Нәруыз синтезіндегі генетикалық кодтың қызметі. Биология, 11 сынып, дидактикалық материал.

Оқушылардың аты-жөні_________________________10 сынып

Күні__________

Оқу мақсаты: гендерде нәруыздың бірінші құрылымы туралы ақпарат жазылғанын білу

Тапсырма 1. Тест тапсырмалары. Бір жауапты ғана белгіле

1. Генде не туралы ақпарат кодталып сақталған

• Нәруыз, май және көмірсулар туралы
• Нәруыздың бірінші реттік құрылымы туралы
• ДНҚ құрамындағы нуклеотидтердің реттілігі туралы
• Нәруыз құрамындағы екі немесе одан да көп аминқышқылдары туралы ақпарат

2. Адамның тері жасушалары көбейген кезінде аналық жасушадан еншілес жасушаларға беріледі:

• Толық генетикалық ақпарат
• Жарты ақпарат
• Ақпараттық төрттен бір бөлігі
• Жауабы жоқ

3. егер ДНҚ-ның нуклеотидті құрамы ААТ-ГЦГ-ТАТ- болса, онда а-РНҚ нуклеотидті құрамы мынандай болады:

• ТТА-ЦГЦ-УАТ
• УТА-ГЦГ-УТУ
• УУА-ЦГЦ-АУА
• УАА-ЦГЦ-АТА

4. Транскрипция дегеніміз:

• ДНК репликациясы
• а-РНК синтезі
• нәруыз синтезі
• т-РНКның аминқышқылына бірігуі

5. а-РНҚның синтезі мынадан басталады:

• ДНҚның қос тізбегінің шиыршығының тарқатылуы
• РНҚ полимераза ферментінің генмен байланысы
• Геннің екі еселенуі
• Геннің нуклеотидтерге ыдырауы

6. Егер аминқышқылы УГГ кодонымен кодталса, онда ДНҚда оған мынандай триплет сәйкес келеді:

• ТЦЦ
• АГГ
• УЦЦ
• АЦЦ

7. Берілген тұжырымдардағы алғашқы жұпта белгілі бір байланыс бар. Дәл осындай байланыс үшінші және берілген жауаптар ішіндегі төртінші жұптарда бар. Осы байланысты анықта.

А) ДНҚ: НУКЛЕОТИД= НӘРУЫЗ:___________________

• глюкоза
• эфир
• аминқышқылы
• рибосома

Б) а-РНҚ: КОДОН= т-РНҚ:_______________________

• триплет
• аминқышқылы
• нуклеотид
• антикодон

8. Трансляция- бұл:

• рибосомадағы полипептидті тізбектің синтезі
• ДНҚ репликациясы
• ДНҚ түпнұсқасынан а-РНК синтезделуі
• рибосомада р-РНҚның түзілуі

9. Трансляцияға қатысатын т-РНҚ саны неге тең:

• аминқышқылдарын анықтайтын а-РНҚ кодондарына
• а-РНҚ молекуласына
• ДНҚ молекуласындағы гендерге
• Рибосомада синтезделетін нәруыздарға

10. Генетикалық кодтың эволюциялық мәні неде

• ол триплетті
• универсалды
• индивидуалды/жеке
• үздіксіздігі

Тапсырма 2. Нәруыз синтезіне қатысатын заттар мен құрылымдарды олардың қызметтерімен сәйкестендір.

Тапсырма 3.Нәруыз биосинтезіндегі реакциялардың реттілігін анықта.

• ДНҚдан ақпаратты көшіру
• т-РНҚдағы антикодонның а-РНҚдағы кодонды тануы
• т-РНҚдан аминқышқылының алынуы
• а-РНҚның рибосамаға келуі
• аминқышқылының фермент арқылы нәруыздық тізбекке жалғануы

………………………………………………………………………… [1]

Тапсырма 4

Коллаген бұлшықеттердің, сіңірлердің, буындар мен сүйектердің жасушадан тыс матрицасында болады. Бұл ұлпалардағы фибробласт жасушалары полипептидтерді синтездеу арқылы коллагенді жасайды, олар молекулаларды үш спираль формасымен құрайды. Олар фибробласттардан жасушадан тыс матрицаға шығарылады, онда ферменттер оларды коллаген талшықтарына жинайды.

4.1-сурет - бұл оқиғаларды қорытындылайтын диаграмма

(a) (i) A, B және C белгіленген бөліктерде жүретін үрдістерді ата.

A ...............................................................................................................................

B ...............................................................................................................................

C .......................................................................................................................... [3]

(ii) D және E құрылымдарының атауларын ата.

D ...............................................................................................................................

E .......................................................................................................................... [2]

(iii) F молекуласын ата.

F ........................................................................................................................... [1]

ProteinSynthesisWorksheet

• Using your DNA template below, carry out a transcription and construct your mRNA stand

ATGAAAAACAAGGTACACATCTAGTheTriplets

_____________________________________________ TheCodon

• Now using the codon above, carry out translation, use the key to identify the sequence of amino acids you have created in the polypeptide chain.

__________________________________________________________ TheAnticodon

• Repeat steps 1 and 2 using the DNA template below.

ATGTAAAGGGAAGACGAGTAG The Triplets

____________________________________________ The Codon

_________________________________________________________ The Anticodon

• What do you notice about the beginning and end sequences?

_____________________________________________________________