Белгілердің тұқымқуалауының нақтылығын талдауда статистикалық әдістер. Биология, 11 сынып, дидактикалық материал.

Қосымша 2

Бақылау есептері

• Қара тұқымды бұршақ өсімдігінен өсіп шыққан өсімдікті ақ тұқымды өсімдікпен будандастырғанда 176 қара және 180 ақ тұқым алынған. Аталық-аналық өсімдіктердің генотиптерін және Х²-ті анықтаңдар.
• Тұқымы сары, тегіс екі бұршақ өсімдігін будандастырғанда 264 сары тегіс, 61 сары бұдыр, 78 жасыл тегіс және 29 жасыл бұдыр тұқымдар алынған. Тұқымдардың фенотиптік ажырауы будандас- тырудың қандай типіне сай келеді?
• Егер 2-есепте берілген сары бұдыр тұқымның саны 2 есе кем, ал жасыл тұқымның саны 2 есе артық болса, онда жасалған қорытьпідылар өзгере ме?
• Бидайда некроз (тірі организм үлпасының шіріп бұзылуы) екі доминантты комплементарлық гендердің — Не₁ және Не₂ әсерінен болады. Екі жаздық бидайдың сортын будандастырғанда 175 некроздық және 128 қалыпты бидайлар алынған. Х₂ әдісі арқылы белгілердің осы ажырау қатынасы теориялық күтілуге сай келетінін анықтаңдар.

А.Сартаев Жалпы биология есептері мен тапсырмалары 82-83 беттер

 χ² әдісі (жауаптары )

Хи-квадрат әдісі

•  Қара тұқымдьі өсімдік А гені бойынша гетерозигота. Егер гетерозигота болмаса, алынған тұқымның бәрі қара болар еді. Мұндай шағылыстыру талдаушы деп аталады.

Аа х аа = ІАа : Іаа

кара ақ фенотипі 1: 1 ■ X² = 130.

 Сонда 0,50 > Р > 0,25.

•  Фенотиптердің сандық қатынаста ажырауы дигетерозигота АаВЬ екенін көрсетеді. АаВЬ — 3 : 3 : 3 : 1 • X² = 7,01, сонда 0,1 > Р > 0,05.
•  Ия, өзгереді. Мұнда Х₂ = 8,48, ыктималдығы — 0,05.
•  X² = 0,34, сонда 0,75 > Р > 0,50.

Қосымша 3

Критерий хи-квадрат( тапсырмалар):

Теңсіздік: x2 = ∑ (O - E) 2 / E

Сұрақ 1. Құмтышқан жүнінің қара түсі В, ал қоңыр түсі -b деп белгіленді. Екі гетерозиготалы құмтышқандарды будандастырғанда 29 қара жүнді 7 қоңыр түсті құмтышқандар алынды.

Бұл үшін нөлдік гипотезаны қалыптастырыңыз, нөлдік гипотезаны зерттеу үшін будандастырып, хи- квадратка сынақ жүргізіңіз.

Нөлдік гипотеза: _________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Будандастыру

Тест хи-квадрат

Жауап: ________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Сұрақ 2. Сары бұршақ А, ал жасыл бұршақ а деп белгіленді. Бұршақтың тегіс болуы- В, кедір бұдыр болуы –b деп белгіленді. Екі дигетерозиготалы бұршақ өсімдіктерін будандару нәтижесінде 34 жасыл тегіс, 18 жасыл кедір бұдыр, 15 сары тегіс және 3 сары кедір бұдыр бұршақ алынды.

Бұл үшін нөлдік гипотезаны қалыптастырыңыз, нөлдік гипотезаны зерттеу үшін будандастырып, хи- квадратка сынақ жүргізіңіз.

 Нөлдік гипотеза: ____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Будандастыру:

Тест хи-квадрат

Жауап:_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Хи-квадрат критерийлері (жауабы):

Уравнение: x2 = ∑ (O - E) 2 / E

Вопрос 1 -Черный цвет меха у песчанок обозначено B, а коричневый цвет меха -b. В результате скрещивания двух гетерозиготных песчанок было получено 29 песчанок с черным мехом и 7 песчанок с коричневым покрытием.

Сформулируйте нулевую гипотезу для этого, покажите скрещивание и проведите тест хи-квадрат, чтобы исследовать нулевую гипотезу.

Нулевая гипотеза: потомство песчанок будут отображаться в ожидаемом соотношении 3: 1, так как соответствует моногибридному скрещиванию между гетерозиготными родителями, и любая разница будет случайной.

Скрещивание

Тест хи-квадрат

Ответ: P находится между 0,25 и 0,50, что выше критического значения 0,05, поэтому нулевая гипотеза принимается, и любое различие происходит из-за случайности.

Вопрос 2. Желтый горошек обозначен А, а зеленый горошек - а. Гладкость горошины обозначается B, морщинистоcnm –b. В скрещивании двух дигетерозиготных растений гороха было получено 34 зеленых гладких, 18 зеленых морщинистых, 15 желтых гладких и 3 желтых морщинистых гороха. Сформулируйте нулевую гипотезу для этого, покажите скрещивание и проведите тест хи-квадрат, чтобы исследовать нулевую гипотезу.

Нулевая гипотеза: потомство между горохами будет следовать ожидаемому соотношению 9: 3: 3: 1 в соответствии с дигибридным скрещиванием между двумя дигетерозиготными родителями, и любая разница будет случайной.

Скрещивание:

Тест хи-квадрат

Ответ: P находится между 0,25 и 0,50, что выше критического значения 0,05, поэтому нулевая гипотеза принимается, и любое различие происходит из-за случайности