Көлденең жолақты бұлшықеттердің құрылымы мен бұлшықеттің жиырылу механизмін арасындағы байланыс. Биология, 10 сынып, дидактикалық материал.

Мұғалімге нұсқаулық

1.Білімді өзектендіру.

Бұлшықет құрылысы неден тұрады?

Көлденеңжолақты бұлшықет дейтін себебі бұлшықет талшықтары көлденеңінен жолақтанып жатады. Көлденеңжолақты бұлшықет талшықтарының пішіні цилиндр тәрізді, диаметрі 0,1 мм, ұзындығы бірнеше онда-ған мм-ге жетеді. Бұлшықет талшықтары - миофибриллалар (грекше «тіо»- бұлшықет, латынша «fibrilla» - талшық) миозин және актин нәруыздарынан тұрады. Миозин - бұлшықетте ет талшықтарының жиырылып босаңсуына қатысатын еритін нәруыз. Актин - бұлшықетте миозинмен бірге болатын, ет талшықтарының жиырылып, босаңсуына қатысатын нәруыз. Миофибриллдар (миоциттер) бұлшықеттердің ең кіші құрылымдық және қызметтік бірлігі.

Бұлшықетке байланысты қандай биологиялық терминдер бар және олардың анықтамасы қандай?

Актин, миозин, миофибриллдар, эпимизий,перимизий,эндомизий,соркомер, саркоплазма.

2. Ой шақыру.

Егер адам ұзақ уақыт жүрсе шаршау тез болады ма әлде бір отында тұрып қолмен бір затты белгілі бір деңгейда ұстап тұрғанда тез шаршайды ма?

Бір орында тұрып белгілі бір заттты бір деңгейде ұстап тұрудан тез шаршайды себебі бұлшықет статикалық қызмет атқарады. Ал адам жүргенде жиырылу мен босаңсу кезектесіп отырады.

5. Топтық жұмыс.

Үшінші топ осы тақырып бойынша сұрақтар құрастырады. Кейін ол сұрақтарына таныстырылым кезінде жауап айтылса оны сызып тастап отырады. Әр топтың жұмысын қадағалап таныстырылымның артықшылықтары мен ұсыныстарын анықтайды

Оқушыларды топтық жұмыс жасатқанда үшінші топқа қабілеті жоғары оқушыларды топтастырған дұрыс, өткені оқушылар таныстырылымын тыңдап және оны талдап қорытынды шығару жоғары деңгейдегі тапсырма болып есептеледі.