. Медицинада секвенирлеуді дамыту пациенттердің жеке айырмашылықтарын ескеретін және медициналық көмектің сапасын жақсартуға мүмкіндік беретін дербес медицина дәуірінің басталуы.Қазіргі уақытта ДНҚ-на секвенирлеу әдістері де бар. Барлық осындай технологиялар интерактивті циклдық ферментативті реакциялар кезінде ДНК-чиптерді секвенирлеуге негізделеді,одна әрі алынған ақпаратты иллюстрация түрінде жинайды. Алынған деректердің көмегімен ДНҚ реттілігі қалпына келтіріледі. Бұл әдістердің артықшылығы-олар бір мезгілде бірнеше ДНҚ учаскалерін оқи аллоды.

Соңғы онжылдықта ДНҚ секвенирленуі тар облистан айналды, хонда ғалымдардың аз ғана сана балды, ең қарқынды дамып кале жатқан технологиялардың біріне айналды. Өнімділіктің өсуі мен құннаң төмендеуі Мура Заңын басып озып, нарықтағы үлкен бәсекалестік пен үлкен сұранас салдарынан даму әрі қарай да жоғары қарқынмен жүретін болады. Сонамен қатар, секвенирлеудің дамуы биоинформатика мен биологияна түбегейлі өзгертті және біртіндеп медицинана түбегейлі өзгертеді.

Секвенирлеудің ең танамал әдістерінің бірі ағылшын биофизик Фредерик Сэнгерин химия бойынша бірден екі Нобель сыйлығын алған, әлемдік ғылым тарихындағы жалғыз ғалымға (1958 және 1980 жылдары) өзінің пайда болуымен міндетті. Бірінші сыйлық белоктардың, әсіресе инсулин құрылымдарын орнатқана үшін, ал екінші сыйлық оған нуклеин қышқылдарынаң бастапқы реттілігін анақтау әдістерін әзірлегені үшін берілді.