Гормоналды сигналдардың мембрана рецепторлары арқылы берілуі. Биология, 11 сынып, дидактикалық материал.

1 (i) Адреналин гормонының гомеостазға әсерін кестеге толтырыңыз

	Бауыр	Жүрек	Тері	Өкпе
Адреналин

[2]

(ii) 5.1 графикті пайдаланып, адреналин гормонының қанда глюкоза мөлшерін арттыруға әсер ету механизмін сипаттаңыз

5.1 график

_________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ [4]

Адреналин ағзада бірнеше эффектіні тудырады, солардың бірі – жүрек соғуы жиілігінің артуы.

(а) Адреналин гормонын бөлетін безді атаңыз ......................................................................................... [1]

(b) Ағзаның мобилділігі үшін қандағы глюкозаның концентрациясының жоғарылауы қажет болады.

3.1 суретте адреналин гормонының қанда глюкоза мөлшерін арттыруға әсер ету механизмі сызба түрінде ұсынылған.

3.1 сурет

Адреналин гормонының қандағы глюкоза мөлшерін арттыру механизмін «Адреналин» гормонынан бастап, суреттегі X, Y, Z, W заттарын атай отырып, реттілікпен толық сипаттаңыз.

..............................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................ [4]

(i)

(ii)

Бауыр - Гликогеннің мөлшері азаяды, глюкозаға ыдырайды.

Жүрек - Жүрек соғысы жиілейді, артады.

Тері - Тер көп бөлінеді.

Өкпе - Кеңейеді / үлкейеді

Көмірсуларды тұтыну қандағы глюкоза мөлшерін арттырады.

Ұйқы безінен бөлінген инсулин гормоны әсерінен қандағы глюкоза дене жасушаларына өтіп, қандағы глюкоза мөлшері төмендейді.

Қан құрамында глюкоза концентрациясы төмендеген кезде, сондай-ақ жүйке қозған кезде және кенеттен күтпеген ауыр жағдай болған кезде бүйрекүсті безінің милы қабатында адреналиннің секрециясы артады.

Адреналин гормоны қанға, кейін қаннан бұлшықет, бауыр жасушалары мембранасындағы арнайы рецепторларға әсер етеді.

Рецепторлар G-нәруыздардың көмегімен аденилатциклаза ферментімен байланысады.

Гормон-рецептор кешені аденилатциклаза ферментін белсендіріп, АТФ-ті цАМФ-ке дейін ыдыратады.

цАМФ күрделі реакция тізбегі арқылы алдымен белсенді емес протеинкиназаны, кейін басқа да ферменттерді фосфорлау жолымен белсендіреді.

Соңғы биологиялық әрекет (эффект) пайда болады, яғни бұлшықет, бауыр жасушаларындағы қордағы гликоген глюкозаға ыдырап, глюкоза қанға түседі.

(а)

Бүйрек үсті безі

(b)

Адреналин бауыр жасушаларының беткейінде рецепторлармен байланысада.

Адреналиннің байланысуы рецептордың кеңістіктегі құрылымының өзгеруіне алып келеді, ол өз кезегінде жасушалық мембрананың ішкі беткейінде орналасқан (Х) аденилатциклаза ферменттін белсендіреді. Аденилатциклаза АТФ-ті (Y) цАМФ айналдыра бастайды, және оның жасушаішілік концентрациясы жылдам жоғарылайды. Нақты белгілі деңгейге жеткен кезде цАМФ протеинкиназа ферментін белсендендіреді.

цАМФ-мен белсенген протеинкиназа тағы келесі ферментті – киназаны фосфорлайды.

Киназа, (Z) гликогенфосфорилазаны фосфорлайды, нәтижесінде (W) гликогеннен глюкоза молекуласын ажыратады.

Толық нұсқасын 30 секундтан кейін жүктей аласыз!!!

Әлеуметтік желілерде бөлісіңіз:
Facebook | VK | WhatsApp | Telegram | Twitter

Қарап көріңіз 👇

kz | ҰМЖ, ОМЖ, ҚМЖ - Ұзақ, орта, қысқа мерзімді жоспар | Биология

28.04.2023

Автор: aiym2023
9

Пайдалы сілтемелер:
» Туған күнге 99 тілектер жинағы: өз сөзімен, қысқаша, қарапайым туған күнге тілек
» Абай Құнанбаев барлық өлеңдер жинағын жүктеу, оқу
» Дастархан батасы: дастарханға бата беру, ас қайыру

Соңғы жаңалықтар:
» 2025 жылы Ораза және Рамазан айы қай күні басталады?
» Утиль алым мөлшерлемесі өзгермейтін болды
» Жоғары оқу орындарына құжат қабылдау қашан басталады?